ΜΕΡΟΣ Β’
Μια από τις σημαντικότερες κατηγορίες των πολιτικών ομάδων πίεσης ή πολιτικών ενώσεων είναι τα πολιτικά κόμματα. Παρά την φαινομενική μείωσή τους, λόγω της εξαφάνισής τους στις χώρες που επικρατούν ολοκληρωτικά καθεστώτα, εν τούτοις η σημασία τους και η συμβολή τους στη λεγόμενη πλουραλιστική κοινωνία των χωρών της Δύσεως είναι σημαντική στο καθορισμό του Κράτους και της λειτουργίας της Κοινωνίας.
Τι είναι όμως τα πολιτικά κόμματα κατά τον Jellinek; Είναι πυρήνες, ομάδες που ενοποιούνται για κοινούς συγκεκριμένους σκοπούς που προσπαθούν να πραγματοποιήσουν.
Κατά το Hasbach, κόμμα είναι μια ένωση από πρόσωπα με όμοιες πολιτικές πεποιθήσεις και σκοπούς που ζητάει να κατακτήσει την κρατική εξουσία με σκοπό την πραγματοποίηση των αξιώσεών του.
Κατά τον Sulzbach ένα πολιτικό κόμμα είναι μια ένωση από πρόσωπα τα οποία τρέφουν τις ίδιες απόψεις για την ευκταία διαμόρφωση του Κράτους και της Κοινωνίας και συναντώνται στην πραγμάτωση των αξιώσεών τους μέσω της κατάκτησης της κρατικής εξουσίας ή τουλάχιστον της επιρροής τους.
Από τους παραπάνω ορισμούς συνάγεται ότι κάθε πολιτικό κόμμα αποτελείται από μια ομάδα ανθρώπων, έχει μια κοινή ιδεολογία ή πιστεύω και έχει την επιθυμία για την κατάκτηση της εξουσίας και την πραγμάτωση του προγράμματός του. Σήμερα τα πολιτικά κόμματα στο χώρο της Δύσης, τουλάχιστον, είναι πελώριοι κομματικοί οργανισμοί που απαρτίζονται από μέλη, στελέχη, τα οποία είναι οργανωμένα σε μια πυραμοειδή διάταξη και τα οποία δεν αρκούνται στην κατάληψη της εξουσίας μόνο για να κυβερνήσουν, αλλά προπαντός να επιτύχουν με την κατάληψη της εξουσίας την μεταβολή των κοινωνικών, οικονομικών δομών του συστήματος, είτε με μεταρρυθμίσεις είτε με ριζικές μεταβολές των δομικών διαρθρώσεων.
Πολιτικά κόμματα είχαμε από την περίοδο της αρχαιότητας με την μορφή των παρατάξεων. Έτσι στην Αρχαία Αθήνα είχαμε την ύπαρξη του αριστοκρατικού και δημοκρατικού κόμματος.
Η Ιστορία της, η δημιουργία των πολιτικών κομμάτων με τις σημερινές τους περίπου μορφές, αρχίζει να εμφανίζεται τον 19ο αιώνα. Βέβαια δεν παραγνωρίζεται το γεγονός ότι βρίσκουμε προμορφές τους στις αυλικές και λαϊκές κινήσεις του παρελθόντος. Υπάρχουν τα λεγόμενα θρησκευτικά κόμματα, τα κόμματα των ευγενών, τα κόμματα με στρατιωτική έννοια κλπ.
Αποφασιστικό ρόλο στη δημιουργία των πρώτων πυρήνων, των πολιτικών κομμάτων, διαδραμάτισαν πολλοί και διάφοροι παράγοντες. Δεν πρέπει να παροραθεί η συμβολή των ιδεολογιών στη διαμόρφωση των πολιτικών κομμάτων, ακόμη οι προσωπικότητες με χαρισματικές, ηγετικές ικανότητες που έπαιξαν ένα βασικό ρόλο, πόλου έλξης ομάδων ανθρώπων και που στη συνέχεια έγιναν πυρήνες για την εξέλιξή τους σε πολιτικά κόμματα. Τα κόμματα διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα τους σκοπούς τους και τη σύνθεσή τους. Έτσι έχουμε συντηρητικά, φιλελεύθερα, ριζοσπαστικά κόμματα, Χριστιανοδημοκρατικά κλπ.
Θα αποτελούσε κοινό τόπο αν σημειώσουμε ότι τα κόμματα αποτελούν πολιτικούς και οργανωτικούς μηχανισμούς. Με τις κατηγορίες αυτές εννοούμε την πολιτική και προπαγανδιστική δραστηριότητα των κομμάτων. Η μελέτης της ιδεολογίας των κομμάτων, της κοινωνικής τους δομής, της οργάνωσής τους, του ρόλου τους σαν μηχανισμών και τελευταία της στρατηγικής τους, είναι απαραίτητα στοιχεία για την ορθή κατανόηση της λειτουργίας τους και της ύπαρξής τους.
Σήμερα, η συμβολή των πολιτικών κομμάτων, επειδή η ύπαρξή τους είναι συνυφασμένη με τη δημοκρατική, πλουραλιστική, κοινοβουλευτική διακυβέρνηση, θεωρείται σημαντική, η δε ύπαρξη και λειτουργία τους απαραίτητη.
Άρχισαν να κατοχυρώνονται νομικά τα κόμματα και ν’ αναγνωρίζονται σήμερα πλέον, με το σύνταγμα του 1975, ως συνταγματικοί θεσμοί.
Η ύπαρξη ορισμένων παραγόντων για την ύπαρξη και λειτουργία των κομμάτων, είναι στοιχεία που πρέπει να γνωρίσουμε, για να κατανοήσουμε τη σημασία τους μέσα στο σύγχρονο κόσμο.
Και αυτοί είναι:
α) Τα πολιτικά κόμματα έχουν αναγνωρισθεί ως αναγκαία προϋπόθεση της υπόστασης του ελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος, εξασφαλίζοντας την πολυφωνία και την ελευθερία επιλογής του πολίτη.
β) Υπάρχουν κανονισμοί για την εσωτερική λειτουργία των κομμάτων που εγγυώνται την εσωκομματική δημοκρατία.
γ) Για την άσκηση της προεκλογικής τους καμπάνιας, τα κόμματα χρηματοδοτούνται από το κράτος. Το ύψος της χρηματοδότησης καθορίζεται από τη δύναμη που παρουσιάζουν στο εκλογικό σώμα. Γενικότερα όμως τα οικονομικά προβλήματα των κομμάτων πρέπει να επιλύονται με αυτοδύναμο τρόπο, για να έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους, αλλά και για να αποφύγουν δεσμευτικές συμβολές που μελλοντικά θα πρέπει να εξοφλήσουν.
δ) Οι διακηρύξεις των κομμάτων να συμφωνούν με τη μορφή του πολιτεύματος, δεν μπορεί δηλαδή ένα κόμμα να διακηρύσσει ότι, εάν κερδίσει τις εκλογές, θα καταργήσει το δημοκρατικό κοινοβουλευτικό πολίτευμα.
Τέλος τα πολιτικά κόμματα δεν πρέπει να εμφανίζονται με ένα μεμονωμένο και ενιαίο πρόγραμμα, αλλά να διαφοροποιούν το πρόγραμμά τους ανάμεσα σε βασικό ιδεολογικό πρόγραμμα, σε πρόγραμμα δράσης, σε εκλογικό πρόγραμμα, σε πρόγραμμα οικονομικό. Αυτή η πολλαπλή προγραμματική αναγκαιότητα των πολιτικών κομμάτων δείχνει τον τρόπο λειτουργίας τους, αλλά και συγχρόνως και τη συμβολή τους στην ολόπλευρη κάλυψη της πολιτικοκοινωνικής επιρροής.
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Από την άποψη της πολιτικής κοινωνιολογίας, σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο προβληματισμός της παραγωγής μιας ιδεολογίας και της διάδοσής της, καθώς επίσης ποια είναι η σχέση της με την κοινωνία στην οποία εμφανίζεται. Μπορεί στην εμφάνιση μιας ιδεολογίας να διαδραματίζουν ρόλο αρχικά γραφικοί διανοούμενοι ή περιθωριακοί προφήτες, αλλά στην εμπέδωση και επικράτηση της ιδεολογίας το κύριο βάρος το φέρουν διακεκριμένοι στοχαστές, με ισχυρή γραφή, χαρισματικό λόγο και ακτινοβολία προσωπικότητας. Οι κοινωνικές συνθήκες είναι όμως ο καταλυτικός παράγοντας που καθορίζει την υποδοχή μιας ιδεολογίας σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον και το βαθμό διάχυσής της στην κοινωνία. Η σχέση μιας ιδεολογίας με συγκεκριμένες κοινωνικές ανάγκες και η δυνατότητά της να απαντά σ’ αυτές προσδιορίζει την προσχώρηση του κόσμου στα ιδεολογικά σχήματα. Η ιδεολογία παράγεται με βάση τις σχέσεις σύγκρουσης των κοινωνικών ομάδων και τάξεων σε σχέση πάντοτε με τα άλλα ιδεολογικά ρεύματα και τις επιμέρους ιδεολογίες. Με άλλα λόγια τα μέλη των κοινωνικών ομάδων και τάξεων με την καθημερινή τους δράση παράγουν ιδέες που στο συντριπτικό τους σύνολο είναι αλληλοσυγκρουόμενες. Τούτο συμβαίνει διότι και η δράση των μελών της κοινωνίας που τις παράγει είναι δράση σύγκρουσης, εφόσον σκοπό της έχει να διεκδικήσει καλύτερη κοινωνική θέση και περισσότερα αγαθά. Από τις ιδέες αυτές κάποιες τελικά επικρατούν και γίνονται γενικά παραδεκτές, δηλαδή κυρίαρχες. Έτσι έχουμε την Κυρίαρχη ιδεολογία.
Κυρίαρχη ιδεολογία είναι το σύστημα ιδεών που έχει γίνει παραδεκτό μέσα από την ιστορική εξέλιξη των αντικειμενικών συνθηκών και την ταξική διάρθρωση των κοινωνιών.
Η ηγετική τάξη έχει μεγάλη ευθύνη για την πορεία της κυρίαρχης ιδεολογίας και την τύχη της. Με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που διαθέτει σήμερα αποκτά μια μεγαλοδυναμία για την διαρκή επικράτηση της ιδεολογίας που τη συμφέρει και την ανάσχεση κάθε ανατρεπτικής ιδεολογίας, μιας και πολλές φορές μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης αποπροσανατολίζει τις κυριαρχούμενες τάξεις και πολλές φορές τους δημιουργεί ψευδοσυνείδηση σε σχέση πάντα με τα υπαρκτά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης γίνονται στο καπιταλιστικό κράτος υποχείριο των εξουσιαστικών παραγόντων που τα διαχειρίζονται με το κατάλληλο τρόπο, ώστε ή να εκθειάζουν το υπάρχον πολιτικό σύστημα που τα εξυπηρετεί, ή να νοθεύουν τις πραγματικές αξίες και να διοχετεύουν μια υποκουλτούρα που αναστέλλει κάθε προβληματισμό και σκέψη για την υγιή οργάνωση της κοινωνίας.
Ο αείμνηστος Πουλαντζάς αναφέρει χαρακτηριστικά στο έργο του “Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις”, «το καπιταλιστικό κράτος έχει ως στόχο την παρεμπόδιση της πολιτικής οργάνωσης και έκφρασης των κυραρχούμενων τάξεων και προς αυτήν την κατεύθυνση χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αντίθετα με το δουλοκτητικό ή το φεουδαρχικό κράτος, που παρεμποδίζει με πολιτικά μέτρα την πολιτική έκφραση των σκλάβων και των δουλοπαροίκων αντίστοιχα. Το κεφαλαιοκρατικό κράτος αποδιοργανώνει πολιτικά τις κυριαρχούμενες τάξεις και ταυτόχρονα τις ενσωματώνει στη λογική, μέσω μια εθνικής πολιτικής που υποτίθεται εκφράζει το σύνολο της κοινωνίας. Αυτό επιτυγχάνεται με την απόκρυψη του ταξικού χαρακτήρα του και με τον έμμεσο αποκλεισμό των κυριαρχούμενων τάξεων στους θεσμούς του. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι αποκλείονται εκπρόσωποι άλλων τάξεων ως άτομα, αλλά ως ταξικοί εκπρόσωποι. Η έννοια της νομιμότητας εκφράζει την κυρίαρχη ιδεολογία και την καθιστά γενικά αποδεκτή».
Μπορεί η Πολιτική Επιστήμη να αποδίδει περισσότερη σημασία στην εξέταση των εσωτερικών παραγόντων διαφοροποιήσεων και ανακατατάξεων του πολιτικού συστήματος. Η Πολιτική Κοινωνιολογία, όμως αξιολογεί κάθε παράγοντα του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος που βαρύνει και επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα το πολιτικό γίγνεσθαι, υπό την έννοια αυτή πολλά οφείλει η Πολιτική Κοινωνιολογία στην Πολιτική Ανθρωπολογία που ασχολείται με την πολιτική δομή των αρχαϊκών και παραδοσιακών κοινωνιών.
ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Η Πολιτική Ανθρωπολογία είναι απαραίτητη για την κατανόηση της μετάβασης από τη φυλετική και μυθολογική πολιτική στη σύγχρονη.
Οι Ιστορικές εμπειρίες αποτυπώνονται στα πολιτιστικά χαρακτηριστικά ενός ανθρώπινου συνόλου με κοινό παρελθόν και αναπαράγονται στο διηνεκές μέσω πολύπλοκων κοινωνικών μηχανισμών (κοινωνικοποίηση, εκπαίδευση κλπ.). Οι εμπειρίες αυτές αναπαράγουν το συλλογικό υποσυνείδητο, τους συλλογικούς στόχους και ήθος και ύφος της δημόσιας ζωής.
Ο Γεωπολιτικός παράγοντας αποτελεί κλειδί ερμηνείας πολλών διαστάσεων της πολιτικής ζωής. Ο Γεωφυσικός χώρος μιας περιοχής, δηλαδή ο οριζόντιος και κάθετος διαμελισμός της. Η γεωγραφική θέση της από άποψη στρατηγικής οικονομικής διαμορφώνει αναπόφευκτα αναγκαιότητες που κάθε εξουσία είναι υποχρεωμένη να προσαρμόζει τον εαυτό της. Οι κλιματολογικές ανακατατάξεις επέφεραν σημαντικές πολιτικές μεταβολές, όπως π.χ. η ραγδαία επιδείνωση του κλίματος στην Κεντρική Ασία οδήγησε τις Μογγολικές ορδές προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.
Από την επιστήμη της Ανθρωπογεωγραφίας έχουμε μάθει ότι το περιβάλλον είναι καθοριστικό για την επιρροή του στον παράγοντα άνθρωπο.
Ένα περιβάλλον με ψηλή θερμοκρασία καταστέλλει την ανθρώπινη ενεργητικότητα. Ένα περιβάλλον με χαμηλές θερμοκρασίες αντίθετα εντείνει την ανθρώπινη ενεργητικότητα. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο Δημογραφικός παράγοντας στις πολιτικές μεταβολές και αυτό το καταλαβαίνουμε από μια πληθυσμιακή έκρηξη.
Ο διεθνής καταμερισμός στρατηγικής εξασφαλίζεται, όταν επέρχεται ισορροπία μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες οριοθετούν τις σφαίρες επιρροής τους. Από τη φύση των πραγμάτων, η παγκόσμια πολιτική των υπερδυνάμεων επιβάλλεται βιαίως στις μικρές χώρες, οι οποίες αν και αγανακτούν ή διαμαρτύρονται, τελικά υποτάσσονται. Οι πολιτικές ηγεσίες των μικρών εξαρτημένων χωρών κινούνται πάντα μέσα στα πλαίσια που χαράζουν οι υπερδυνάμεις που τις ελέγχουν.
Η συμβολή τέλος του ατόμου, ως κοινωνικού παράγοντα στην πολιτική διαδικασία είναι αντικείμενο μελέτης και της πολιτικής Κοινωνιολογίας. Ο ιδεαλισμός εξήρε την θεμελιώδη παρέμβαση της προσωπικότητας στις πολιτικές εξελίξεις. Εντελώς όμως διαφορετική άποψη έχει ο Μαρξισμός στο ρόλο της προσωπικότητας.
Κατά το Μαρξισμό η κινητήρια δύναμη του πολιτικού και ιστορικού γίγνεσθαι είναι η πάλη των τάξεων και των εκπροσώπων τους. Μεμονωμένες πράξεις αποκτούν ιστορικό νόημα μόνο, όταν εκφράζουν συλλογικές αναγκαιότητες.
Σημ.: Τα έργα Τέχνης που παρουσιάζουμε χαρακτηρίστηκαν από την κυρίαρχη ιδεολογία των Ναζί ως έργα εκφυλισμένης Τέχνης.
Τα ΜΜΕ λοιπόν δεν είναι τίποτα άλλο από εργαλεία κυρίαρχων τάξεων για να αποπροσανατολίσουν τις καταπιεσμένες τάξεις. Αυτό, λογικά, έτσι απόλυτα που παρουσιάζεται εδώ, ισχύει και για τα Χανιώτικα Νέα, για όλους τους δημοσιογράφους τους, για εμένα και τις επιστολές που γράφω που και που, αλλά και για τον ίδιο τον αρθρογράφο του πάνω κείμενου… Δεν είναι ανάγκη να σχολιάσω τίποτα πέρα από αυτό, θέλω μόνο να εκφράσω την λύπη μου για το γεγονός πως άνθρωποι που θεωρούνται μορφωμένοι, δεν έχουν την παραμικρή ικανότητα να κάνουν μια δική τους, λογική ανάγνωση της πραγματικότητας, αλλά αναμασούνε και διαδίδουν κούφιες θεωρίες, νεκρών ιδεολογιών και κάνουν έτσι μεγάλη ζημιά στους ανθρώπους που δεν αναγνωρίζουν έτσι την αξία της δημοκρατίας που έχουν την τύχη να ζουν και τους σπρώχνουν στα χέρια των λαοπλάνων λαϊκιστών- είναι γνωστό πως όλοι οι λαϊκιστές τα βάζουν πρώτα με τα ΜΜΕ, γιατί φυσικά δεν τους συμφέρει πως οι δημοσιογράφοι ξεσκεπάζουν τα ψέματα με τα οποία ανεβαίνουν και μετά κρατιούνται στην εξουσία. Χωρίς τα ΜΜΕ θα ζούσαμε στο απόλυτο σκοτάδι, σε βάρβαρες δικτατορίες, αντίς λοιπόν να μάθουμε να χειριζόμαστε την ελευθερία έκφρασης και να διακρίνουμε σε αυτήν την αλήθεια από το ψέμα, την αμφισβητούμε ολοκληρωτικά, για να την αντικαταστήσουμε από τι άραγε…;