Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
Εκείνων που πέθαναν, ή εκείνων που είναι
Για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους
Κάποτε μες στα όνειρα μας ομιλούνε
Κάποτε μες στην σκέψη τες ακούει το μυαλό.
Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
Ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής μας-
Σα μουσική, τη νύχτα, μακρινή, που σβήνει.
«Φωνές» 1904 Κ.Π. Καβάφης (1)
Σήφης Οικονομάκης
Ένας Χανιώτης δραστήριος πολιτιστικά, αρχιτέκτονας μηχανικός, που συνέβαλε στην κτηριακή διάρθρωση του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Τετάρτη 21/7/10 Παγκόσμια ημέρα Μουσικής, ξεχωρίζω από τις εκδηλώσεις συναυλία (2) μ’ έργα Νίνο Ρότα, «κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα», με σολίστ στο πιάνο τον Χρήστο Παπαγεωργίου, και «εικόνες από μια έκθεση» του Μουζόρσκι σε ενορχήστρωση Μωρίς Ραβέλ.
Το περιεχόμενο του κειμένου αυτού μ απασχολεί καιρό αλλά γράφτηκε την Κυριακή 18/6 ημέρα χαρμολύπης μ αφορμή τις αναφορές από την ΕΡΤ στην πολύπαθη-κοντινή μας ως λαό- Πορτογαλία. Η τραγωδία από την αναπάντεχη « ξηρή καταιγίδα» ο πύρινος όλεθρος. Οι καμένοι άνθρωποι η δυστυχία του να ζεις και να πεθαίνεις, στα φαινόμενα. Λίγο αργότερα το πένθος στα βλέμματα των παιχτών του Σάντος., αλλά και των Ρώσων φιλάθλων, για την ιστορία στο Κομφιεντερεισον ΚΑΠ, Πορτογαλία-Μεξικό 2-2. Στις 21.00 επανάληψη της… ανεπανάληπτης εκπομπής «οι κεραίες της εποχής μας» (3) πρώτη παρουσίαση στις 19/1/2008 στη ΕΡΤ, Ο αείμνηστος Ανταίος Χρυσοστομίδης και η Μικέλα Χαρτουλάρη συνομιλούν με τον βραβευμένο νομπελίστα, αείμνηστο Ζοζέ Σαραμάνγκου. Ένας ύμνος στη ζωή και την Τέχνη. Η Πορτογαλική λογοτεχνία τα τελευταία χρόνια εκτός από τον Σαραμάνγκου έγινε παγκοσμίως πασίγνωστη λόγο της ανάδειξης του φαινομένου Φερνάντο Πεσσόα, του έργου του (4) και του μελετητή του αξιόλογου συγγραφέα, τον Αντόνιο Ταμπούκι
ΜIA ΦΩΝΗ ΚΙ ΑΛΛΗ ΜΙΑ…ΚΙ ΑΛΛΗ
«Φωνές» το εξαίσιο ποίημα του Κ. Καβάφη χρησιμοποιεί ο Αντόνιο Ταμπούκι στο βιβλίο του «Ρέκβιεμ μια παραίσθηση» και στο ευφάνταστο αριστουργηματικό «ο Τριστάνο πεθαίνει μια ζωή» ο Ταμπουκι αναφέρει «…αυτά λέει ο Έλληνας ποιητής…» πόσο μέσα έπεφτε… έγραψε ποιήματα για τη φωνή που όμως ο ίδιος την έχασε… πέθανε από καρκίνο στο λάρυγγα… ποιήματα σπουδαία…» και παρακάτω «γράμμα φτιαγμένο μόνο από φωνές, σαν εκείνες που άκουγε ο Έλληνας ποιητής… και ίσως μια μέρα , μακριά στον χρόνο, στα μάτια ενός άλλου, βρεις κάτι από τα δικά μου μάτια…» στις 22/10/04 η παρουσίαση στον «πολιτιστικό ναό» των Χανίων του βιβλίου, συγκινητική η ομιλία του του συγγραφέα. Σχεδόν 4 χρόνια μετά στις 1/3/2008 η Ετ1 στις κεραίες της εποχής μας, παρουσιάζει στο ιστορικό «Δώμα» τον Α. Ταμπουκι να συνομιλεί με τον Ανταίο Χρυσοστομιδη, απαγγέλει το ποίημα «φωνές» του Καβάφη στα Ελληνικά, και εκεί στο ρετιρέ του ξενοδοχείου, ο κοσμογυρισμένος συγγραφέας, δείχνει την παλιά πόλη των Χανίων απέναντι του λέγοντας πως είναι ένα λατρεμένο αμάλγαμα…και αυτή η άποψη που την άκουσα δεκάδες φορές από σπουδαίους ανθρώπους σε συζητήσεις μαζί τους, ενδεικτικά αναφέρω, Ζερόμ Αντριους, χορευτής χορογράφος, Σταμάτης Σεκλιζιώτης, κοινωνιολόγος πολεοδόμος, Γιάννης Τσιώμης αρχιτέκτονας, Δημήτρης Παπαιωάννου εικαστικός, χορογράφος, χορευτής, Ευθύμης Βαρλάμης εικαστικός αρχιτέκτονας, Δημήτρης Παπαδημητρίου μουσικός.
Αυτή είναι η άποψη κλειδί για την πανοραμική θέση, ιερό-παρατηρητήριο στο λόφο Καστελιού στο Μπελβεντέρε, στην 5η μεραρχία… αυτή τη θέση που αντι να αξιοποιηθεί από τις πρυτανικές αρχές προς όφελος της φοιτητικής κοινότητας του Πολυτεχνείου Κρήτης, την απεμπόλησαν. Αντί για να δημιουργήσουν ένα Campus τεχνών-αρχιτεκτονικής της Μεσογείου που όμοιο του δε θα υπήρχε στον Ελληνικό χώρο, το παραχώρησαν για ξενοδοχείο, βρίσκοντας δικαιολογία τη γραφειοκρατία μετά το 2010 και τη «Ρόζα Νέρα» από το 2004. Από το 2005 που χάθηκε η σχολή ΚΑΛΩΝ Τεχνών (αναφορά σε άλλο κείμενο) γιατί δεν δρομολογήθηκε η Αρχιτεκτονική σχολή που μαζί με την αξιοποίηση της Γαλλικής σχολής και το ΚΑΜ θα δημιουργούσε ένα Αρχιτεκτονικό Κέντρο (και θερινό), διεθνών προδιαγραφών;
ΦΑΡΟΦΩΤΙΣΜΕΝΑ ΩΣ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πρόσφατα είδα την «Renzo Piano – Έκθεση αρχιτεκτονικής βήμα βήμα» στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ψηλά στο “Φάρο” 20 αρχιτεκτονικά, υποδειγματικά έργα υψηλών προδιαγραφών (μεταξύ αυτών και το Κ.Π.Ι. Σ. Νιάρχος) ξεχώρισα δύο προτάσεις Πανεπιστημιακών συγκροτημάτων κτιρίων που υλοποιούν το όραμα για μια νέα Πανεπιστημιούπολη του 21ου αιώνα που (αντιγράφω από τον κατάλογο) προάγουν την ποικιλότητα και προσβασιμότητα, ενώ ταυτόχρονα ανταποκρίνονται στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του Πανεπιστημίου για περισσότερο χώρο, την ακαδημία Επιστημών της Καλιφόρνιας (στο επόμενο κείμενο) και την Πανεπιστημιούπολη Manhattanville στη Νέα Υόρκη 2002 υπό κατασκευή.
H Renzo Piano Building Workshop συνεργάστηκε με το SOM στο master plan του Κολούμπια. Η πρώτη φάση της ανάπτυξης στο Harlem!! περιλαμβάνει τέσσερα νέα κτίρια (5). Το Πανεπιστήμιο Κολούμπια υπήρξε ανέκαθεν ένα αστικό ίδρυμα. “Η νέα Πανεπιστημιούπολη θα είναι τόπος έρευνας και παραγωγής γνώσης, ενσωματωμένος με την πόλη, σε στενή επαφή με την κοινωνική της πραγματικότητα την αστική της κουλτούρα και τη ζωτικότητα. Στη νέα Manhattanville, όλοι οι δρόμοι θα παραμείνουν δημόσιοι και ανοιχτοί στην πρόσβαση οχημάτων και πεζών….” Αυτά γίνονται σε προηγμένες χώρες που τα Πανεπιστήμια διεκδικούν, σχεδιάζουν και υλοποιούν αστικά έργα σ’ άμεση συνεργασία με τους παράγοντες της πόλης που είναι εν-σωματωμένα.
Για την εξαιρετική έκθεση με τις “ελαφρές” κατασκευές του Ιάκωβου Α. Ρήγου και των φοιτητών του της σχολής Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης, αναφερθήκαμε στο προηγούμενο κείμενο. Ο ίδιος ευχαριστεί δημόσια για την συνεργασία στην υλοποίησή της τους: Αλεξάνδρα Κουρουτάκη, Ελένη Τσιριγώτη, Διονύση Tyeryekhov, Γιώτα Ραΐτσου και όσους άλλους υποστήριξαν την έκθεση μ’ οποιοδήποτε τρόπο (μέσα δεν συμπεριλαμβάνει την Πρυτανεία). Ο Ι.Α. Ρήγος είναι κουνιάδος του σπουδαίου παράγοντα του ελληνικού αθλητισμού του προέδρου του “Ελευθέριου Βενιζέλου” Γιώργου Γιατρουδάκη, που προχθές πρώτευσε στη γενική βαθμολογία στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου.
Συγχαρητήρια!
συνεχίζεται…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Το μικρό διασταλτικό αυτό ποίημα του Καβάφη εμπεριέχεται στο φιλολογικό πόνημα του Γ.Π. Σαββίδη “για μια πρώτη ανάγνωση του Καβάφη σε δίσκους” περιοδικό εποχές Οκτώβριος 1964 τεύχος 18 (Ξανακυκλοφόρησε σήμερα 18/6 με το ΒΗΜΑ). Επίσης ο Γ.Π. Σαββίδης μετάφρασε το μικρό αριστουργηματικό δοκίμιο της Μαργαρίτας Γιουρσενάρ “κριτική παρουσίαση του Κ. Καβάφη” που σχολιάζει τις “φωνές” εκδ. Χατζηνικολή 1981
(2) Με τα Μουσικά σύνολα της ΕΡΤ και μαέστρο τον Αναστάσιο Συμεωνίδη σήμερα στο Ηρώδειο.
(3) Η εκπομπή παρουσίασε 72 συγγραφείς απ’ όλο τον κόσμο για τον Σαραμάνγκου, που λάτρευε την Ελλάδα. Θα επανέλθουμε.
(4) Πρόσφατα η μεταφράστρια στην Ελλάδα Μαρία Παπαδήμα μου είπε ότι βρέθηκε και άλλο μπαούλο με χειρόγραφα του Φ. Πεσσόα…
(5) Ενα από τα 4 κτήρια είναι Lenfest Center for the Arts (που φιλοξενεί τ η Σχολή Καλών Τεχνών – School of Arts και την γκαλερί Wallach)
