John Ralston Saul, διεθνής διακεκριμένος Καναδός συγγραφέας και στοχαστής, δρ Πολιτικών Επιστημών
Εκδόσεις ΡΟΕΣ – Ο κόσμος χωρίς Σύνορα –
Επιμέλεια: Δρ Ε. Καρτάκης
Ενα σπουδαίο βιβλίο από έναν σπουδαίο σύγχρονο συγγραφέα ουσιαστικής πνευματικής αντίληψης και ευθύνης που επικρίνει με θάρρος τη “δικτατορία της λογικής στον δυτικό κόσμο” στο πρώτο του βιβλίο δοκίμιο με τίτλο “Voltaires Bastards” (οι μπάσταρδοι του Βολταίρου), ένα βιβλίο που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες.
Σ’ αυτό το βιβλίο ο Saul υποστήριξε ότι η έννοια του ορθολογισμού που εισήγαγε ο διαφωτισμός διαστρεβλώθηκε από τους διανοούμενους…
Στο βιβλίο του “Πολιτισμός χωρίς συνείδηση” ο Καναδός συγγραφέας αναδιατυπώνει και επεκτείνει τα επιχειρήματα που ανέπτυξε στο δοκίμιό του “Voltaire’s bastards” παρουσιάζοντας ενδιαφέρουσες ιδέες για το παρόν και το μέλλον της δημοκρατίας. Πάνω απ’ όλα τονίζει τη σημασία μιας συνολικής επανεκτίμησης της διαστρεβλωμένης έννοιας του ατομικισμού που τονίζει τον σεβασμό της προσωπικότητας του ατόμου που είναι τελείως διαφορετική έννοια από τον “ατομισμό” που είναι ο στείρος εγωισμός.
Αλλά αυτός “κυβερνά” σήμερα τη ζωή μας στον “πολιτισμό χωρίς συνείδηση” που βασίζεται το ιδεολογικό πιστεύω της πρωτοκαθεδρίας, του homo economicus. Ο Saul κατηγορεί τους οικονομολόγους τονίζοντας ότι όλες οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις για να ξεφύγει η Δύση από την ύφεση είναι σχεδιασμένες για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των τεχνοκρατών και των υπερ-εκμεταλλευτών. Ενα βιβλίο πρόκληση που πρέπει να διαβαστεί κυρίως τώρα.
ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ
Αλήθεια ποιοι είναι οι “Μπάσταρδοι του Βολταίρου”; Αυτός είναι ο τίτλος της πρώτης από τις 4 μελέτες που έγραψε ο Καναδός συγγραφέας και διδάκτορας πολιτικής επιστήμης John Ralston Saul.
Από τα πρώτα του βήμα τα μυθιστορήματά του σημείωσαν μεγάλη εκδοτική επιτυχία όπως τα βιβλία του Birds of Prey (τα αρπακτικά πουλιά). Πούλησε στη Γαλλία εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία.
Ομως ο Saul παράλληλα με τα λογοτεχνικά του έργα συνέγραψε και τέσσερις μελέτες φιλοσοφικού κοινωνικού προβληματισμού, οι οποίες βραβεύθηκαν, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και άσκησαν μεγάλη επιρροή.
“ΜΠΑΣΤΑΡΔΟΙ” ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ…
Η πρώτη μελέτη με τον τίτλο “Οι μπάσταρδοι του Βολταίρου” τον καθιέρωσε ως παγκόσμιας εμβέλειας διανοούμενο. Στο βιβλίο του αυτό ο Saul υποστήριξε ότι η έννοια του “ορθολογισμού” που τον εισήγαγε ο διαφωτισμός “διαστρεβλώθηκε” από τους διανοούμενους του 19ου αιώνα.
Ομως, αργότερα το 1995 εξέδωσε ένα νέο βιβλίο με τίτλο του πρωτότυπου “The unconsions Civilization” και με τίτλο στα ελληνικά “Πολιτισμός χωρίς συνείδηση” που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Printa – Α. Καρτάκις τον Απρίλιο 2002.
Τα κείμενα αυτού του βιβλίου αποτελούνται από διαλέξεις που έκανε στο Κολλέγιο Massey του Καναδά το 1995 με γενικό τίτλο “Πολιτισμός χωρίς συνείδηση”. Οι διαλέξεις αυτές μεταδόθηκαν τον στη σειρά “Ιδέες” της Καναδικής ραδιοφωνίας.
Η ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΜΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΥ
Το βιβλίο του “Πολιτισμός χωρίς συνείδηση” είναι η πρώτη του μελέτη που εκδόθηκε στα ελληνικά. Σ’ αυτή την έκδοση ο Καναδός συγγραφέας αναδιατυπώνει και επεκτείνει τα επιχειρήματα που ανέπτυξε στο Voltaires Bastards, έτσι παρουσιάζει ενδιαφέρουσες ιδέες για το παρόν και το μέλλον της Δημοκρατίας. Για να τονίσει τη σημασία μιας συνολικής επανεκτίμησης της διαστρεβλωμένης έννοιας του “ατομικισμού”. Τον οποίο, όμως, τον έχουν εγκαταλείψει στην πραγματικότητα οι κοινωνίες μας στη βάση κάθε είδους πολιτικής ελευθερίας. Για να έχουν υιοθετήσει -χωρίς να το συνειδητοποιήσουν- τον κορπορατισμό, ο οποίος στην οικονομική του λειτουργία ευνοεί τη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων συντεχνιακών τύπων που εκπροσωπούνται στα όργανα εξουσίας. Ενώ στην κοινωνική του μετάφραση ο κορπορατισμός λειτουργεί ως μια
“ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ” Ο ΚΟΡΠΟΡΑΤΙΣΜΟΣ…
επαγγελματική ομάδα – συντεχνία που προωθεί και υπερασπίζεται αποκλειστικά τα δικά της συμφέροντα (λεξικό “Πάπυρος Larousse”). Ομως τον κορπορατισμό ο καθηγητής και διεθνώς γνωστός συγγραφέας John Ralston Saul χαρακτήρισε ως μια σύγχρονη εκδοχή του ολοκληρωτισμού.
Μάλιστα είχε αρχικά επιλέξει ως υπότιτλο του βιβλίου του τη φράση “Πώς ο Μουσολίνι κέρδισε τον πόλεμο”. Για να πει στον πρόλογο του βιβλίου του John Ralston ο δρ Αστέρης Χουλιαράκης (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) και τα εξής: Πράγματι η επιλογή αυτή αντανακλά πλήρως στην επιχειρηματολογία που αναπτύσσει ο συγγραφέας στο σημαντικό βιβλίο του “Πολιτισμός χωρίς συνείδηση”.
ΜΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΑΣΙΣΜΟΥ OI ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ
Για να μας πει ότι οι σύγχρονες δημοκρατίες της Δύσης έχουν υιοθετήσει πολλά από τα χαρακτηριστικά του φασιστικού κορπορατισμού. Στις υποτιθέμενα δημοκρατικές κοινωνίες του σήμερα η “πολιτική” είναι το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης μεταξύ διαφόρων ομάδων συμφερόντων. Αυτές οι ομάδες, οι οποίες μπορεί να είναι επιχειρήσεις, επαγγελματικές ενώσεις, επιστημονικοί σύλλογοι ή κρατικές γραφειοκρατίες.
Επειδή οι άνθρωποι κάθε μιας από αυτές τις ομάδες αυτοπροσδιορίζονται με βάση την ομάδα στην οποία ανήκουν. Για να καταλήγουν στην πραγματικότητα να μην δρουν ανιδιοτελώς. Να μην ενεργούν ως συνειδητοί πολίτες για την προώθηση του κοινού καλού. Αντίθετα συμπεριφέρονται ως μέλη συντεχνιών και πολλαπλών συμφερόντων. Οι σύγχρονοι φορείς και προωθητές αυτών των συντεχνιακών και άλλων συμφερόντων είναι οι σύγχρονες ομάδες πίεσης, τα γνωστά “Lobbies”.
Τα πρόσωπα αυτών των μηχανισμών (που στην Αμερική ιδιαίτερα
ΔΙΑΦΘΕΙΡΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ…
κατακλύζουν το Κογκρέσο, το Κοινοβούλιο, τους θεσμικούς φορείς, τους κυβερνήτες των πολιτειών και τα τοπικά Κοινοβούλια, τους δημάρχους κ.λπ. διαφθείρουν τους αντιπροσώπους του λαού και απομακρύνουν τους δημόσιους λειτουργούς από την εξυπηρέτηση του συλλογικού συμφέροντος.
Για να λειτουργήσουν οι κοινωνίες με χρησιμοθηρικές αρχές. Αυτές που επιβάλλουν και προωθούν τα “εγωιστικά” υλικά συμφέροντα συνθλίβοντας οποιαδήποτε εκδήλωση αλληλεγγύης πέρα από τα στενά όρια της συντεχνίας.
Σχολιάζοντας τις σημαντικές αυτές επισημάνσεις για τη διαφθορά της Δημοκρατίας στον πρόλογό του ο δρ Αστέρης Χουλιαράκης τονίζει την τολμηρή άποψη του Καναδού στοχαστή, ο οποίος έγραψε στο βιβλίο του ότι η σύγχρονη δύση κατέστρεψε ό,τι καλύτερο υπήρχε στο όραμα του φιλελευθερισμού που κατέληξε να αποδεχτεί πλήρως τη θλιβερή άποψη ότι το άτομο δεν μπορεί να ξεπεράσει το προσωπικό συμφέρον και δεν μπορεί να δράσει ανιδιοτελώς.
ΥΠΟΣΚΑΠΤΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΞΟΒΕΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ… ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ
Γενικότερα στο βιβλίο του “Πολιτισμός χωρίς συνείδηση” ο John Ralston Saul διατυπώνει τις απόψεις του για τις σημερινές δυτικές κοινωνίες. Πιστεύει ότι αυτές επιφανειακά μόνο βασίζονται στον πολίτη και τη δημοκρατία. Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη ότι η Δημοκρατία ενδυναμώνεται από τον καπιταλισμό, ο Ralston ισχυρίζεται ότι στις σύγχρονες κοινωνίες κυβερνούν οι ειδικοί και οι ομάδες συμφερόντων.
Αυτές υποσκάπτουν τη δημοκρατία εξοβελίζοντας τον πολίτη από τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων. Η δύση μολονότι νίκησε τον φασισμό και τον κομμουνισμό παγιδεύτηκε στην ιδέα ότι μια κοινωνία διευθύνεται καλύτερα με τον ανταγωνισμό ομάδων συμφερόντων που λειτουργούν μέσα στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς.
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΟΡΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Το πρόβλημα όμως κατά τον συγγραφέα για την ιδέα αυτή είναι ότι η ελεύθερη αγορά δημιουργεί έναν πολιτισμό χωρίς συνείδηση, ο οποίος καταστέλλει κάθε μορφή ελεύθερης έκφρασης του ατόμου και εμποδίζει τη συνειδητοποίηση του συλλογικού καλού. Με το παράδοξο να είναι ότι η γνώση δεν μας έκαμε σοφότερους. Αντίθετα, αναζητήσαμε καταφύγιο σ’ έναν κόσμο ψευδαισθήσεων όπου η γλώσσα αποκόπηκε από την πραγματικότητα. Με ανάγκη επανασύνδεσης της γλώσσας με την πραγματικότητα. Με αποσαφήνιση του ευνοϊκού ατομικισμού και δημοκρατία με τοποθέτησή τους στο επίκεντρο της ζωής του πολίτη, αλλά και με προσδιορισμό των κυρίαρχων ιδεολογιών ώστε να μπορέσουμε να τις ελέγξουμε, αρθρώνοντας μια επιχειρηματολογία, που υπερβαίνει τις συμβατικές διαχωριστικές γραμμές… δεξιάς και αριστεράς.
ΤΩΡΑ Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Πάντως το βιβλίο “πολιτισμός χωρίς συνείδηση” το 1995 στον Καναδά και το 2002 στα ελληνικά επιβεβαιώνεται ως απόλυτη πραγματικότητα σε ολόκληρο τον σύγχρονο κόσμο, κυρίως από την τελευταία πενταετία του εικοστού αιώνα και από τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα με τις μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις της ερήμου και του κόλπου, με τη μεγάλη τρομοκρατία και την αντιτρομοκρατία στον πόλεμο του Ιράκ, του πολέμου στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο. Με την καθολική κρίση των αξιών, τη μέγιστη κρίση της οικονομίας, η οποία γίνεται εφιάλτης, τη φοβερή λιτότητα, την παγκόσμια εκμετάλλευση των υπερχρεωμένων χωρών -με την Ελλάδα να είναι πρώτη στη σειρά- κ.λπ.
Την ίδια στιγμή κυρίαρχοι είναι οι φορείς αυτής της εκμετάλλευσης οι νέοι ολιγάρχες Ρωσίας, Κίνας κ.λπ.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΡΓΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΕΡΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥ-ΤΙΚΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
Οπου τα μεγάλα τραστ των συμφερόντων με φρικτά παραδείγματα του μεγαλοεπενδυτή στην αμερικανική φαρμακοβιομηχανία, ο οποίος μόλις αγόρασε μια βιομηχανία ειδικού φαρμάκου για τον καρκίνο ανέβασε τις τιμές αυτού του φαρμάκου (μέσα στην εγκληματική δράση για υπερκέρδη στην πλευρά του καπιταλισμού της υπερεκμετάλλευσης) στο χιλιαπλάσιο.
Για να νιώσει όλη η ανθρωπότητα φρίκη και οργή μέσα στον πολιτισμό χωρίς συνείδηση που καθημερινά βιώνουμε… με συνεχώς χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο.
Ενα γεγονός το οποίο επικαλούνται ως αναπόφευκτη συνέπεια και λειτουργία της παγκοσμιοποίησης, του “αόρατου χεριού” της αγοράς και της τεχνολογίας.
Αλλά τι να κάνουμε με τους διανούμενους που διαστρέβλωσαν την έννοια του ορθολογισμού ως απάνθρωπη ασυνειδησία;
