Α. Ανήκω σε μια γενιά που άκουσε πάμπολλες φορές κάτω από μπαλκόνια την κραυγή «Σώσε την Ελλάδα»! Συχνά η κραυγή ήταν υποβολιμαία (ίσως και πληρωμένη), κάποτε μπορεί να ξεπηδούσε και αυθόρμητα. Παραλλάζει με τους καιρούς η κραυγή, χωρίς να παύει η επένδυση των ελπίδων στον έναν ενσαρκωτή των προσδοκιών του πλήθους. «Μαζί σου, για μια Ελλάδα νέα»!1 Δυό και πλεέον γενεές όλες οι εκλογές αποκαλούνταν «κρίσιμες ή πιο κρίσιμες» 1963, 1967 (πρόλαβε η δικτατορία) 1974- μεταπολίτευση 1981 – Πασόκ 1990 Μητσοτάκης 1996 Σημίτης 2004 ο νέος Καραμανλής…η χρεωκοπία και ξανά Παπανδρέου, και το 2015 η αριστερά και έπεται η ανακύκλωση
Έφηβος το 1963 ,συμμετείχα στο 11ο παγκόσμιο τζαμπορι των προσκόπων στον Μαραθώνα. Παρελάσαμε και ενώπιον του διαδόχου τότε, του πρόσφατα μακαριστού τ. Βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου.
Δεν πέρασαν δυό χρόνια και ο νέος Βασιλιάς μετά τα όσα συνέβαιναν άκουε το « δεν σε θέλει ο λαός πάρ’ τη μάννα σου και μπρός»
Τον Νοέμβριο 3-1963 και τον Φεβρουέριο 1964-16. Η Ένωδη Κέντρου έρχεται πανηγυρικά στην εξουσία. Έχει προηγηθεί μια περίοδος ανωμαλίας με την νοθεία των εκλογών του 1961. Την δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη τον ανένδοτο Αγώνα του αρχηγού της Ε. Κ. Γεωργίου Παπανδρέου.
Ήταν γνωστή η σύγκρουση του μεχρι τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή με τα Ανάκτορα. Γιατί λοιπόν άλλος ένας διχασμός; ρητορική ερώτηση του ιστορικού.
Γενικά την δεκαετία του-60 Η Ελλάδα είχε αρχίσει να ελπίζει σε μια άλλη εποχή.
Εμείς εκεί στα μέρη μας στη Σητεία δεν ξέραμε για εμφυλίους πολέμους και όσα μετεμφυλιακά.
Συμμετείχαμε ως μαθητές σε συλλαλλητήρια για το Κυπριακό και οι μεγαλύτεροι μιλούσαν ,τι να περιμένομε από τους πάνω- της άλλης Ελλάδας -κυβερνήτες; πούχαν την Κρήτη στο περιθώριο. Εμείς-όπως όλοι οι Κρητικοί- πλειοψηφικά είμαστε Βενιζελικοί.
Έγινε μεγάλος θρήνος όταν λίγο πριν τον θρίαμβο της Ενώσεως Κέντρου (16-2-74) – Ε. Κ.- πέθανε ο Σοφοκλής Βενιζέλος.(7-2-64) Έτσι με ελπίδες στην εφηβεία μας, ξεκινήσαμε μια κομματική ένταξη σ’ένα πολιτικό χώρο με όραμα ένα καλύτερο αύριο.
Η Ε. Κ. θα σταματούσε την μετανάστευση θα αύξανε την παραγωγικότητα και , κυρίως πίστευαν εκπαιδευτικοί ,φοιτητές και μαθητές θα χρηματοδοτούσε την παιδεία.
Πράγματι μέσα σε ένα χρόνο έγινε από τον Γ. Παπανδρέου η δεύτερη και μεγαλύτερη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με πρωταγωνιστές τον Ευάγγελο Παπανούτσο και Λουκή Ακρίτα.( η πρώτη είχε γίνει με υπουργό παιδείας τον Γ. Παπανδρέου 1928 επί κυβερνήσεως Ελευθ. Βενιζέλου. )Αλλά και μια σειρά άλλων θεσμικών μεταρρυθμίσεων που ήταν ώριμες για βελτίωση της ζωής ιδιαίτερα στην ύπαιθρο.
Αλλά ποιά ήταν και η Ε. Κ.; Ήταν οι πολιτικές δυνάμεις που δεν ελέγχονταν ασφυκτικά από τα ανάκτορα και το μεγάλο κεφάλαιο, ούτε από την παραδοσιακή αριστερά. Στο όραμα των νέων της εποχής ,ήταν μια άλλη Ελλάδα ,περήφανη δημιουργική όπου οι αξίες της παιδείας και της αξιοκρατίας θα συνέδραμαν στην πρόοδο στη ευημερία και γενικότερα την εξύψωση του πολιτισμού, όπως αυτός εκφραζόταν ήδη με τους μεγάλους μουσικούς , ποιητές συγγραφείς – καλλιτέχνες και τεχνίτες με ένα πρωτοφανή ενθουσιασμό. Δυστυχώς όμως δεν αποτελούσαν βέβαια εξαίρεση οι πολιτικοί της Ε. Κ. με αμφίσημες εξαρτήσεις με παλαιοκομματικές νοοτροπίες και αντικρουόμενα συμφέροντα.
Ο γηραιός Παπανδρέου και ο εξ – Αμερικής – φέρελπις απρόβλεπτος υιός Ανδρέας ,ο παραγκωνιζόμενος Κ. Μητσοτάκης , η Βασιλομήτωρ Φρειδερίκη και ο άπειρος νέος Βασιλέας. Ανάκτορα και πολιτικοί δεν απέτρεψαν την εγκληματική δικτατορία.
Τα παραμύθι της Ε.Κ. τελείωσε άδοξα τον Ιούλιο 1965. Όσα επακολουθούν είναι η αρχή του τέλους της Δημοκρατίας και της Βασιλείας από την σκοτεινή δικτατορία 1967-74 , και όχι μόνο το τέλος της άνοιξης και του ονείρου για μια άλλη κοινωνία ,αλλά και η αρχή ενός δράματος τόσο για την Ελλάδα και ιδιαίτερα για την Κύπρο.
Δυστυχώς από τη μεταπολίτευση και μετά 1974-2023- πενήντα χρόνια ό,τι σαν όραμα υπήρξε τότε ,προερχόμενο και από πριν ας πούμε από εποχής Ελευθ. Βενιζέλου και μάλιστα μετά την μικρασιατική καταστροφή δεν βρήκε γόνιμο έδαφος για ανάλογη πλούσια καρποφορία.
Εν τάξει, απαλλαχτήκαμε από τα ανάκτορα και τι έχομε;. Τρείς γενεές « Παπανδρέου και τα συν αυτοίς» Δυό γενεές Μητσοτάκη μετά των κλώνων Καραμανλή.
Ξεχωριστή προσωπικότητα ανιδιοτελούς προσφοράς ο Κ. Καραμανλής. Σε μια πιο ώριμη κοινωνία η πορεία της χώρας θα ήταν διαφορετική.
Έγιναν όχι λίγα σε μια Ελλάδα που ζεί 50 χρόνια Δημοκρατίας! θα μπορούσαμε να είμαστε από τους πρώτους αλλά…
Δεν μετασχηματίσαμε την κοινωνία δεν ισχυροποιήσαμε του θεσμούς. Τι κι αν χρεωκοπήσαμε,-2010- το κομματικό κράτος ζει και βασιλεύει όχι ακριβώς όπως παλιά, αλλά η νομή της εξουσίας είναι λάφυρο της κυβερνητικής «αυτοδυναμίας». Θα μου πείτε και σε κυβερνήσεις συνεργασίας, παρέμεινε ζητούμενο, η ανιδιοτέλεια για την κοινή προκοπή.
Β. Είσαι και θα είσαι ο πρωθυπουργός
Αυτός ο ένας σωτήρας πρωθυπουργός , κάθε φορά, είναι όλοι μαζί οι κρατικοί θεσμοί προσωποποιημένοι: τα υπουργεία και οι υπηρεσίες από αυτόν τον ένα αναμένομε να λειτουργήσουν αποδοτικά, η οικονομία να ανακάμψει, η παιδεία η άμυνα κ.λ.π.. Αλλά αυτός ό ένας είναι νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Ο ένας, που ρητορεύει στο μπαλκόνι, και αφιονίζονται με συνθήματα τα πλήθη αυτός θα μας εξασφαλίσει μισθούς και εργασίες, τα νοσοκομεία της ανθρωπιάς που μας λείπουν, τη σύνταξη του εξευτελισμένου απόμαχου, τη προστασία του αγρότη από τα μεσάζοντα αρπαχτικά του μόχθου του. Εμείς οι πολλοί ακολουθούμε ως οπαδοί, Και προστρέχομε σε γήπεδα και σε πλατέιες όπου μετά τα τόσα παθήματα, και το γενικότερο ξεπούλημα του κράτους συνεχίζομε να χειροκροτούμε ως νήπια κοινωνιών που προσβλέπουν στην εξουσία, σαν σε υποκατάστατο του πατέρα-αφέντη, της μητέρας- τροφού. Χαμένη ολότελα η κοινωνική δυναμική και η κοινωνική ευθύνη, η επίγνωση ότι το κράτος είμαστε εμείς: εμείς και οι θεσμοί. Η λειτουργία τους είναι οι δικές μας σχέσεις κοινωνίας και ευθύνης, στους Δήμους το δημόσιο στους οργανισμούς κλπ
Ψιλά γράμματα :300 βουλευτές εκλέγονται μεταξύ 1500 και πλέον υποψηφίων και πολιτευτών. Εξακολουθούν να διατηρούν γραφεία και ασφάλεια με χιλιάδες προσωπικό κύριο και βοηθητικό . Οι εκατοντάδες – χιλιάδες εκλεκτοί των κομμάτων έμαθαν και όχι άδικα να ελπίζουν το όποιο βόλεμα
.Παρά ταύτα και μακροπρόθεσμα δεν έλλειψαν οι καλές προθέσεις και οι προσπάθειες από μικρή αλλά ικανή μερίδα αξίων πολιτικών που με ζήλο υπηρέτησαν αλλά κι εκείνοι διερωτήθηκαν;
Πώς να σώσει την Ελλάδα έστω και ο κορυφαίος των χαρισματικών; Έστω κι αν βρει να μαζέψει γύρω του τους πλέον ικανούς και αδιάφθορους επιτελείς, ποιος θα εφαρμόσει τους επιτελικούς σχεδιασμούς του; Πώς να λειτουργήσουν θεσμοί στην υπηρεσία του πολίτη, όταν σε κάθε κορυφαία έκφραση των θεσμών- ένα άλλο απόστημα ο κομματικός συνδικαλισμός– συγκοινωνούν δοχείο της πολιτικής εκφράζει αδιάντροπα εγωκεντρικά τα συμφέροντα κάθε κλάδου του ταλαίπωρου δημόσιου τομέα, συνήθης ο χρηματισμός και η τακτοποίηση των ημετέρων. Και για τους πολλούς εμάς ο παγιωμένος εθισμός στη ραθυμία ή την ελπίδα κάποιας εξυπηρέτησης.
Στις γκρίνιες μας φταίνε, οι άλλοι αόριστα και γενικά, οι θεσμοί – φταίει η Παιδεία, φταίει η οικογένεια, φταίνε οι πολιτικοί, φταίει η πνευματική ηγεσία. Στις ελπίδες μας οι θεσμοί ταυτίζονται με τον έναν ηγέτη. Ετσι ο εαυτός μας, το κοινωνικό μας σώμα, μένει πάντοτε απέξω και ξορκίζει φαντάσματα.
Πώς θα ελπίσομε σε ενδεχόμενο κοινωνικής αφύπνισης, συλλογικής ενεργοποίησης.;
Φαίνεται ότι η ηλεκτρονική αντικατάσταση της γραφειοκρατίας επιταχύνει την δόμηση ενός άλλου κράτους.
Όσα συνέβησαν τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι λίγο ή πολύ γνωστά. Η χρεωκοπία ήταν συνέπεια της καταστροφής της παραγωγικής οικονομίας , της αλόγιστης σπατάλης της περιφρόνησης όποιων αξιών αλλά και της μη σωστής λειτουργίας των θεσμών παιδείας ,δήμων εκκλησίας κλπ. Στην γενικότερη απογοήτευση αναδείχτηκε ένα ετερόκλητο κοινωνικό ρεύμα ο ΣΥΡΙΖΑ « προοδευτικές δυνάμεις της Αριστεράς» 2015.
Είναι στους περισσότερους γνωστό σήμερα, ότι και αυτή η Αριστερά η οποία εγκλιματίστηκε μια χαρά στη νομή της εξουσίας και δείχνει πειναλέα να την ξανακερδίσει, δεν πείθει τον μέσο πολίτη που αγωνιά για το μέλλον της χώρας. Πορεία σε εκλογές 2023: ‘Οχι διχαστικά ή αυτοί ή εμείς; Πάλι οι μετριοπαθείς, πώς θα λειτουργήσουν συνεκτικά;
Για τον κ. Ανδρουλάκη- ως πιθανός εταίρος- λοιπόν τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. Εαν ήθελε να συμβάλλει στην κυβερνησιμότητα της χώρας δεν θα μιλούσε για ποσοστά. Κάλλιστα μπορεί ακόμα και με λιγότερο από 10% να συνεργαστεί στη βάση δεσμεύσεων (αρχών και όχι προσώπων)με τη ΝΔ και να δώσουν βιώσιμη κυβέρνηση.
Αν αυτό νομίζει ότι θα οδηγούσε σε συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ όπως συνέβη παλαιότερα, δεν ευσταθεί. Διότι η συνεργασία θα βασιζόταν σε προγραμματικές συγκλίσεις και θέσεις. Ίσα ίσα, θα δυνάμωνε το ΠΑΣΟΚ μια τέτοια υπεύθυνη στάση που αποβλέπει σε δύο πράγματα. Πρώτον να περιφρουρήσει την τήρηση των δεσμεύσεων σαν ένας εσωτερικός εγγυητής της κυβέρνησης συνεργασίας και δεύτερον να μην δώσει στην κοινωνία την αφορμή μιας αδιάλλακτης αντιπολίτευσης που θα φέρει πανηγυρικά την αριθμητική του συρρίκνωση την επόμενη μέρα ή δεν ξέρομε ποιες άλλες συνέπειες.
Πολλές φορές η πολιτική συμπυκνούται στο σύνολο των αυτονοήτων.
Όραμα του πρωθυπουργού που θα αλλάξει τη χώρα και θα περάσει στην ιστορία θάναι να μην επανεκλεγεί!
*Ο Γ. Πευκιανάκης είναι Φιλόλογος. π. λυκειάρχης
1. Χρήστος Γιανναράς: Σύνεση-ανιδιοτέλεια
