Αγαπητοί μας αναγνώστες, Καλημέρα σας!
Φορτωμένος με γιορτές και τα τρυγοπατήματα της εποχής, προχωρεί ο Σεπτέμβριος· έχει μάλιστα, περάσει και τα μέσα του.
Την προηγούμενη βδομάδα γιορτάσαμε τα Γενέθλια της Παναγίας μας (8/9), κι αμέσως την επομένη (9/9) τη Σύναξη των Θεοπατόρων Ιωακείμ και Aννας. Προχωρώντας, αρχές της λήγουσας βδομάδας, η μεγάλη γιορτή της Yψωσης του Τιμίου Σταυρού· Δευτέρα 14/9.
Να θυμίσει η στήλη μας, στους αναγνώστες της, πως η πρώτη ύψωση του Τιμίου Σταυρού, ήταν η Σταύρωση του Χριστού μας.
Δεύτερη ύψωσή Του, διδάσκαμε στα σχολεία μας, έγινε τότε που η Αγία Ελένη, βρήκε τον Τίμιο Σταυρό. Τρίτη ύψωση του Τιμίου Σταυρού, έγινε στα χρόνια του Αυτοκράτορα της Βασιλεύουσας Ηρακλείου, όταν νίκησε τους Πέρσες. Τότε, έφερε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα, τον ύψωσε στον Γολγοθά, κι ο κόσμος τον προσκύνησε, με ευλάβεια. Εκτοτε, καθιερώθηκε η εορτή της Υψωσής Του, στις 14 Σεπτεμβρίου.
(Περισσότερα: στα Εορτολόγια της Εκκλησίας μας, στο φύλλο της εφ. “Ορθόδοξη Αλήθεια”, φ. 266/9.9.20, και σ’ όλα τα σχετικά εκκλησ. βιβλία).
Την επομένη της Υψωσης, η εορτή του μεγαλομάρτυρα Αγίου Νικήτα. Γιορτή και Σφακιανή, Φραγκοκάστελλο, να οδεύσουμε. Κι ερχόμαστε στις 16/9, γιορτή της Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας και την επομένη (17/9) Σοφίας, Πίστεως, Ελπίδας και Αγάπης, οπότε θα μεταβούμε προσκυνητές της χάρης Των, στην εκκλησία Των, από τον μακαριστό Αγιο Ειρηναίο Γ. Γαλανάκη, χτισμένη, στα χωράφια των Γαλανάκηδων, εκεί πριν του Μπαμπαλή. Χώρος πασίγνωστος και ευλογημένος!
Κλείνοντας το σημερινό μας πλούσιο εορτολόγιο των ημερών, θυμίζουμε πως σήμερα (18/9) εορτάζεται ο άγιος Ευμένιος, Επίσκοπος Γόρτυνας, ο θαυματουργός. «Σκεύος της χάριτος, ώφθης επάξιον και εγκαλλώπισμα, μάκαρ Ευμένιε, ταις διδαχαίς σου βεβαιών, την θείαν Σοι χορηγίαν…» κατά το απολυτίκιό Του!
Από λαογραφικής απόψεως, μπορούμε να κάνουμε μια στάση στον τρύγο· μας το θυμίζει εξάλλου και ο λαός μας:
«Το Σετέμπρη τα σταφύλια, τον Οχτώβρη τα κυδώνια».
Ο τρυγητός βέβαια, έχει και τα βάσανά του, αλλά και τις ομορφιές του. Εδώ, να θυμηθούμε πως:
«Την Τρίτη και την Παρασκή, αμπέλι μην τρυγήσεις!
γιατί το “διάφορό” σου (= το εισόδημά σου), θα “κακαποδώσει”».
Για τα σχετικά όμως αυτά λαογραφικά, θα επανέλθουμε…
Και τώρα, μια σύντομη ματιά, σε πρόσφατες εκδόσεις:
Ας ξεφυλλίσουμε, ξεκινώντας το θαυμάσιο και τόσο πλούσιο όπως πάντα, περιοδικό των καταστημάτων S/M Χαλκιαδάκης: “ΥΠΕΡ – Χ”, δωρεάν διανεμόμενο. (τεύχος 94, Καλοκαίρι 2020, σχ. 21×29, σελ. 80, έγχρωμο).
Στεκόμαστε στα “Φωτογραφήματα”, τη μόνιμη συνεργασία κείμενο και φωτογρ. υλικό Νίκου Ψιλάκη, σελ. 14-20. Χαιρόμαστε: “Το λευκό του Δεκαπενταύγουστου”, “Του περιβολάρη τα χέρια”, “Τη μαστοριά”, “Πώς να ταιριάξει η αγάπη με τη διχόνοια;”, “Την υπόκλιση στο φως”…
Προχωρώντας στέκομαι με σέβας και καμάρι στο λιόδεντρο π’ αθανάτισε, με τη φωτογραφική του μηχανή, ο διαλεχτός φίλος ο Νίκος ο Ψιλάκης. Σας μεταφέρω τη σκέψη του, κάτω από τη φωτογραφία του. Είναι όνειρο, χαρείτε τα:
«Υπόκλιση στο φως
Μου αρέσουν τ’ απογεύματα του καλοκαιριού, τότε που μεγαλώνουν οι σκιές και χρυσίζουν οι τόποι. Ο κύκλος της ζωής στην προαιώνια ροή του, οι γραμμές στην αφαιρετική τους ασάφεια, τα χρώματα στον πιο γλυκό κορεσμό τους. Ελιές στη Γόρτυνα. Οι παλιές χοντρολιές της Κρήτης, αυτές με τους μεγάλους καρπούς που άλλοτε σταφιδιάζουν πάνω στα δέντρα και άλλοτε γίνονται ξηράλατες. Τα κλαδιά τραβάνε τ’ αψήλου, οι κορμοί μετρούν την ηλικία τους σε κύκλους ετήσιους, ο ήλιος του Ιουλίου συνεχίζει το παιχνίδι του. Πώς να τολμήσεις ν’ αντισταθείς χωρίς μια μικρούλα υπόκλιση στο φως. Λένε πως η φωτογραφία διασώζει τη ματιά του φωτογράφου. Δεν ξέρω αν έχουν δίκιο, ξέρω μόνο πως διασώζει το συναίσθημα και το ξάφνιασμα, τον θαυμασμό στο μέγα θαύμα της πλάσης». (σελ. 20).
Και φτάνομε στη σελ. 26, με το περιεκτικό κείμενο του ίδιου: «Το ψωμί, το ψωμί μας. Βασικός ο ρόλος του στο κρητικό τραπέζι» (σελ. 26-30) και δεν ξεχνούμε και το ομώνυμο σχετικό βιβλίο τους. Κι η “Θαλασσόζωστη Κρήτη” (σελ. 40-46), είναι: κείμενο και φωτογραφικό υλικό, επίσης του ακούραστου Ν. Ψιλάκη, καθώς και η παρουσίαση “Μιας παράτολμης επιχείρησης στα χρόνια της Κατοχής”, με τον τίτλο: “Ο άνθρωπος που έκαμε σώβρακο, τη γερμανική σβάστικα” (σελ. 48-54), ξαφνιάζει και συναρπάζει και με το σχ. φωτογρ. υλικό που το καλύπτει!
Αγαπητέ Νικόλα, πάντα αξεπέραστος, πάντα μοναδικός!
Τα ίδια, να πούμε και για την: “Κάππαρη – Τη νύφη του Καλοκαιριού”, “το μαγικό βοτάνι με τις παραδόσεις του”, των σελ. 56-60. Νίκος Ψιλάκης ο ανεξάντλητος, κι εδώ, όπως και στο επόμενο, με “Τα παράπονά σου στο Λιοπυράκη”, των σελ. 62-65, με τις επίσης ωραίες φωτογραφίες του.
Και το περιεκτικότατο τεύχος, κλείνει με τη μελέτη για: “Τη διατροφή των Κρητικών στον Καπετάν Μιχάλη” του Κ. Καζαμιάκη (σελ. 68-72) και το σύντομο κείμενο του Γ. Μανιαδάκη, στις σελ. 74-78 για: “Τις ξεχασμένες μηχανές άντλησης νερού από τα πηγάδια”.
Κλείνοντας τις πλούσιες, πρωτότυπες και ενδιαφέρουσες σε περιεχόμενα σελίδες του ΥΠΕΡ – Χ που κρατάμε στα χέρια μας, όσα συγχαρητήρια και να κάνουμε και στον εκδότη (Επιχειρήσεις Χαλκιαδάκη), και στους εκλεκτούς συνεργάτες του, είναι και λίγες και φτωχές! Το ΥΠΕΡ – Χ συναρπάζει και ευχαριστεί τον αναγνώστη του, γιατί τα περιεχόμενά του είναι πάντα ενδιαφέροντα, συναρπαστικά! Γιατί είναι όλα γραφτά πνευματικών δημιουργών κύρους!
Θερμά, θερμότατα συγχαρητήρια. Καλή συνέχεια!
Κι από το Μεγάλο Κάστρο, ο δρόμος μας, μας επιστρέφει στους τόπους της γενέτειρας· στο αγαπημένο μας Σέλινο των Χανίων και μάλιστα στο ιστορικό Ροδοβάνι και στους ιερούς χώρους της αρχαίας Ελύρου. Αφορμή το έργο:
Γιάννη Μπιτσάκη: “Ο Μουλαζίμης” (Χανιά 2020, σχ. 8ο, σελ. 190).
Του Μπιτσαντώνη ο Γιάννης, από τον Αγριλέ, χωριό της πρώην Κοινότητας Ροδοβανίου, του Ανατολικού Σελίνου, μας αθανατίζει με το παραπάνω έργο του τον αείμνηστο κοντοχωριανό του, τον αξέχαστο Εμμανουήλ Παπαγρηγοράκη, από το Ροδοβάνι, πρόσωπο πασίγνωστο, όλης της περιοχής, απ’ αφορμή τ’ αστεία και τα πειράγματά του, που δεν ξεχνιούνται…
Επιτρέψετέ μου ν’ αρχίσω μ’ ένα προσωπικό μου βίωμα, πραγματικά αναπάντεχο, απρόοπτο:
«Νέος δάσκαλος εγώ, με μετάθεση από την ορεινή Καστοριά, ύστερ’ από πέντε χρόνων εκεί υπηρεσίας (πρωτοδιόριστος), φτάνω στα Χανιά και τοποθετούμαι στο 2/θέσιο Δημ. Σχ. Ροδοβανίου, σχολειό με 118 μαθητές, μόνος, τον Σεπτέμβρη του 1959. Μέσα τ’ Οχτώβρη, φτάνει από τα Χανιά ο Επιθεωρητής, για επιθεώρηση, και μάλιστα νευριασμένος, γιατί λέει: του ‘γραψε ο Μπακλατζής στον “Παρατηρητή”, εφημερίδα του, πως μ’ έχει μόνο με τόσα παιδιά. Ας είναι, άλλη φορά γι’ αυτό. Όπως λοιπόν έκανα εγώ τη διδασκαλία μου, και ο κ. Επιθεωρητής στην έδρα έγραφε τα σχετικά, χτυπά άγρια, δυνατά, η πόρτα της τάξης και χωρίς προειδοποίηση εισέρχεται με άγριες διαθέσεις και την κατσούνα του ορθή και ψηλά και φωνάζει φωναχτά, άγρια:
“- Εσύ ‘σαι που λένε ο Επιθεωρητής;
– Μάλιστα, του απαντά, αιφνιδιασμένος και έντρομος… Τι θέλετε κύριε; τον ρωτάει…
Κι ο Μουλαζίμης του απαντά:
– Δεν είχες κανένα καλύτερο δάσκαλο να μας φέρεις εδώ;
– Ό,τι παράπονα έχετε Κύριε, του απαντά ο Επιθεωρητής, ορίστε χαρτί και μολύβι, γράψε τα, για τα παραπέρα…
Κι ο Μουλαζίμης ηρεμισμένος και κεφάτος του λέει:
– Ήρθα και εκ μέρους των χωριανών μου να σας ευχαριστήσω πολύ, γιατί μας στείλατε έναν ξεχωριστό, ευσυνείδητο και εργατικό Δάσκαλο. Άντε γεια σας και καλή συνέχεια…”.
Ήταν ένα αναπάντεχο ξάφνιασμα που παρά τα εξήντα και χρόνια, από τότε, μένει αξέχαστο!»
Και τώρα στο συναρπαστικό βιβλίο του Μπιτσάκη: Τέτοια απρόοπτα, τέτοιες αναπάντεχες ιστορίες, που παραμένουν πράγματι αξέχαστες, σ’ όλους τους Ροδοβανιώτες και τους κατοίκους των γύρω χωριών, μας αθανατίζει ο αγαπητός κοντοχωριανός και φίλος Γιάννης Αντ. Μπιτσάκης, και μάλιστα έμμετρα, σε 15/σύλλαβο προσεγμένο και ως προς τη γλώσσα μας την τοπική και ως προς την έκφραση την ιδιωματική.
Χαρείτε ένα δείγμα, ώσπου να εξασφαλίσετε κι εσείς το βιβλίο!
Πρώτα οι συστάσεις:
«Εγώ απ’ ό,τι έμαθα κι ακούστηκε να λένε,
θα πω για να το μάθουνε κι αυτοί που δε γ-κατένε.
Ο Μουλαζίμης ήτονε απού το Ροδοβάνι
που ο νους του ό,τι έβανε, εμάς τέτοια δε βάνει.
Σα ν-το λεβέντη ν-έζησε, παν’ από το γ-καθένα
κι α ν-είχε ‘να γραμματικό που να βαστά μια μ-πέννα,
να τ’ ακλουθά ξωπίσω ντου, τα νάκλια ντου να γράψει
μετά όποιος τα διάβαζε στα γέλια ν-είχε γ-κλάψει» (σελ. 11).
«Αυτός δε ν-εγεννήθηκε για τοίχους και τροχάλους
παρά να μασκαρεύεται και να παιδεύει τσ’ άλλους
κι ούλα τα νιάτα ντ’ έζησε με φίλους στο κουρμπέτι
κι είχε και το λυράκι ντου όλο αμπράτσο – μπέτη.
Εμείς δε ν-το ν-εφτάξαμε εκείνα να τα χρόνια
παρά σα ν-εις τη γ-κεφαλή είχενε άσπρα χιόνια,
π’ εκείνος γέρος ήτονε κι εμείς μιτσά κοπέλια
κι ομπρός του εξυπούμαστε σα γ-και τα ζιγαρδέλια» (σελ. 15).
Και οι διαπιστώσεις:
«Μπάρμπα Μανώλη εμάθαμε ίντα καπνό φουμάρεις
γιατ’ έτσιδα που φαίνεσαι δε ν-είσαι και γκρινιάρης,
που σα θωρείς τσοι γέρους μας όλο μα σε παινεύεις
και μας έπαε σα βρεθεί θέλεις να πιλατεύεις.
Κι απού πολλούς το μάθαμε ψώματα πως μανίζεις
και ξεγελάς όσους μπορείς και τσοι πιργιαγκανίζεις
κι όλο ν-το γ-κόσμο αναγελάς και τονέ περιπαίζεις
και άλλοι πως τα δρόλικα σου φάγαν δε μ-πιστεύεις» (σελ. 21).
Εκατό πενήντα δύο (152) σελίδες θαυμάσιες, ζωγραφίζουν, αθανατίζουν, τον αξέχαστο τύπο Μουλαζίμη. Μπράβο στον δημιουργό τους· κι όσο για τα ποιήματά του, των σελ. 153-190, μια άλλη φορά θα μας απασχολήσουν, γιατί τ’ αξίζουν.
Εδώ όμως για σήμερα, τελεία και παύλα. Τα ξαναλέμε, συν Θεώ, την επόμενη βδομάδα.
Γεια σας. Καλό Σαββατοκύριακο!
