Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ας είναι μέτρον συγκρίσεως διά τους μεταγενεστέρους που θα τους υπενθυμίζη αιωνίως ότι, αν
ο ερασιτεχνισμός και η ραστώνη είναι ίσως δικαίωμα του ανθρώπου εις τον ιδιωτικόν βίον αποτελούν αδίκημα κατά του συνόλου
εις τον βίον τον δημόσιον.
Γεώργιος Βεντήρης
Με τη συμπλήρωση 78 χρόνων από τον θάνατο του Εθνάρχη, μας δίνεται η ευκαιρία να θυμηθούμε τη νεότερη ιστορία του τόπου μας και να προσέξουμε ιδιαίτερα τον παραινετικό και συμβουλευτικό λόγο του Ελ. Βενιζέλου .
“Όλβιος όστις της ιστορίης έσχεν μάθησιν”.
Ευτυχισμένος όποιος μαθαίνει από την ιστορία. Και πράγματι η ιστορία, αν προσεχθεί και μελετηθεί μπορεί σίγουρα να αποτελέσει πολύτιμη εμπειρία για τη μελλοντική πορεία ενός έθνους.
Αλλά παράλληλα τα έθνη με ιστορική συνείδηση έχουν αντοχή και σφρίγος μέσα στο διεθνές προσκήνιο .
Τα πρώτα τριάντα χρόνια του αιώνα μας, που πρωταγωνιστεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είναι χρόνια εκπληκτικού μεγαλείου, αλλά και ασύλληπτης αθλιότητας και δυστυχώς οι εθνικοί διχασμοί, οι εμφύλιες διαμάχες δε θα λείψουν και στα μετέπειτα 40 χρόνια της μεταβενιζελικής περιόδου .
Πράγμα που μας προβληματίζει και μας κάνει να πιστεύομε ότι σε ώρες πολιτικού φανατισμού και πάθους η ιστορική μνήμη μας εγκαταλείπει και ότι δεν διδασκόμαστε από τα λάθη μας.
Ο ίδιος ο Βενιζέλος μιλώντας για την εποχή του εθνικού διχασμού 1915 – 16 θα πει λίγο πριν από τον θάνατό του .
«Θέλω να σας εξομολογηθώ αυτή τη στιγμή ότι έχω σκουλήκι μέσα μου τον εθνικό διχασμό. Τον εδημιούργησε μια ιστορική περίστασις εξαιρετική. Η μεγαλυτέρα μου επιθυμία είναι να ιδώ, πριν πεθάνω, το έθνος ενωμένο ψυχικώς , όπως ήτο στα 1912 – 13.
Η ιδέα αυτή με βασανίζει περισσότερο από κάθε άλλη. Πολύ ορθώς είπατε ότι η επερχόμενη γενεά έχει κάθε δικαίωμα να μας αξιώση να την αφήσουμε αγαπημένη δια να συνεχίση τους δικούς της αγώνες , χωρίς φατριαστικές ακρότητες και καθημερινές πολιτειακές ακρότητες και καθημερινές πολιτειακές ανατροπές. Και θέλω να σας επαναλάβω ότι αυτό επιθυμώ να είναι ο κύριος σκοπός του υπολοίπου της ζωής μου».
Το σκουλήκι του Διχασμού θα παραμείνει για να κατατρώει τις σάρκες του Εθνους κάθε φορά που οι αγώνες και οι θυσίες του λαού θα ανοίγουν το δρόμο του μεγαλείου Το έπος του 1940 και τη δόξα της Εθνικής Αντίστασης , θα διαδεχθεί η εμφύλια διαμάχη για να αφήσει πίσω τα ερείπια και να κρατήσει για χρόνια διχασμένο το λαό .
Τους αγώνες για περισσότερη δημοκρατία θα επιχειρήσει να ανακόψει μια εφτάχρονη δικτατορία, που θα κλείσει τον κύκλο της σε μία νέα εθνική συμφορά την γραμμή του Αττίλα στην Κύπρο .
Ο παραινετικός και συμβουλευτικός λόγος του Βενιζέλου όμως, έχει ιδιαίτερη σημασία και στην περίπτωση που αναφέρεται στην πολιτική ηγεσία, δηλαδή οι πολιτικές διδαχές του .
“Ο πολιτικός άνδρας οφείλει να λέγη την αλήθειαν και όχι να αποβλέπη εις την ευαρέσκειαν του ακούοντος”.
Πράγματι η υγιής στάση του πολιτικού , εξαρτάται από την σοβαρή επικοινωνία του με τον λαό που τον εμπιστεύεται στις δημοκρατικές χώρες.
Η δύναμη του πολιτικού , είναι το λαϊκό στήριγμα και για να ’χει ο πολιτικός τον λαό με το μέρος του πρέπει να ’ναι έντιμος, να σέβεται την αλήθεια και την αξιοκρατία , να μην δημαγωγεί, να μην εξαπατά και να λειτουργεί στο πλαίσιο της ηθικής και του δικαίου .
“Ο πολιτικός άνδρας οφείλει να πίπτη με τας ιδέας του”, σημαντική φράση από τον “ποιητή της πολιτικής”, όπως χαρακτηριστικά τον ονομάτισε ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Ο πολιτικός δεν είναι νομέας της εξουσίας και σφετεριστής του Δημοσίου, είναι εκφραστής ιδεών και αξιών, είναι πρότυπο για μίμηση. Οφείλει να έχει μεγάλο ηθικόν βάρος και προπάντων ευθιξία για όσα του καταλογίζονται ή του καταμαρτυρούνται .
«Εν κόμμα δεν πρέπει να βασίζεται επί μόνην της αριθμητικής του δυνάμεως έχει και ανάγκη ηθικών αρχών, άλλως δεν δύναται να επιτελέση έργον χρήσιμον και να εξασφαλίση εκτίμησιν».
Πράγματι τα κόμματα θεωρητικά είναι πυρήνες, οργάνωση της δημοκρατίας, είναι οι προωθητικοί μηχανισμοί του δημοκρατικού πολιτεύματος και από την ποιότητα των κομμάτων κρίνεται η ποιότητα της Δημοκρατίας. Δεν πρέπει να ξεφεύγουν από τον ορθό συνταγματικό καθοριζόμενο άξονα τους. Δεν πρέπει να οδηγούμαστε σε καταστάσεις κρατισμού. Η κομματική πλειοψηφία οφείλει να σέβεται τη μειοψηφία, γιατί και ο ρόλος της μειοψηφίας είναι πολύτιμο και χρήσιμο σε μια δομημένη δημοκρατικά πολιτεία .
«Αι μεγάλαι χώραι επιβάλλονται εις τας διεθνείς διασκέψεις δια το ειδικόν βάρος, το οποίο διαθέτουν οι ίδιαι, αι μικραί δια το ειδικόν βάρος των εκπροσώπων τους» .
Πράγματι τον μεγάλο ηγέτη τον αναζητούν οι μικροί και αδύναμοι.
Οι ισχυροί δεν έχουν ανάγκη την προσωπικότητα, έχουν την ισχύ τους και βάση αυτής λειτουργούν .
Ο μικρός οφείλει να χαίρει εκτίμησης και οφείλει να λειτουργεί με πρόγραμμα και με εντιμότητα στις μεγάλες συνδιασκέψεις και στους κρίσιμους χειρισμούς.
Να μην αυτοσχεδιάζει και να μην εγκαταλείπει τις ηθικές αποσκευές του, επειδή έτσι ευνοεί την συγκεκριμένη περίπτωση.
Είναι η στάση και η απάντηση που θα πάρει ο Κουάτ από τον Βενιζέλο, όταν ο Γερμανός επιμένει η Ελλάς να πολεμήσει τη Σερβία και να προδώσει τη συμμαχία της, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Η Ελλάς είναι πολύ μικρά χώρα, διά να διαπράξη τόσον μεγάλην ατιμίαν».
Αυτό το τελευταίο είναι το επισφράγισμα της πολιτικής του Βενιζέλου, μίας πολιτικής συνέπειας μεταξύ λόγων και έργων, όπου είναι άγνωστη η μακιαβελιστική θέση «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Μίας έντιμης πολιτικής, όπου λειτουργεί ο οργανικός δεσμός μεταξύ θεωρίας και πράξης, κάτι που τόσο έλειψε από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
*καθηγητής Γενικού Λυκείου Σούδας, συγγραφέας
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Εφημερίδα “ΠΑΤΡΙΣ”, 4-2-1921
Εφημερίδα “Ελεύθερον Βήμα”, 8-12-1930
– Πρακτικά Κρητικής Συνέλευσης, 27-4-1889
– Πρακτικά συνεδρίασης της Βουλής, 21-9-1915
Υπόμνημα Ελευθερίου Βενιζέλου στη διάσκεψη των Παρισίων, 30-12-1918
Εφημερίδα “Ελεύθερον Βήμα”, 18-4-1929
Βεντήρης Γεώργιος “Η Ελλάς 1910-1920”, ιστορική μελέτη, τόμοι 4, Αθήνα 1981
– Βουρνάς Τάσος, “Ιστορία της Νεότερης Ελλάδος”, εκδόσεις Πατάκη 1995
– Νέτας Βίκτωρ “Να προσέξουμε τις υποθήκες του Βενιζέλου, Ελευθεροτυπία 18-3-1986
– Νικολό Μακιαβέλι Ο Ηγεμόνας (Il Principe), 1532
