Επιστήμονες στη Γερμανία, με επικεφαλής μια νεαρή Ελληνίδα ζωολόγο-ορνιθολόγο, ανακάλυψαν, όπως αναμεταδίδει στην κεντρική σελίδα το ΑΠΕ/ΜΠΕ, την πρώτη πολύπλοκη κοινωνία στα πουλιά. Η ανακάλυψη μιας κοινωνίας με πολλά επίπεδα σε ένα μη θηλαστικό ζώο δείχνει ότι οι μεγάλοι εγκέφαλοι δεν είναι απαραίτητοι για να υπάρξουν πολύπλοκες κοινωνίες στη φύση.
Τέτοιες κοινωνίες μέχρι σήμερα ήσαν γνωστές μόνο σε θηλαστικά με μεγάλο εγκέφαλο, όπως οι άνθρωποι, οι πίθηκοι, οι ελέφαντες, οι καμηλοπαρδάλεις και τα δελφίνια. Τώρα, επιστήμονες από το Ινστιτούτο Συμπεριφοράς των Ζώων Μαξ Πλανκ και το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας, με επικεφαλής τη Δανάη Παπαγεωργίου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας “Current Biology”, ανακοίνωσαν την ανακάλυψη μιας τέτοιας κοινωνίας και στα πουλιά, συγκεκριμένα σε ένα είδος φραγκόκοτας (vulturine guineafowl).
Οι ερευνητές παρακολούθησαν για αρκετό καιρό τις κοινωνικές σχέσεις σε ένα πληθυσμό άνω των 400 ενήλικων πουλιών σε μια περιοχή στην Κένυα, έχοντας μαρκάρει κάθε πουλί ξεχωριστά, έτσι ώστε να καταγράφουν με λεπτομέρεια τι ακριβώς έκανε το καθένα. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν με αυτό τον τρόπο ότι ο πληθυσμός απαρτιζόταν από 18 διακριτές κοινωνικές ομάδες με 13 έως 65 πουλιά η κάθε μία. Οι ομάδες παρέμεναν σταθερές -πράγμα που εξέπληξε τους επιστήμονες- και επιπλέον σχετίζονταν μεταξύ τους όχι μέσω τυχαίων επαφών, αλλά με βάση ένα σύστημα προτιμήσεων.
«Από όσο γνωρίζουμε, είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια κοινωνική δομή έχει περιγραφεί στα πουλιά. Είναι αξιοσημείωτο να παρατηρεί κανείς εκατοντάδες πουλιά να βγαίνουν από το μέρος όπου κούρνιαζαν και να διαχωρίζονται τέλεια σε απολύτως σταθερές ομάδες κάθε μέρα. Πώς το κάνουν αυτό; Προφανώς δεν έχει να κάνει μόνο με την εξυπνάδα τους», δήλωσε η Δ.Παπαγεωργίου.
Οι φραγκόκοτες είναι ένα είδος που δεν έχει μελετηθεί ιδιαίτερα, αλλά η νέα μελέτη δείχνει ότι αξίζουν μεγαλύτερης προσοχής, θέτοντας το ερώτημα τι επιτρέπει στο εν λόγω πουλί να έχει εξελίξει ένα κοινωνικό σύστημα που είναι από πολλές απόψεις συγκρίσιμο περισσότερο με εκείνο των πιθήκων παρά άλλων πουλιών.
Ένα βασικό γνώρισμα των πολυεπίπεδων κοινωνιών είναι ότι τα ζώα σχηματίζουν ομάδες τουλάχιστον δύο ατόμων, οι οποίες στη συνέχεια αναπτύσσουν προτιμησιακές σχέσεις με άλλες ομάδες. Αυτό προϋποθέτει ότι τα ζώα έχουν ένα τρόπο να αναγνωρίζουν τα άλλα μέλη του είδους τους, τόσο μέσα στη δική τους ομάδα όσο και στις άλλες, προκειμένου να μη γίνει κάποιο μπέρδεμα, όσον αφορά το ποιο ζώο σχετίζεται με ποιο.
Οι επιστήμονες είχαν υποθέσει ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε είδη με αρκετή εξυπνάδα (άρα και μεγάλο εγκέφαλο) για να ανταπεξέρχεται στην πολυπλοκότητα των κοινωνικών σχέσεων. Πολλά είδη πουλιών ζουν σε ομάδες, αλλά αυτές είναι είτε ανοικτές χωρίς σταθερότητα σε βάθος χρόνου, είτε αποκλειστικές χωρίς σχέσεις με άλλες ομάδες.
Όμως οι φραγκόκοτες -παρά τον μικρό εγκέφαλο τους- φαίνεται πως αποτελούν μια εντυπωσιακή εξαίρεση, καθώς συμπεριφέρονται περισσότερο σαν θηλαστικό παρά σαν πουλί, τουλάχιστον όσον αφορά την κοινωνικότητα τους. Ίσως επειδή έχουν μια μακρά εξελικτική προέλευση που ανάγεται περισσότερο στους δεινόσαυρους παρά στα πουλιά.
«Φαίνεται πως διαθέτουν τα σωστά χαρακτηριστικά για να σχηματίσουν πολύπλοκες κοινωνικές δομές και παρόλα αυτά τίποτε δεν ήταν γνωστό γι’ αυτές έως τώρα», ανέφερε η Παπαγεωργίου. Η Ελληνίδα ερευνήτρια σπούδασε στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου έκανε τα μεταπτυχιακά της στην επιστήμη της Εφαρμοσμένης Οικολογίας και από το 2016 πραγματοποιεί το διδακτορικό της στο Ινστιτούτο Ορνιθολογίας Μαξ Πλανκ και στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας στη Γερμανία, με κεντρικό άξονα της έρευνας της τη συλλογική συμπεριφορά των ζώων και ειδικότερα των πουλιών.
Πηγή φωτογραφίας: Δανάη Παπαγεωργίου
