Σε πρόσφατη αναφορά του ∆ΝΤ για την κλιµατική αλλαγή αναφέρεται ότι: «Τα φτωχά νοικοκυριά στη Γερµανία και τη Γαλλία πληρώνουν έως και 2 δολάρια περισσότερα ανά τόνο εκπεµπόµενου διοξειδίου του άνθρακα από τους συµπατριώτες τους υψηλότερου εισοδήµατος».
Και προτείνει στην Ευρώπη να προβεί σε ελάφρυνση της επιβάρυνσης των νοικοκυριών χαµηλότερου εισοδήµατος, έτσι ώστε να είναι κοινωνικά δίκαιη και οικονοµικά αποδοτική1. Ακόµη και η έκθεση του Μάριο Ντράγκι, ιδιαίτερα όσον αφορά την ενεργειακή πολιτική, εστιάζει στην ανάγκη για σταθερότητα και ευρωπαϊκή συνεργασία στον τοµέα της ενέργειας, καθώς και στη µείωση της εξάρτησης από µη ανανεώσιµες πηγές ενέργειας.
Αν θέσει κανείς το ερώτηµα: Μετά από τις καταστροφές των υποδοµών ενέργειας στην Ουκρανία, οι οποίες οφείλονται στις ρωσικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια του πολέµου, από πού προµηθεύεται ηλεκτρική ενέργεια η Ουκρανία, θα πάρει µια αρχική απάντηση µε τέσσερα στοιχεία:
1. Εγχώρια Παραγωγή: Παρά τις καταστροφές, µεγάλο µέρος της εγχώριας παραγωγής ενέργειας συνεχίζει να προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια (ελπίζουµε σε καλύτερη κατάσταση από το Τσερνοµπίλ).
2. Συµβάσεις µε γειτονικές χώρες: Λόγω των αναγκών για ηλεκτρική ενέργεια, η Ουκρανία έχει εισαγάγει ενέργεια από γειτονικές χώρες. Οι εισαγωγές αυτές έχουν γίνει κυρίως από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Σλοβακία και η Πολωνία, µε τις οποίες η Ουκρανία έχει διασυνδεθεί µέσω του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ENTSO-E.
3. Επιδιορθώσεις και Ενίσχυση Υποδοµών: Η Ουκρανία εργάζεται για την αποκατάσταση των υποδοµών που έχουν υποστεί ζηµιές, καθώς και για την ενίσχυση της ενεργειακής της ανθεκτικότητας.
4. Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας: Αν και µικρότερης κλίµακας, η Ουκρανία αξιοποιεί και ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, όπου είναι δυνατόν.
Έτσι, µαθαίνουµε ότι το ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity) είναι ο ευρωπαϊκός οργανισµός που συγκεντρώνει τους διαχειριστές συστηµάτων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (TSOs) από διάφορες χώρες της Ευρώπης. Οι TSOs είναι οι φορείς που διαχειρίζονται τα δίκτυα υψηλής τάσης, τα οποία µεταφέρουν ηλεκτρική ενέργεια από τους παραγωγούς (όπως εργοστάσια παραγωγής ενέργειας) στους καταναλωτές, συµπεριλαµβανοµένων των βιοµηχανιών και των τοπικών δικτύων διανοµής.
Στις βασικές λειτουργίες του ENTSO-E περιλαµβάνουµε τη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων των κρατών-µελών του, δηµιουργώντας ένα ενιαίο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας που επιτρέπει τη µεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας µεταξύ χωρών. Την Ασφάλεια, σταθερότητα, και το Συντονισµό της αγοράς ενέργειας, ήτοι τη δηµιουργία µιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Και την ένταξη ανανεώσιµων πηγών ενέργειας.
Σήµερα στο σύστηµα ENTSO-E συµµετέχουν 42 διαχειριστές συστηµάτων µεταφοράς από 35 χώρες της Ευρώπης. Και φυσικά τα οφέλη για την Ουκρανία είναι σηµαντικά, αφού της επιτρέπει να εισάγει και να εξάγει ενέργεια από/προς τις γειτονικές χώρες της Ευρώπης. Αυτό ενισχύει τη σταθερότητα του δικτύου της, καθώς µπορεί να βασιστεί σε ευρωπαϊκές προµήθειες σε περιόδους κρίσης.
Οι διαχειριστές συστηµάτων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (TSOs – Transmission System Operators) είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία, τη συντήρηση και την ανάπτυξη των δικτύων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε εθνικό ή διακρατικό επίπεδο. Ο βασικός τους ρόλος είναι να διασφαλίζουν την αξιόπιστη, ασφαλή και αποτελεσµατική µεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από τις µονάδες παραγωγής στους µεγάλους καταναλωτές και στα δίκτυα διανοµής.
Ένα παράδειγµα TSO είναι ο Α∆ΜΗΕ (Ανεξάρτητος ∆ιαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) στην Ελλάδα.
Κατά συνέπεια, αν θέσει κανείς το θεωρητικό ερώτηµα αν ο Α∆ΜΗΕ παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στην Ουκρανία µέσω του συστήµατος TSOs, η απάντηση είναι ΝΑΙ! Ωστόσο, η µεταφορά δεν γίνεται απευθείας από την Ελλάδα στην Ουκρανία, αλλά µέσω του ευρωπαϊκού δικτύου διασυνδέσεων (ENTSO-E),
Η αξία της ηλεκτρικής ενέργειας που εισρέει στην Ουκρανία µέσω του συστήµατος των ∆ιαχειριστών Συστηµάτων Μεταφοράς (Transmission System Operators – TSOs), στο πλαίσιο του ENTSO-E, καλύπτεται κατά κύριο λόγο από την ουκρανική πλευρά. Συγκεκριµένα, η επιχείρηση ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας (Ukrenergo) είναι υπεύθυνη για την πληρωµή της ενέργειας που εισάγεται, είτε αυτή γίνεται µέσω αγορών είτε µέσω διµερών συµφωνιών.
Ωστόσο, λόγω της κρίσης που προκλήθηκε από τον πόλεµο, έχουν θεσπιστεί και διάφοροι µηχανισµοί ενεργειακής αλληλεγγύης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς οργανισµούς, που στοχεύουν στην υποστήριξη της Ουκρανίας µε επιδοτήσεις, δωρεές ή δανειοδότηση, ειδικά όσον αφορά στην κάλυψη των επειγουσών ενεργειακών αναγκών. Παράλληλα, υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας στον τοµέα της ενέργειας, όπου η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται µε µειωµένο κόστος ή ακόµα και δωρεάν, ανάλογα µε τις συµφωνίες που έχουν συναφθεί.
Τέλος, σύµφωνα µε έρευνα του Ευρωβαρόµετρου, οι Ευρωπαίοι επιµένουν ότι πρέπει να εξοικονοµήσουν ενέργεια και η ΕΕ θα πρέπει να παροτρύνει τα κράτη µέλη να εστιάσουν σε µέτρα που θα βοηθήσουν τα νοικοκυριά που είναι αντιµέτωπα µε ενεργειακή φτώχεια.
Αυτό πώς συνδυάζεται µε τη δωρεάν παροχή ενέργειας προς την Ουκρανία (που µπορεί να φθάσει όση είναι η ανάγκη κάλυψης της ζήτησης της Ελλάδας) και ποιος πραγµατικά πληρώνει την ενέργεια αυτή παραµένει ένα µυστήριο που δε θέλει πολλή φαντασία για να διαλευκανθεί.
Όπως µυστήριο και µάλιστα επιστηµονικής φαντασίας παραµένει το πώς θα γίνουν επενδύσεις, αν υιοθετήσουµε την άποψη του Μάριο Ντράγκι, που επισηµαίνει ότι η ενεργειακή πολιτική συνδέεται άµεσα µε τις ευρύτερες οικονοµικές πολιτικές, και προτείνει να γίνουν επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια διότι είναι κρίσιµες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονοµίας και την προστασία των πολιτών από ενεργειακές κρίσεις.
