Πολιτικές συνθήκες 1936

Το μεγάλο κραχ του ’29 έπληξε και την Ελλάδα. Η οικονομία της χώρας το 1932 χρεωκόπησε και επήλθε πολιτική αναστάτωση με αποτέλεσμα την καθεστωτική εκτροπή του 1936 και την έλευση της 4ης Αυγούστου. Ηταν η χρονιά, για πρώτη φορά, που έγιναν βουλευτικές εκλογές 26 Ιανουαρίου 1936.
Σ’ εκείνες τις εκλογές υπήρχε πόλωση των δύο μεγαλυτέρων παρατάξεων μεταξύ Βενιζελικών και Βασιλοφρόνων. Οι πρώτοι πήραν 142 έδρες, οι δεύτεροι 143, ενώ είχε λάβει μέρος για πρώτη φορά το ΚΚΕ ως Παλλαϊκό Μέτωπο, που συγκέντρωσε 15 έδρες. Στους Βασιλόφρονες συμπεριλαμβάνονταν και οι Ελευθεριόφρονες του Μεταξά, που πήραν κι αυτοί 15 έδρες.
Το κόμμα των Φιλελευθέρων, παρά την απουσία του ασθενούντος Ελ. Βενιζέλου (πέθανε 18 Μαρτίου), εκπροσωπούμενο απ’ τον Σοφούλη, πήρε 126 έδρες, 54 περισσότερες από το Λαϊκό Κόμμα του Τσαλδάρη, που συγκέντρωσε 72 έδρες. Πρωθυπουργός ήταν ο ελάχιστα γνωστός και άσημος Δεμερτζής, που αιφνιδίως την 29η Ιανουαρίου έθεσε θέμα αποτάκτων του ’35, για το οποίο αντέδρασε έντονα το Λαϊκό Κόμμα. Σ’ αυτή τη φάση, που γινόντουσαν ζυμώσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης, το Παλλαϊκό Μέτωπο είπε πως θα στήριζε κυβέρνηση Φιλελευθέρων.
Ο Σοφούλης, ο οποίος εξ αρχής δεν έθεσε πολιτειακό θέμα, εξελέγη πρόεδρος της Βουλής με 158 ψήφους. Ο Γεώργιος Β’ θεωρώντας το αποτέλεσμα των εκλογών μήνυμα του λαού για συμμαχική κυβέρνηση, ανέθεσε στον Σοφούλη την 11 Μαρτίου τον σχηματισμό της. Οι προσπάθειές του απέτυχαν, πρότεινε, όμως, να στηρίξει κοινοβουλευτική κυβέρνηση υπό τον Δεμερτζή. Ο Γεώργιος δεν δέχθηκε. Διόρισε πρωθυπουργό τον Μιχαλακόπουλο, που αρνήθηκε. Τελικά κατέληξαν στον Δεμερτζή, ο οποίος πέθανε στις 13 Απριλίου από ανακοπή.
Στις 2 Απριλίου είχε δημιουργηθεί σάλος στη Βουλή, όταν αποκαλύφθηκε ότι υπήρχε μυστική συμφωνία μεταξύ Φιλελευθέρων και Παλλαϊκού Μετώπου, γνωστή ως “Σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα” από τις 19 Φεβρουαρίου, με αποτέλεσμα να εκλεγεί ο Σοφούλης πρόεδρος της Βουλής με τις ψήφους του ΚΚΕ. Αντιδράσεις υπήρξαν και μέσα στους Φιλελευθέρους, που ανάγκασαν τον Σοφούλη να διευκρινίσει ότι το κείμενο δεν περιείχε κάτι που να ανατρέπει θέσεις των Φιλελευθέρων. Στο κείμενο ανεφέρετο η αμνήστευση βουλευτών του Παλλαϊκού Μετώπου και πολιτικών καταδίκων, καθιέρωση της απλής αναλογικής, την εφαρμογή του θεσμού των Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ.ά.
Τότε βρήκε την ευκαιρία ο Ιωαν. Ράλλης της Λαϊκής Ριζοσπαστικής Ενωσης να καταθέσει μομφή για τον πρόεδρο  της Βουλής Σοφούλη, η οποία απερρίφθη με 165 κατά και 88 υπέρ.
Μετά την απόρριψη της πρότασης ενισχύθηκε το κλίμα καχυποψίας περί συμπαιγνίας μεταξύ Φιλελευθέρων και ΚΚΕ, που δυσκόλεψε κάθε προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης συμμαχιών, διότι κανείς δεν διενοείτο να δεχθεί ρυθμιστικό ρόλο απ’ τους εκπροσώπους του ΚΚΕ.
Ομως έπρεπε να σχηματιστεί κυβέρνηση. Ο Γεώργιος προκάλεσε σύσκεψη με συμμετοχή του “Παλλαϊκού Μετώπου”, που αποφασίστηκε η συγκυβέρνηση Φιλελευθέρων – Λαϊκών. Και ενώ συζητούσαν την κατανομή των χαρτοφυλακίων, διεφώνησαν για το Υπ. Εσωτερικών και τα τρία τότε Υπουργεία Στρατιωτικών Στρατού, Ναυτικού, Αεροπορίας.
Ο Γεώργιος μετά και από άλλες ανεπιτυχείς προσπάθειες διόρισε πρωθυπουργό τον Ιωαν. Μεταξά των Ελευθεριοφρόνων, ο οποίος στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου είχε πάρει 3,9% και 7 έδρες. Με το αιτιολογικό των θερινών διακοπών έκλεισε τη Βουλή μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου, η οποία δεν συγκλήθηκε έκτοτε.
Το ερώτημα παραμένει εύλογο, αν η μετά από 5 χρόνια οικονομική κρίση στη χώρα μας ευνοεί την ανάπτυξη παρομοίου περιβάλλοντος, όπως και το 1936, εξαιρουμένης, φυσικά, της δημιουργίας συνταγματικής εκτροπής. Πώς θα συμπεριφερθεί η επί θύραις αναμενόμενη αριστερή κυβέρνηση; Θα ψάχνουμε για συμμαχίες; Γιατί όπως δείχνει η πορεία των προεκλογικών εξαγγελιών από 21 κόμματα, 4 συνασπισμούς και ενός ανεξαρτήτου, που συμμετέχουν, φαίνεται πως δεν έχουμε διορθωθεί. Ψηφίζουμε στο “σωρό” για να μην κάνουμε τίποτα!