■ Γιώργος Κριθάρας και Ιώ Ασηθιανάκη μιλούν για τη θεατρική παράσταση που θα παρουσιάσουν
Ο Γιώργος Κριθάρας σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί, μαζί με την Ιώ Ασηθιανάκη, στους “Πνεύμονες” του Ντάνκαν Μακ Μίλαν. Μια παράσταση που δίνει “φωνή” στη γενιά της αβεβαιότητας, μιλώντας για την ανασφάλεια που βιώνουν οι σύγχρονοι άνθρωποι. Ένα έργο “φρέσκο”, του 2011, που θα παρουσιαστεί τις επόμενες ημέρες στο Τheatre 73100 στα Χανιά και που αποτέλεσε την αφορμή για να μιλήσουμε με τους δύο πρωταγωνιστές.
Το έργο είναι σαν να δίνει φωνή στη “γενιά της αβεβαιότητας”. Μιλήστε μου για τους χαρακτήρες που υποδύεστε;
Ι.Α.: Ένα ζευγάρι –ένας άντρας και μία γυναίκα, ίσως μεταξύ 30 και 40 χρονών που σκέφτεται το ενδεχόμενο να κάνει παιδί. Και αυτό το ερώτημα θα θέσει επί τάπητος και θα ξεδιπλώσει άλλα ερωτήματα ή άγχη, άλλους προβληματισμούς και φόβους –προσωπικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς, άλλες επιθυμίες. Θα αλλάξει ή θα αλλάζει την ισορροπία της σχέσης τους, άλλοτε απόλυτα κι άλλοτε με ανακύκληση (ίσως, όπως και η εισπνοή- εκπνοή). Θα τους κάνει να διαλέξουν τη θέση τους μέσα στο ορμητικό ποτάμι του Ηράκλειτου. Ώστε να αποφασίσουν ποιο κόστος είναι μεγαλύτερο, του τολμώ ή του περιμένω.
Το έργο είναι εξαιρετικά επίκαιρο καθώς η κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ανασφάλεια έχουν γίνει “κανόνας” πια. Όμως η ιστορία της ανθρωπότητας δεν είναι μια ιστορία διαρκών κρίσεων, πολέμων, καταστροφών, επιδημιών κ.λπ.; Μήπως στις μέρες μας είμαστε περισσότερο εγωκεντρικοί και παραβλέπουμε ότι ο κόσμος πάντα έτσι πορεύονταν;
Γ. Κ.: Δεν γνωρίζω αν οι άνθρωποι είναι πλέον πιο εγωκεντρικοί. Παρατηρείται βέβαια μια στροφή προς τον “εαυτό” καθώς και μια “κανονικοποίηση” πάσης φύσεως ανασφαλειών, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του καπιταλισμού. Η Ιστορία της ανθρωπότητας δεν είναι μόνο μια Ιστορία κρίσεων, πολέμων κ.λπ. Στην Ιστορία καταγράφονται κυρίως κρίσεις, καταστροφές κ.λπ. γιατί κυρίως αυτές οι περίοδοι αποτελούν μεταβάσεις για τις εκάστοτε κοινωνίες. Σπάνια θα βρούμε να καταγράφονται στην Ιστορία περίοδοι ευημερίας (εκτός αν επιχρωματιζονται από χρυσό). Η τέχνη, κατ’ εμέ, αξίζει να ασχοληθεί με τις ιστορίες ανθρώπων που εντάσσονται σε μια Ιστορική περίοδο, που θα μπορούσαν να είναι μέρος της Ιστορίας, αλλά ποτέ -η Ιστορία- δεν θα κατέγραφε τις ιστορίες τους.
Στο σημείωμα του έργου αναφέρεστε στο “γυμνό” σκηνικό της παράστασης. Σκέφτομαι ότι αυτή η προσέγγιση είναι σαν να δηλώνει κι ότι η λύση στις αγωνίες μας βρίσκεται στο “μαζί”, στον άνθρωπο που είναι δίπλα μας. Πού αλήθεια ακουμπά κανείς αντιμέτωπος με τα προβλήματα του καιρού μας;
Γ.Κ.: Οι άνθρωποι ζούνε σε οργανωμένες κοινωνίες χιλιάδες χρόνια. Η εκδοχή της οργανωμένης κοινωνίας στην οποία ζούμε σήμερα, όπου οικονομικές – αλλά δυστυχώς και πολιτικές – δομές έχουν υποταχθεί στις επιταγές του καπιταλιστικού συστήματος μοιάζει σχεδόν απάνθρωπη. Μια εκδοχή μιας κοινωνίας και ενός κράτους που απέχει πόρρω από ένα κράτος δικαίου και πρόνοιας, που θα φάνταζε λογική εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας στον 21ο αιώνα. Σε αυτή τη συνθήκη, η αλληλεγγύη είναι μια απάντηση. Δεν γνωρίζω που μπορεί να ακουμπήσει κάποιος. Εύχομαι μόνο να μην είναι μόνος του. Να αισθάνεται ότι μπορεί να ανήκει κάπου.
Όσον αφορά το σκηνικό της παράστασης, είναι μια πρόταση του συγγραφέα. Αν διαβάσεις απλώς το κείμενο, μπορείς να σκεφτείς ότι θα μπορούσε να είναι σενάριο ταινίας, γιατί έχει πολλές χρονικές μεταβάσεις και πολλούς και διαφορετικούς χώρους δράσης. Αλλά όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος, επεδίωξε να γράψει ένα έργο που δεν θα επιβαρύνει κι αυτό με τη σειρά του το περιβάλλον. Δηλαδή χωρίς σκηνικά, χωρίς κοστούμια, οριακά χωρίς φωτιστικές και μουσικές αλλαγές. Και θα προσπαθήσουμε να είμαστε τυπικοί σε αυτό.
Υπάρχουν παγίδες που θα πρέπει να αποφύγει κανείς όταν κάνει τέχνη με επίκαιρα θέματα;
Γ.Κ.: Έχει πολλές πιθανές απαντήσεις αυτό το ερώτημα. Υπάρχουν οι παγίδες που αφορούν αυτούς που θέλουν να κάνουν “καριέρα” στην τέχνη. Κι οι παγίδες σε αυτήν την περίπτωση είναι πολλές. Υπάρχουν και οι παγίδες που αφορούν αυτούς που απλώς “κάνουν τέχνη”. Αλλά αυτούς τους τελευταίους δεν τους απασχολούν οι παγίδες. Δεν θέλω να μιλήσω πάλι για τον καπιταλισμό, γιατί αισθάνομαι ότι γίνομαι βαρετός. Στην τέχνη του θεάτρου τα επίκαιρα θέματα έχουν ενταχθεί με κάποιες δομικές κατασκευές που έχουν εξομαλύνει τις παγίδες. Αναφέρομαι στο “θέατρο Ντοκιμαντέρ”, το “devised theatre” και άλλα είδη που μέσω συγκεκριμένων φορμών δραματουργίας η ενασχόληση με το επίκαιρο έχει διευκολυνθεί. Έτσι όπως βλέπω εγώ το θέατρο, μία παγίδα είναι αυτή της αντικειμενικότητας στην προσέγγιση του θέματος. Και ακόμη μια είναι αυτή της ηθικής προσέγγισης του θέματος. Αλλά αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα. “Τι είναι η ηθική;”.
Πώς θα θέλατε να φύγουν από την παράσταση οι θεατές; Με ποιες σκέψεις ή συναισθήματα;
Ι.Α.: Αυτό σίγουρα δεν μπορώ να το απαντήσω γιατί ξέρω ότι δε θέλω να θέλω. Δεν έχω κανένα δικαίωμα να επιθυμώ μία συγκεκριμένη σκέψη ή ένα συγκεκριμένο συναίσθημα από τους θεατές, γιατί αυτόματα είναι σαν να περιορίζω στο μυαλό μου τις άπειρες δυνατότητές του κάθε ανθρώπου. Είναι σαν να φτιάχνω μέσο όρο καλλιτεχνικής νοημοσύνης και ευαισθησίας και φαντασίας και εκτός αυτού να πρέπει να στοχεύσω και στο αποτέλεσμα που θα προαποφασίσω, ώστε να ικανοποιηθεί, ο εν λόγω μέσος όρος. Θέλω να πω, ότι αυτό είναι και για τον ηθοποιό εγκλωβιστικό και περιοριστικό. Σαν να πρέπει να παίξει ένα αποτέλεσμα- οπότε, βλέπω αυτό που συμβαίνει στη σκηνή ,κάπως -σαν έναν πίνακα ή ένα ποίημα- ο καθένας μπορεί να νιώσει, να σκεφτεί τα πάντα και τίποτα ή σαν ένα κανάλι, μεταξύ έργου/συγγραφέα και θεατών. Ένα καθαρό κανάλι, απαλλαγμένο από τις προσωπικές μας αγωνίες. Δε νοιάζουν κανέναν οι προσωπικές μας αγωνίες.
Η παράσταση
Το έργο “Πνεύμονες/Lungs” του βραβευμένου Άγγλου συγγραφέα Ντάνκαν Μακ Μίλαν θα παρουσιαστεί από Τετάρτη 6 έως Τετάρτη 13 Μαρτίου (στις 21.00), στο Τheatre 73100 (Ιονίου Πελάγους 8 – πίσω από τον Χαλκιαδάκη max, Λεωφ. Καραμανλή), σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κριθάρα.
«Μία Γυναίκα και ένας Άντρας. Η Γ. και ο Α. “Ένα παιδί;”. Οι κατάλληλες συνθήκες, η καριέρα, ένα διδακτορικό, το οξυγόνο που μειώνεται, ο πληθυσμός που αυξάνεται, οι οικονομικές κρίσεις, η πολιτική αστάθεια. Ο πλανήτης μαστίζεται από τις μεγάλες αλλαγές που έχει επιφέρει η ανθρώπινη δραστηριότητα. Κι ένα ζευγάρι σκέφτεται το ενδεχόμενο να κάνει το επόμενο βήμα στη σχέση του. Ένα παιδί. Οι “Πνεύμονες” είναι ένα έξυπνο και αστείο δράμα του απροσδόκητου κύκλου της ζωής της σχέσης ενός ζευγαριού, καθώς παλεύουν με ερωτήματα για την οικογένεια, την αλλαγή, την ελπίδα, την προδοσία, τις συμπτώσεις και τον πόνο που μπορείς να προκαλέσεις στον άνθρωπο που αγαπάς. Ο Ντάνκαν Μακ Μίλαν κάνει μια πρωτότυπη πρόταση μιας οικολογικής παράστασης: “με όσο δυνατόν ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, καθώς ήθελα να γράψω μία ιστορία χωρίς σκηνικά αντικείμενα, αλλαγές σκηνικών, αλλαγές κοστουμιών, παντομίμα, φωτιστικά και ηχητικά queues. Απλώς δύο σώματα στον χώρο, αφήνοντας το κοινό να γεμίσει τα κενά”. Οι Πνεύμονες δεν είναι μια αληθινή ιστορία. Αλλά θα μπορούσε να είναι».
Παίζουν οι ηθοποιοί: Ιώ Ασηθιανάκη, Γιώργος Κριθάρας.
Μετάφραση: Κρίστελ Καπερώνη.
Μουσική: Δημήτρης Λώλης.
Επιμέλεια σκηνικού χώρου: Μάγδα Δήμου.
Τιμή εισιτηρίου 15 και 12 ευρώ.
Τηλ. Κρατήσεων 6979733357.
