Πνευματικά και καλλιτεχνικά γεγονότα του τόπου μας

1 από 4

Αγαπητοί αναγνώστες,

Καλημέρα σας – Kαλό μήνα με υγεία!

Με τη χάρη του Θεού, αξιωθήκαμε, από προχθές, να φτάσουμε στον τρίτο μήνα του Χρόνου, τον Μάρτιο”.
Δέσαμε πρωί – πρωί την Πρωτομηνιά το “Μάρτη μας”, στον καρπό του χεριού μας, ως “παντός κακού αποτρόπαιον”, ματιάσματος κ.λπ. Θυμηθήκαμε, και είπαμε πολλές σχετικές παροιμίες και διασκεδάσαμε, μ’ όσα παραγγέλνουν, που όμως είναι σοφά. Είπαν:
– Δεν λείπει ο Μάρτης, από τη Σαρακοστή!
– Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπά και κέρατο βουγιού.
– Απού ’χει κόρη ζηλευτή του Μάρτη ήλιος μην τη δει κ.ά.
Δεν ξεχνούμε, επίσης “τα χελιδονίσματα” έθιμο της Πρωτομαρτιάς. Ετοιμάζομε “τη χελιδόνα μας” ξύλινο ομοίωμα “χελιδονιού” σε ραβδί στηριγμένο, στολισμένο. Κρατώντας το η παρέα, γυρνά στα σπίτια, όπως στα κάλαντα των Χριστουγέννων, και ψάλει τα “Χελιδονίσματα” συγκεντρώνοντας κεράσματα, που στο τέλος καταναλώνουν όλοι μαζί, κεφάτα.
Εορτολογικά για τη λήγουσα βδομάδα, έχομε πολλά:
Την 1/3 της Αγ. Ευδοκίας, και στις 2/3 Ευθαλίας της μάρτυρος, 3/3 Ευτροπίου και της συνοδείας αυτού 4/3 Γερασίμου του όσιου και το βράδυ Τσικνοπέμπτη με τα έθιμά της.
5/3 σήμερα: Κόνωνος και αύριο Σάββατο 6/3 των Αγ. Σαράντα μαρτύρων και μαζί: Ψυχοσάββατο και αύριο Κυριακή 7/3 των Απόκρεω.
Πλησιάζομε -συν Θεώ- στη Μεγάλη Γιορτή της Χριστιανοσύνης τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25η Μαρτίου) και ταυτόχρονα στην Επέτειο της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας 200 χρόνια από τότε!
Επέτειος για την οποία οι πανέλληνες προετοιμάζονται για γιορτές, εορτασμούς, εκδόσεις, συνέδρια κ.λ. σχετικά όλα ποιότητος!
Πολλά και αξιόλογα τα βιβλία που έλαβε η στήλη μας πρόσφατα. Σύμφωνα με τα καθιερωμένα, η παρουσίαση των, θ’ ακολουθήσει τη σειρά λήψης των. Είναι πιστεύομε η πιο δίκαιη. Ετσι, ξεκινούμε με το περιεκτικό τεύχος:

Δεν μόχθησαν ματαίως

“Φόρος τιμής στον αφανή δάσκαλο και δασκάλα της Κρήτης”
Εκδοση Σχολικού Μουσείου Δήμου Ρεθύμνης, Ρέθυμνο, 2021.

Επιμελητής έκδοσης ο ακαταπόνητος Χάρης Στρατιδάκης. Διαβάζοντας προσεκτικά τα Περιεχόμενα του τεύχους, συμπεραίνεις το μόχθο που χρειάστηκε για να στηθεί αυτό το ζηλευτό Μουσείο, να λειτουργήσει και να προσφέρει έργο.
Εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, ξεναγήσεις, κλ. σχετικά, συνιστούν έργο βράβευσης και γενικής αναγνώρισης.
Κι ερχόμαστε στον τομέα: Συνέδρια. Οποιοι από τους αναγνώστες μας έχουν ασχοληθεί κι έχουν προσφέρει σ’ αυτά εκτιμούν, γνωρίζουν.
Αλλ’ ας αφήσουμε τη σελίδα των Περιεχομένων του τεύχους, να μας τα ειπεί:

«ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Στέλιος Σπανουδάκης, Πρόλογος
Χάρης Στρατιδάκης, Εισαγωγή
Σταμάτης Αποστολάκης
Η προσφορά των Δημοδιδασκάλων, Ιεροδιδασκάλων και Μονοθεσιτών Διδασκάλων και Διδασκαλισσών στη Χανιώτικη Εκπαίδευση
Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Παναγιωτάκης
Η συμβολή των ιεροδιδασκάλων στη μόρφωση του κρητικού λαού
Γιώργος Πατεράκης
Ο άνγωστος δημοδιδάσκαλος του 19ου αιώνα στην Κρήτη, σε ένα άγνωστο – διαρκώς μεταβαλλόμενο- εκπαιδευτικό σύστημα
Μανόλης Μακράκης
Η προσφορά των ελληνοδιδασκάλων στην εκπαίδευση των Κρητών
Χάρης Στρατιδάκης
Το σχολείο ως κέντρο των τοπικών κοινωνιών της ελληνικής υπαίθρου
Μαρία Αποστολάκη – Τσικνάκη
Η προσφορά της δασκάλας στον αλφαβητισμό και την εκπαίδευση της Κρήτης
Αντώνης Δαφέρμος
Ο μονοθεσίτης Δάσκαλος και οι αγώνες του
Παράρτημα
Χάρης Στρατιδάκης Σχολικό Μουσείο Δήμου Ρεθύμνης: απολογισμός δύο δεκαετιών προσπαθειών και εθελοντισμού
Βιαννίτικα Νέα, ο θετικός ρόλος μιας επαρχιακής εφημερίδας
Στυλιανός Χαρατσής, Ο δάσκαλος της Γαύδου
Συγκεντρωτική βιβλιογραφία
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, οι εκδόσεις και οι ξεναγήσεις του Σχολικού Μουσείου….».
Προσωπικά θεωρώ μεγάλη την τιμή, να συμμετέχω στο συνέδριο καλεσμένος από καιρό, να ‘χω ετοιμάσει την εισήγησή μου, και τις μέρες του συνεδρίου να ασθενώ και μη μπορώ να μετέχω.
Και σήμερα, μελετώντας τον ενδιαφέροντα τόμο να χαίρομαι πρώτη – πρώτη την εισήγησή μου εκείνη.
Οσες ευχαριστίες, όσες ευχές και να στέλνω στον πολύτιμο φίλο Χάρη Στρατιδάκη και στους άξιους συνεργάτες του, είναι λίγες. Χίλιες χιλιάδες τα ευχαριστώ μου και στους άλλους εκλεκτούς εισηγητές θεμάτων: (Αρχιμ. π. Τιμόθεο Παναγιωτάκη, Γιώργο Πατεράκη, Μανόλη Μακράκη, Χάρη Στρατιδάκη, Μαρία Αποστολάκη – Τσικνάκη, Αντώνη Δαφέρμο).
Επεται παράρτημα, όπου ο ανεξάντλητος Χάρης Στρατιδάκης μας κάνει τον Απολογισμό έργου του Μουσείου δύο δεκαετιών, και έπονται: Βιαννίτικα Νέα: Ο θετικός ρόλος μιας επαρχιακής εφημερίδας. – Στυλ. Χαρατσής: Ο Δάσκαλος της Γαύδου.
Και τα Πρακτικά έκλεισαν: Με τη βιβλιογραφία και τα εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, ξεναγήσεις.
Ενας πλήρης τόμος, απόκτημα για όλους μας.

*** *** ***

Κι από τα Ρεθεμνιώτικα, πάμε ανατολικά ως το Λασίθι, και μάλιστα ως τη Νεάπολη. Εδώ, θα συναντήσουμε στην πλατεία, φίλο απ’ τα παλιά, τον λογοτέχνη, τον συγγραφέα, το λαογράφο Νίσπιτα – Μιχ. Χουρδάκη.
Εχομε πολλά να πούμε. Η φιλία μας, από “τα νάκλια στη ρέγουλα”, ως τα σημαντικά λαογραφικά του πονήματα, το περιοδικό του: “Ρίζες” και τώρα κι’ εφτά χρόνια, το Καλαντάρι – Ημερολόγιό του, μας συνεπαίρνει.
Εχομε μπροστά μας το μερακλίδικο, πλούσιο Καλαντάρι του, του 2021. Μας γράφει στον Πρόλογό του:
«Το φετινό Καλαντάρι (2021) είναι το 7ο σε μια σειρά συλλεκτικών ημερολογίων που έχουν κυκλοφορήσει και περιλαμβάνουν κείμενα του Μιχάλη Χουρδάκη (σε πεζό ή έμμετρο λόγο) ή στοιχεία ιστορικά και λαογραφικά από τα κιτάπια του. Ακόμη διάφορες παραμιές από τη Συλλογή του.
Το παρόν εκδίδεται από τη “Βιβλιοθήκη Νίσπιτα” με την πίστη ότι θα τύχει της ίδιας τουλάχιστον υποδοχής που έτυχαν τα προηγούμενα και τονίζω ιδιαίτερα, ότι, και η έκδοση αυτή θα ήταν αδύνατη αν δεν βρίσκαμε πάλι την ένθερμη ανταπόκριση από τους φίλους χορηγούς που ευχαρίστως ανταποκρίθηκαν στο αίτημά μας για συντρομή στα έξοδα έκδοσης.
Το φετινό Καλαντάρι περιλαμβάνει Νάκλια του τόπου μας κατά κύριο λόγο, που πρέπει να σωθούν, αφού τονίζουν ιδιαίτερα και διαχρονικά , το Μεραμπελιώτικο σπίρτο. Στις τελευταίες σελίδες καταχωρείται το απαραίτητο Γλωσσάρι για εξήγηση δυσνόητων λέξεων και φράσεων που αναφέρονται στην παρούσα εργασία μας.
Με την πίστη ότι και αυτή η εργασία προσφέρει -έστω ελάχιστα- στα πολιτισμικά και πολιτιστικά δρώμενα του Μεραμπέλου και γενικότερα του Λασιθιού, παραδίδω στην κρίση των φίλων αναγνωστών τούτη την εργασία μου».
Και συμπληρώνει με τα μοναδικά νάκλια του, τις πλούσιες σελίδες του Ημερολογίου του, που κάθε χρόνο γίνεται ανάρπαστο. Χαρείτε ακόμη λίγα, ώσπου να φροντίσετε για την απόκτηση αντιτύπου.

«νάκλια!
– Οι γιατροί σε φάγανε
Εκατό χρονώ και βάλε ήτανε ο γέρο βοσκός. Ολα τα χρόνια ντου επάντα τα ωζά στα όρη, ετυροκόμα και δεν ήθελε να κατεβεί στο χωριό. Σαν ήτονε να δώσει σφαχτά γή τυριά, ερχούντονε ο γιος του, τα ‘παιρνε, τα πήγαινε στην πολιτεία κι ο ίδιος ήκανε τα παζάρια κι ήπαιρνε τσοι παράδες.
Αχαμνός ως ήτονε ο γέρος, χειμώνα καιρό επλάκωσε ο χιονιάς, και τον έριξε κάτω η πνευμονία.
Με χίλια ζόρια τον εκατάφερε ο γιος και τον ήβαλε στο νοσοκομείο, μα επόθαν’ ο γέρος βοσκός σε τρεις μέρες και νεκρό τον επήγανε στο σπίτι, τόνε βάλανε στο καδελέτο κι η γρα σκυμμένη από πάνω ντου, ήλεγε:
– Αχι βλαστέ μου! Μια τζη μιας στα εκατό σου σε ‘δανε οι γιατροί και σε ξεβγάλανε απού ‘χενες ακόμη χρόνους!
Και τα νάκλια του, τελειωμό δεν έχουν:
– Του Μπρόκου
Ο Μπρόκος από την Τουρλωτή για να τα βγάλει πέρα ήκανε πρώτα το τζαγκάρη ύστερα το μπακάλη εξόν από τα ξωτάρικα, μα τα βερεσέδια του μπακάλικου εδίνανε κι επαίρνανε, ίσαμε που εποφάσισε να κάνει το μυλωνά.
Επολέμα αυτός να πάρει οπίσω τα βερεσέδια, μα δεν εκατάφερε πράμα.
Σε μια ξαλεσά του μύλου, εσκέφτουντο τα βερεσέδια που ‘χασε κι εστέλιωσε τη μαντινιάδα:
– Μπροκάκη με φωνάζουνε, μα τ’ όνομά ’χω μόνο,
όλο ιντως με μπροκώνουνε, αντί να τσοι μπροκώνω.
– Εξανάκλεψε
– Διάλε το πίστεό σου για κοπέλι μα ανέν ξανακλέψεις καράπιδα από το γείτονα, να μην ξαναπατήσεις το κατώφλι του σπιθιού μας, είπε αποβραδύς ο γέρο Χάβας στο γιο ντου, γιατί του ‘καμε σκιαέθια ο γείτονας.
Την άλλη μέρα εκάθουντο ο γέρος με τη γρα στο πεζούλι τσ’ αυλής τως και θωρούνε τον κανακάρη να περνά μ’ ένα σάλτο το κατώφλι, χωρίς να το πατήσει.
– Εξανάκλεψε γρα καράπιδα ο γιος μας, είπε ο γέρος τση γράς του!»
Ο διαθέσιμος όμως χώρος μας, τέλειωσεν εδώ. Σας ευχαριστούμε που μας διαβάσατε. Υγεία και καλό Σαββατοκύριακο, για όλους σας. Καλά να περάσουμε τις Απόκριες, κι ο κορωνοϊός ξορκισμένος.