Καθήλωσε και ενθουσίασε εκατοντάδες Χανιώτες
Η εκατογραφία των Χανίων (1913 – 2013)
Από την αρχιτέκτονα Αιμιλία Κλάδου – Μπλέτσα
Μια «πλοήγηση» στα πολυ-πολιτισμικά Χανιά της τελευταίας 100ετίας, με αφετηρία την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα (1913) απόλαυσαν εκατοντάδες Χανιώτες που γέμισαν ασφυκτικά πλατεία, εξώστες και διαδρόμους του Πνευματικού Κέντρου Χανίων την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου.
• «Πλοηγός» η διακεκριμένη Χανιώτισσα αρχιτέκτων Αιμιλία Κλάδου – Μπλέτσα, η οποία παρουσίασε τη σημαντική ιστορική έρευνά της για την πόλη, τα γεγονότα, τον πολιτισμό, τους μηχανικούς, τα έργα και φυσικά τους ανθρώπους που πρωταγωνίστησαν σ’ αυτήν την κρίσιμη εκατονταετία.
• Ένα δύσκολο εγχείρημα, τόσο σε επίπεδο έρευνας όσο και παρουσίασης μιας περιόδου γεμάτης από ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν αρνητικά και θετικά τα Χανιά, μέσα στον περιορισμένο χρόνο μια διάλεξης.
• Ωστόσο η Αιμιλία Κλάδου, κατάφερε όχι μόνο να παρουσιάσει και να οπτικοποιήσει όλο αυτό το ογκώδες υλικό σε μία δίωρη ομιλία, αλλά και να καθηλώσει τους ακροατές Χανιώτες όλων των ηλικιών και φυσικά σύσσωμες τις τοπικές αρχές του τόπου. Γεγονός εξαιρετικά δύσκολο αφού είναι γνωστό ότι μετά την πρώτη ώρα παρουσίασης ενός θέματος είναι δύσκολο να κρατηθεί απτόητο το ενδιαφέρον όλων.
Βιβλίο η λεπτομερής εκατογραφία
• Η Αιμιλία Κλάδου –Μπλέτσα είναι γνωστή για τη μεθοδικότητα και τη στοχευμένη έρευνά της ήδη από την έκδοση του περίφημου, πολυδιαβασμένου βιβλίου της «Τα Χανιά έξω από τα Τείχη» που αποτέλεσε και αποτελεί βιβλιογραφία αναφοράς σε κάθε είδους μελέτη για την πόλη ενώ, παράλληλα, έδωσε τη δυνατότητα στις αρμόδιες υπηρεσίες να κηρύξουν ιστορικά διατηρητέα κτήρια συμβάλλοντας στη διατήρηση της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της πόλης.
• Είναι βέβαιο ότι και η εκατογραφία των Χανίων, βασισμένη σε επίπονη, επίμονη και χρονοβόρα έρευνα με επίκεντρο την αρχιτεκτονική (γύρω από την οποία κινήθηκε η ομιλήτρια για να παρουσιάσει τα γεγονότα και τους ανθρώπους που πρωταγωνίστησαν και προσέφεραν σε κάθε εποχή) θα εφοδιάσει τους ποικίλους ερευνητές, μελετητές και τις τοπικές αρχές, όχι μόνο με τα απαραίτητα στοιχεία για το παρελθόν αλλά και με τη βάση των εργαλείων για τη μελέτη και τον σχεδιασμό της προοπτικής των Χανίων στο παρόν και στο μέλλον.
• Γι’ αυτό άλλωστε, το ΤΕΕτδΚ που διοργάνωσε την εκδήλωση πρόκειται να εκδώσει σε βιβλίο ολόκληρη την έρευνα της Αιμιλίας Κλάδου – Μπλέτσα, ενώ από τη Δευτέρα 4 Νοεμβρίου θα είναι στη διάθεση των χρηστών του διαδικτύου από την ιστοσελίδα του ΤΕΕτδΚ και ολόκληρη η ομιλία της Παρασκευής.
• Μια ομιλία την οποία, λόγω της σπουδαιότητάς της, τίμησε με την παρουσία του και ο πρόεδρος του ΤΕΕ Ελλάδος κ. Χ. Σπίρτζης, όπως ανέφερε σε μικρό ευχαριστήριο χαιρετισμό του προς την ομιλήτρια πρόεδρος του ΤΕΕ τδΚ κ. Γιάννης Στρογγυλός.
• Επίσης, τα Χανιώτικα Νέα θα δημοσιεύσουν την ομιλία σε ειδικό ένθετο όπως ήδη γράφτηκε στο σχετικό ρεπορτάζ του Σαββάτου. Άλλωστε δεν θα είναι η πρώτη φορά που τα Χανιώτικα Νέα πρωτοπορούν με ειδικά δημοσιεύματα. Καθώς όπως ανέφερε στην ομιλία της η κυρία Κλάδου, σημαντική για τον προγραμματισμό διατήρησης της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των Χανίων, ήταν η απήχηση μιας σειράς δημοσιευμάτων των Χανιώτικων Νέων με θέμα τα παλιά και νέα Χανιά.
• Η διάλεξη για την εκατογραφία της πόλης συνδιοργανώθηκε επίσης από το Εθνικό Iδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» στα πλαίσια των εκδηλώσεων του για τα εκατό χρόνια από την Ένωση. Και όπως είπε στον σύντομο (αλλά εξαιρετικά θερμό για την ομιλήτρια, το έργο και την καθολική της δράση στα τοπικά δρώμενα) χαιρετισμό του ο δραστήριος πρόεδρος του ιδρύματος κ. Νίκος Παπαδάκης, το Ιδρυμα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην έρευνα της εκατογραφίας των Χανίων με αφετηρία την ένωση της Κρήτης. Καθώς όλη η Κρήτη, αλλά και τα Χανιά, η ιστορική πρωτεύουσά της, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο και σημάδεψαν μέσω του εθνάρχη Ελευθ. Βενιζέλου την πορεία όλης της χώρας. Επίσης, ο κ. Παπαδάκης ανακοίνωσε την απόφαση του Ιδρύματος να τιμήσει την κυρία Αιμιλία Κλάδου Μπλέτσα για το σύνολο του έργου της και την προσφορά της στο Ιδρυμα.
• Συνδιοργανωτής ήταν και η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων (θερμό χαιρετισμό για την ομιλήτρια, το έργο και την προσφορά της στα Χανιά έκανε και ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων κ. Απόστολος Βουλγαράκης) και το Πνευματικό Κέντρο Χανίων.
• Ενώ το Πολυτεχνείο Κρήτης είχε αναλάβει τη ζωντανή αναμετάδοση της εκδήλωσης, υλοποιώντας τη διακήρυξη των νέων πρυτανικών αρχών και του διοικητικού συμβουλίου για δραστηριοποίηση και σε άλλες στοχευμένες πολυπολιτισμικά δράσεις, πλην των αυστηρώς τεχνοκρατικών, θέλοντας να έχει μία αμεσότερη σύνδεση με την τοπική κοινωνία.
Εξι ενότητες
• Η ομιλία της κυρίας Κλάδου ξεκίνησε με μουσική και τραγούδι! Μια πραγματική πρωτοτυπία για ιστορικές, επιστημονικές διαλέξεις. Οι νότες και το νοσταλγικό τραγούδι «Παλιά Χανιά» με τον Στράτο Κυριμάκη (για όσους δεν το έχουν ακούσει είναι ανεβασμένο στο You tube από τον συμπολίτη Αντώνη Γεωργακάκη) καθώς και ένα μουσικό Κρητικό καλωσόρισμα μας προετοίμασαν για ό,τι ακολούθησε.
• Παρουσιάστηκαν κατ’ αρχάς οι έξι ενότητες της εκατογραφίας, χωρισμένες ως εξής: 1. 1913 – 1940 τα χρόνια του Βενιζέλου και μέχρι τον πόλεμο 2. 1941 – 1949 τα χρόνια του πολέμου 3. 1950 – 1967 τα χρόνια της ανασυγκρότησης 4. 1967 – 1974 τα χρόνια της δικτατορίας 5. 1974 – 1981 τα πρώτα χρόνια μετά τη δικτατορία 6. 1982 – 2013 τα τελευταία τριανταένα χρόνια.
• Η κυρία Κλάδου σε ρόλο αφηγητή -πλοηγού και στην οθόνη να προβάλλονται εικόνες, δημόσια κτήρια, νεοκλασικά, έργα, γεγονότα, δράσεις από πολιτισμικούς φορείς, σχεδιασμοί, αποφάσεις που σημάδεψαν και σημαδεύουν τη σημερινή εικόνα και την αυριανή προοπτική των Χανιών μας. Και, βέβαια, τα πρόσωπα.
• Οι πολιτικοί, οι μηχανικοί, οι δήμαρχοι… Ο εθνάρχης και τα πολλά έργα του και στα Χανιά. Παντού στην πρώτη ενότητα μέχρι και το 1936 ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
• Η δημοτική Αγορά, υδροηλεκτρικά έργα, σχολεία, εθνικό Στάδιο, Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων… Η εξέλιξη του κτηρίου του Δημοτικού κήπου, το ρολόι… Το Λύκειο των Ελληνίδων, οι γιορτές, τα ανθεστήρια, αρχαίο χορόδραμα στην αρχαία Απτέρα με… 2000 θεατές(!!).
• Τα ερείπια του πολέμου… Τα χρόνια της ανασυγκρότησης… τι είχαμε, τι χάσαμε, τι και πώς τα ξανακτίσαμε… Οι πολιτικοί των Χανίων μετά τον πόλεμο σε κάθε ιστορική ενότητα… Η οπτικοποιημένη συμβολή τους σε έργα….
• Οι πολιτιστικοί και φυσιολατρικοί σύλλογοι πριν και μετά τον πόλεμο. Η προσφορά των ανθρώπων που ήταν στο τιμόνι τους. Γνωστά και παρόντα πρόσωπα… για πολλούς από εμάς νωπές ακόμα οι μνήμες… Ορειβατικός Χανίων, πρόσκοποι, ναυτοπρόσκοποι, οδηγοί, Λύκειο Ελληνίδων, τουριστικός σύνδεσμος… Κρητικά Σωματεία… Γαμπάς, Τ. Χουλιόπουλος, Αντ. Πλυμάκης, Παπαδάκη Ηλέκτρα, Γκαζή Ασπασία, Ξενάκη Αριάδνη… Μανωλικάκη Χρυσή, Βαρδάκη Μυρσίνη… ανθοκομικές εκθέσεις, ανθεστήρια…
• Υψηλές βασιλικές και επιχειρηματικές παρουσίες στα Χανιά… Ο Παύλος, η Φρειδερίκη, ο Νιάρχος, ο Ωνάσης.
• Τα Ιουλιανά… Τα χρόνια της δικτατορίας… το άγαλμα της Ελευθερίας… Το «Ξενία»… Το Λιμενικό Περίπτερο… οι πρώτες πολυκατοικίες… Μελέτη για το… κυκλοφοριακό των Χανίων από τον μηχανικό Π. Παυλάκη… Το ναυτικό Μουσείο Κρήτης.
• Τα πρώτα χρόνια μετά τη δικτατορία… η συζήτηση για την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά που ήταν και είναι κοινωνική ανάγκη… Σχέδια πόλης… Η ίδρυση του Ο.Α.Δ.Υ.Κ… Η απόφαση ίδρυσης του Πολυτεχνείου Κρήτης, οι απαλλοτριώσεις για την Πολυτεχνειούπολη…
Επιβράβευση, συγκίνηση, περηφάνια
• Και τέλος τα τελευταία 31 χρόνια. Από το 1982 και μετά… Προσεκτικά και διακριτικά χωρίς ιδιαίτερες αναφορές σε πολιτικούς (δεν έχει αποφανθεί ακόμα η ιστορία, όπως είπε η ομιλήτρια)…
• Βιολογικός, δίκτυα ύδρευσης – αποχέτευσης, αναπλάσεις, αποκαταστάσεις κτηρίων… Και, παράλληλα, η κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα….
• Το Μεγάλο Αρσενάλι και η ένταξη των Χανίων στο τότε δίκτυο πολιτιστικών πόλεων ως πόλη της αρχιτεκτονικής, η ίδρυση του Κέντρου Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ), η ΕΘΕΚ, οι θεατρικές παραστάσεις στον Φιρκά, το θέατρο, ο Μάνος Χατζιδάκις στα Χανιά… Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης.
• Το Χανιώτικο θεατρικό εργαστήρι με την Ελπίδα Μπραουδάκη στο Κουμ Καπί… εικόνες από θεατρικές παραστάσεις …Η αποκατάστασή του και η ονομασία του σε θέατρο «Δημήτρης Βλησίδης». Τα εγκαίνιά του το 2002 με τη συμπαραγωγή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. και δήμου Χανίων με το έπος «ΚΡΗΤΗΙΣ» που αναφέρεται στην ενετοκρατία στην Κρήτη και ειδικότερα στα Χανιά, για τον εορτασμό των 750 χρόνων από την ανοικοδόμηση των Χανίων (1252 – 2002).
• Η υποδοχή της νέας χιλιετίας (Μιλλένιουμ) στα Χανιά το 2000 με ποικίλες 15ήμερες εκδηλώσεις στις γειτονιές και στο κέντρο της πόλης, με θεατρικά δρώμενα στον δρόμο, με τη «Μηχανή του χρόνου» στην πλατεία αγοράς… οπτικό υλικό…
• Και όλο αυτό το διάστημα αναφορά στις παρεμβάσεις του ΤΕΕτδκ, στις διαφωνίες, στις προτάσεις του….
• Σκόρπιες όλες οι παραπάνω αναφορές μας, από μνήμης, χωρίς σημειώσεις για να μη χάσουμε λεπτό από την ομιλία.
• Η οποία τελείωσε με την «προσπάθεια» αναφοράς στο γιασεμί, της πόλης των γιασεμιών και των λουλουδιών και στην ανασεμιά των Λευκών Ορέων… που μας… στοιχειώνουν….
• «Προσπάθεια» σε εισαγωγικά επειδή η αναφορά αυτή μαζί με τις μνήμες που αφηγήθηκε, δημιούργησαν συνθήκες τέτοιας συγκίνησης της ομιλήτριας που η φωνή της έσπασε σε έναν λυγμό….
• Εναν λυγμό που σκεπάστηκε από τα παρατεταμένα χειροκροτήματα όλης της αίθουσας. Χειροκροτήματα που εξέφραζαν και την δική μας συγκίνηση και τα δικά μας δάκρυα και ταυτόχρονα -οξύμωρο, αλλά πραγματικό- την ανείπωτη χαρά και υπερηφάνεια που μας χάρισε το ταξίδι στα «Χνάρια των τελευταίων 100 χρόνων» της πολυ-πολιτισμικής ζωής της αγαπημένης μας πόλης, των Χανιών μας.
• Ενα τραγούδι λέει «Κι αν μας αντέξει το σχοινί θα φανεί στο χειροκρότημα…». Φάνηκε….
