Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα σας!
Γιορτάσαμε μεγαλόπρεπα τον Άγιο Μεγαλομάρτυρα Δημήτριο, την Τρίτη 26/10, κι ανεβήκαμε νοερά, ως τη μεγαλόπρεπη ιστορική εκκλησία Του, στη συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη. Θυμηθήκαμε, με συγκίνηση την επέτειο της κατάληψής της, στα 1912 από τον ένδοξο στρατό μας, και ξαναδιαβάσαμε τη σχετική ιστορική σελίδα, που γράφει:
«-1912.- Κατάληψις της Θεσσαλονίκης. Ο Χασάν Ταξίν πασσάς, μετά την ήτταν του εις την μάχην των Γιαννιτσών, αντιτάσσει υστάτην άμυναν προ των πυλών της Θεσσαλονίκης. Ο ελληνικός στρατός, υπό την αρχηγίαν του τότε Διαδόχου Κωνσταντίνου, κατώρθωσε την εσπέραν της 25ης να διαβή τον Αξιόν, την δε επομένην τον Γαλικόν ποταμόν, ούτω δε ευρέθη εις τα νώτα του εχθρού από βορρά. Ταυτοχρόνως, άλλαι ελληνικαί δυνάμεις εκινήθησαν προς δυσμάς και νότον, διά να καταστήσουν αδύνατον την υποχώρησιν του τουρκικού στρατού προς την Χαλκιδικήν. Ούτω ο Χασάν Ταξίν πασσάς έστειλε την 5 μ.μ. της 26ης Οκτωβρίου δήλωσιν εις τον εν Σιαμλί Έλληνα αρχιστράτηγον, προτείνων την παράδοσιν της πόλεως. Το σχετικόν πρωτόκολλον υπεγράφη ημίσειαν ώραν προ του μεσονυκτίου, αμέσως δε το πρώτον ελληνικόν τμήμα εισήλθεν εις την πόλιν. Διά του υπογραφέντος πρωτοκόλλου οι στρατηγοί Χασάν Ταξίν πασσάς και Αλή Ναδίρ πασσάς, μεθ’ ολοκλήρου του στρατού των εκ 35.000 ανδρών παρεδόθησαν άνευ όρων. Μετά διήμερον εισήλθεν εις την πόλιν ο βασιλεύς Γεώργιος Α΄ μετά του Αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, χαιρετισθέντες υπό του παραληρούντος εξ ενθουσιασμού λαού ως ελευθερωταί. Ο βασιλεύς Γεώργιος Α΄, εγκατασταθείς εις Θεσσαλονίκην, ανεκήρυξεν αυτήν συμπρωτεύουσαν».
Δύο μέρες μετά, ζήσαμε με ενθουσιασμό και εθνική υπερηφάνεια, τη γιορτή της Αγίας Σκέπης με την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Χειροκροτήσαμε την παρέλαση, που ευτυχώς έγινε, και θυμηθήκαμε να ψιθυρίσουμε δύο έστω στίχους, απ’ αυτούς που τραγουδούσαν οι μαθητές μας στη σχολική γιορτή χθες. Λέγανε:
«Ογδόντα χρόνια ολόκληρα, είναι απ’ το Σαράντα,
πέρασαν, μα στη μνήμη μας, θα ‘ναι γραμμένα πάντα:
Οι αγώνες κι η Παλικαριά του Έλληνα στρατιώτη,
π’ όλος ο κόσμος πάγωσε παντού, και στην Ευρώπη.
Έτσι έγραψαν οι Έλληνες το Έπος του Σαράντα,
και οι νεότερες γενιές, θα το θυμούνται πάντα,
πως η Ελλάς πολέμησε, για την Ελευθερία,
τον ναζισμό, τον φασισμό, αυτά τα δυο θηρία..»
Και τώρα, σειρά παίρνουν για σύντομη έστω παρουσίαση, βιβλία πρόσφατων εκδόσεων.
Μπροστά μας έχομε, το ενδιαφέρον έργο:
«Ο Μίκης Θεοδωράκης και η Κρήτη»
με κείμενα των: Γ. Αγοραστάκη, Τατ. Παπαγεωργίου και Ερατ. Καψωμένου, έκδοση: της Πολιτιστικής Εταιρ. Κρήτης – Πυξίδας της Πόλης, του Ματθαίου Φραντζεσκάκη και επιμέλ. έκδοσης του Γεωργ. Αγοραστάκη. Πρόσφατη έκδοση, 2021, σχ. 8ο, σ. 192.
Ο ευπαρουσίαστος και περιεκτικός αυτός τόμος αρχίζει με τα Περιεχόμενα (σ. 4-5), όπου περιλαμβάνονται τα παρακάτω:
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: ΜΟΥΣΙΚΟΣ & ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ,
ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ
– Ο Κρητικός Μίκης Θεοδωράκης
– Η γενεαλογία του Μίκη (Μιχάλη) Θεοδωράκη
– Η διαπαιδαγώγηση – τα πατροπαράδοτα
– Πρώτη φορά στην Κρήτη
– Η κρητική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη
– Με το ντουφέκι και τη λύρα
– Βιβλιογραφία
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΣ «ΖΟΡΜΠΑΣ» ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ: ΕΝΑΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
– Οι μεταμορφώσεις του Ζορμπά – Τα διαφορετικά πρόσωπα
– Ο αληθινός, Γιώργος Ζορμπάς
– Ο μυθιστορηματικός Αλέξης Ζορμπάς του Νίκου Καζαντζάκης
– Ο κινηματογραφικός Ζορμπάς του Μιχάλη Κακογιάννη
– Ο μουσικός Ζορμπάς του Μίκη Θεοδωράκη
– Ο Ζορμπάς από τη μεγάλη οθόνη στη σκηνή
– Ο συμφωνικός Ζορμπάς: ένας δοξαστικός ύμνος της Κρήτης
– Η πρόσληψη του «Ζορμπά» από το διεθνές κοινό
– Οι μεταμορφώσεις του μουσικού Ζορμπά
– Με δύο νότες
– Ο Ζορμπάς: Η μουσική χαρά της ζωής
– Βιβλιογραφία
ΚΡΗΤΗ & ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
– Ιστορικό κι αισθητικό πλαίσιο της δημιουργίας του Θεοδωράκη
– Η σχέση της τέχνης με το πολιτισμικό περιβάλλον
– Η ελληνικότητα κατά τον Θεοδωράκη
– Στιλιστική προσέγγιση της ελληνικότητας από τον Θεοδωράκη
– Η ελληνική μουσική παράδοση μέσα από το έργο του Μίκη Θεοδωράκη
– Χορευτικοί ρυθμοί και Κρήτη στο έργο του Μίκη Θεοδωράκης
ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
– Εισαγωγή
– Η πολιτική ως το πέρασμα από το ΕΓΩ στο ΕΜΕΙΣ
– Οι αντικειμενικές δυνατότητες για ένα κίνημα πολιτιστικής επανάστασης και κοινωνικής απελευθέρωσης
– Η σχέση της έντεχνης μουσική με το λαϊκό τραγούδι
– Βαδίζοντας «στους δρόμους του Αρχαγγέλου»
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
Αμέσως μετά (σ. 7), μελετούμε τον χαιρετισμό του Δημάρχου Χανίων, κ. Παν. Σημανδηράκη, ο οποίος μεταξύ των άλλων τονίζει και ότι «…Η προσωπικότητα του κορυφαίου μουσικοσυνθέτη σφυρηλατήθηκε από γενιές Κρητικών επαναστατών και ηρώων που “φύτεψαν βαθιά μέσα στην καρδιά μου τις δυο μεγάλες ιδέες που σημάδευσαν την ζωή μου: Την Ελλάδα και την Κρήτη”, όπως ο ίδιος καταθέτει κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του Θεάτρου «Μίκης Θεοδωράκης», εδώ, στο ενετικό λιμάνι των Χανίων.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, έχοντας ως αφετηρία πρώτα από όλα την κρητική του ταυτότητα, αποτελεί ένα αυθεντικό σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού και παράλληλα μέσα από την πορεία του ένα λαμπρό παράδειγμα ενεργού πολίτη, που δεν αμφιταλαντεύτηκε, αλλά αντιθέτως ισορρόπησε μεταξύ της τέχνης και του αγώνα για τις πανανθρώπινες οικουμενικές αξίες…»
Στην εν συνεχεία “Εισαγωγή” της, (σ. 9-11) η κ. Αθανασία Ζώτου, στέκεται με γνώση φωτισμένη, στο σύνολο περιεχόμενο του τόμου. Γράφει:
«- Ο παρών τόμος έρχεται να φωτίσει ένα συγκεκριμένο σημείο της ζωής και της δράσης του Θεοδωράκη και δημιουργήθηκε με συγκεκριμένο σκοπό. Δημιουργήθηκε για να καταδείξει, για να αποδείξει, για να αφήσει παρακαταθήκη στους τωρινούς και στους επόμενους, τις βαθιές κρητικές και ελληνικές ρίζες από τις οποίες πηγάζει το τεράστιο έργο του Θεοδωράκη. Τις απαρχές της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του, της στάσης ζωής του, των δημιουργιών του. Για να αποσαφηνίσει ότι το γεγονός πως το έργο του Μίκη Θεοδωράκη είναι Οικουμενικό, δεν απομακρύνει την πραγματική του πηγή. Ίσα ίσα που την εμπεριέχει και την αναδεικνύει σε κάθε στιγμή της πορείας του. Η πραγματική πηγή του έργου του Θεοδωράκη είναι η ελληνική ταυτότητα και ιδιαίτερα η κρητική του ταυτότητα».
Γράφει ο Ερατοσθένης Καψωμένος: «Το έργο του Μίκη Θεοδωράκη στο πεδίο της Τέχνης, της Λογοτεχνίας, της Πολιτικής, και του Πολιτισμού είναι ένα έργο οικουμενικής εμβέλειας…
…Το βιβλίο αποτελείται από τέσσερα κείμενα, τα οποία υπογράφουν τρεις διαφορετικοί συγγραφείς με κοινό τους στοιχείο τη μελέτη του Θεοδωράκη από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Τα δύο πρώτα ανήκουν στον Γιώργο Αγοραστάκη, πρόεδρο του Παγκρήτιου Συλλόγου Φίλων Μίκη Θεοδωράκη και έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες μελετητές του έργου του. Στο πρώτο από αυτά, με τίτλο “Ο Κρητικός Μίκης Θεοδωράκης”, ο Αγοραστάκης παρουσιάζει τη γενεαλογία του Μίκη, τη διαπαιδαγώγηση του, τη σχέση του με την Κρήτη και με την κρητική μουσική, αποδεικνύοντας ότι η κρητική ταυτότητα του Συνθέτη δημιουργήθηκε και σμιλεύτηκε από τα μικράτα του και είναι ισχυρή στην προσωπικότητα και το έργο του. «Η “άνω Κρήτη” -γράφει- είναι η “έσω φωνή” του Θεοδωράκη, που δουλεύει μέσα του ως “κατηγορηματική προσταγή”, που τον ωθεί στο κοινωνικό, πολιτικό, καλλιτεχνικό, κι εθνικό πεδίο και του υπαγορεύει το αγωνιστικό “χρέος”…».
Το δεύτερο είναι μια μελέτη πάνω στο πλέον εμβληματικό έργο του νεοελληνικού πολιτισμού, με παγκόσμια απήχηση, στον «Ζορμπά» και τα διαφορετικά πρόσωπα που αυτός παρουσιάζει ως φυσική παρουσία, ως ήρωας του Καζαντζάκη, ως κινηματογραφικός ήρωας και τέλος ως «ο Μουσικός Ζορμπάς του Μίκη Θεοδωράκη» εκεί όπου ο ήρωας μετατρέπεται από τον Συνθέτη στον Φορέα ενός κρητικού κι ελληνικού ύμνου στη χαρά της ζωής.
Το τρίτο κείμενο ανήκει στην Τατιάνα Παπαγεωργίου. Η Παπαγεωργίου, Διδάκτωρ Μουσικολογίας με ερευνητικό θέμα τη «Μουσική του Θεοδωράκη», έχοντας στο ενεργητικό της αρκετές Συναυλίες στις οποίες είναι σολίστ στο πιάνο και ο Μίκης διευθύνει την ορχήστρα, με τη μουσικολογική της ανάλυση «Κρήτη & Ελληνικότητα στο Μουσικό Έργο του Μική Θεοδωράκη», αναδεικνύει την ελληνική μουσική παράδοση, την ελληνική αισθητική, την κρητική μουσική, που βρίσκονται πίσω από τις νότες των Μουσικών Δημιουργιών του, δίνοντας τους το δικό τους ιδιαίτερο χρώμα.
«Ο Θεοδωράκης -γράφει η Παπαγεωργίου- πρωτίστως στοχεύει να ανακαλύψει, να αποκωδικοποιήσει και στη συνέχεια να μεταλαμπαδεύσει τα “συστατικά” του ελληνικού πνεύματος και της ελληνικής ψυχής, όπως διατηρήθηκαν σε αυτή την κληρονομιά από γενιά σε γενιά μέσα στους αιώνες…», θεωρώντας ότι «η μουσική αποτελεί ένα ισχυρό διαχρονικό μέσο για την προώθηση και τη διαχρονική επιβίωση του πνεύματος του ελληνικού πολιτισμού».
Τέλος, το τέταρτο κείμενο γράφει ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της σύγχρονης Ελλάδας, με τεράστιο έργο στον Τομέα της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας, ο καθηγητής Ερατοσθένης Καψωμένος. Ο Καψωμένος ερευνά και καταγράφει μέσα από όλα τα είδη κειμένων που έχει συγγράψει ο Μίκης, τα πολιτικά, τα μουσικά, τα πολιτιστικά και τα λογοτεχνικά, τις αξίες που συνιστούν τη νεοελληνική πολιτισμική παράδοση, διαπιστώνοντας ότι ο Θεοδωράκης τις κουβαλά μέσα του, κι έτσι γίνεται «κυριολεκτικά μια ζωντανή συνείδηση της Ρωμιοσύνης».
Οι αρχές και οι αξίες, τα πρότυπα που συγκροτούν την κρητική και την ελληνική ταυτότητα πραγματώνονται από τον Μίκη Θεοδωράκη, τόσο στο έργο του, όσο και στη ζωή του. Και όπως γράφει και πάλι ο Καψωμένος, «με αυτά τα πρότυπα και με αυτές τις αξίες το έργο του Μίκη Θεοδωράκη κέρδισε την παγκόσμια αποδοχή. Ο Μίκης έγινε οικουμενικός με τον μόνο τρόπο που μπορεί κανείς να το πετύχει: υλοποιώντας στη ζωή και στην τέχνη του, με τρόπο αυθεντικό, τις αρχές και τις αξίες που συνιστούν την τοπική και εθνική ταυτότητα και ιδιοσυστασία».
Αθανασία Γ. Ζώτου
Μιλάμε, όπως κι απ’ τα παραπάνω διαπιστώσατε, για έναν περιεκτικό τόμο ιδιαίτερης αξίας, τον οποίο έχουμε υποχρέωση όλοι μας να αποκτήσουμε και να μελετήσουμε. Στις 192 πυκνογραμμένες σελίδες του ανασταίνεται η Κρήτη του Μίκη Θεοδωράκη, επάξια!…
Εδώ για σήμερα, μπαίνει τελεία και πρόταση για ξεκούραση!
Καλό Σαββατοκύριακο σε όλους Σας, με Υγεία!
