Στον “αυτόματο πιλότο” προχωράει η παραγωγή του αβοκάντο τα τελευταία χρόνια στα Χανιά. Για τη στήριξη της καλλιέργειας κρίνεται απαραίτητη η ίδρυση ενός Κεντρικού Φορέα που θα αναλάβει τον στρατηγικό σχεδιασμό για το προϊόν. Αυτό προβλέπει η μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων και παρουσιάσθηκε χθες το πρωί σε ενδιαφερόμενους στον χώρο της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας στην Αγιά.
H μελέτη που έχει τίτλο “Διερεύνηση των προοπτικών της καλλιέργειας αβοκάντο σε συνάρτηση με την καλλιέργεια εσπεριδοειδών στην Π.Ε. Χανίων” συντάχθηκε από τον κ. Αθανάσιο Ράγκο (γεωπόνο,γεωργοοικονομολόγο) και προτείνει συγκεκριμένα βήματα για την ανάπτυξης της καλλιέργειας, τη στήριξη της παραγωγής και της διάθεσης του προϊόντος.
ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ
Με βάση τα στοιχειά της έρευνα προκύπτει «η έλλειψη συντονισμού στον κλάδο του αβοκάντο, η οποία έχει πολλές αρνητικές συνέπειες σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Προτείνεται, λοιπόν, η ίδρυση ενός Κεντρικού Φορέα, ο οποίος θα έχει ως κύριο στόχο τον στρατηγικό σχεδιασμό και την ανάληψη δράσεων για την επίλυση θεσμικών ζητημάτων και την παροχή κατευθύνσεων. Ο Φορέας αυτός θα μπορούσε να έχει τη μορφή ενός δικτύου, με συμμετοχή και εκπροσώπηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, όπως αναγνωρίστηκαν στην ανάλυση των εμπλεκόμενων μερών, καθώς και άλλων φορέων που θα ενδιαφέρονταν να συμμετέχουν προκειμένου να επιλυθούν ζητήματα που αφορούν το σύστημα. Ο ρόλος του Φορέα θα είναι συντονιστικός και γνωμοδοτικός, χωρίς να έχει δηλαδή εκτελεστική δυνατότητα, αλλά θα μπορεί να παρεμβαίνει σε όλα τα ζητήματα που αφορούν το παραγωγικό σύστημα και την αλυσίδα αξίας».
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ
Ζητήματα που θα μπορούν να τεθούν υπό την αιγίδα του προτεινόμενου Κεντρικού Φορέα είναι τα ακόλουθα
• Απογραφή και δήλωση των εκτάσεων που καλλιεργούνται με αβοκάντο και της παραγωγής. Με δεδομένο ότι η παροχή κινήτρων για μείωση της ανεπίσημης παραγωγής δεν αναμένεται να αποδώσει αποτελέσματα, αλλά και της αποτυχίας των ελεγκτικών μηχανισμών να ελέγξουν το φαινόμενο, ο Κεντρικός Φορέας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένας μηχανισμός συστηματικής συλλογής δεδομένων. Εκτός από βασικά διαρθρωτικά στοιχεία, ο Φορέας θα μπορούσε να συλλέγει καλλιεργητικά και άλλα δεδομένα, τα οποία θα χρησιμοποιούνται στην ερευνητική διαδικασία.
• Νομοθετικές ρυθμίσεις και διατάξεις. Με πρωτοβουλία του Φορέα μπορούν να τεθούν και να ασκηθούν πιέσεις για διευθέτηση ζητημάτων όπως η θεσμοθέτηση ημερομηνιών συλλογής των φρούτων, η διαχείριση καταγγελιών κλοπής καρπών και η διαχείριση και προώθηση ζητημάτων που επηρεάζουν την καλλιεργητική διαδικασία και την εμπορία του αβοκάντο.
• Επιλογή ποικιλιών. Έχοντας πάντοτε ως δεδομένο ότι είναι δύσκολη η θέσπιση απαγορεύσεων φύτευσης, ειδικά ως προς τις ποικιλίες, ο Φορέας, αξιοποιώντας ερευνητικά δεδομένα και προβάλλοντας τις τάσεις των αγορών, μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τη φύτευση ποικιλιών που θα βρίσκουν διεξόδους στην αγορά. Θα μπορούσε, παράλληλα, να συμβάλει στον χωρικό σχεδιασμό της παραγωγής, προτείνοντας τον προσδιορισμό ενδεδειγμένων ζωνών φύτευσης, βάσει κλιματικών, εδαφολογικών και ερευνητικών δεδομένων.
• Πιστοποίηση. Οποιαδήποτε κι αν είναι η επιλογή του σχήματος πιστοποίησης του παραγόμενου προϊόντος, ο Φορέας, σε συνεργασία με πιστοποιητικούς Οργανισμούς, θα μπορούσε να δράσει ως ο “φορέας τεχνογνωσίας” που θα επιτρέψει την επικοινωνία μεταξύ ενδιαφερόμενων παραγωγών και πιστοποιητικών Οργανισμών. Η πιστοποίηση θα μπορούσε να εξυπηρετήσει έναν βασικό στρατηγικό στόχο του φορέα, της επίτευξης σταθερής ποιότητας και ομοιομορφίας στις παραγωγικές πρακτικές.
• Τον ίδιο ακριβώς ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει μεταξύ πολιτικής, έρευνας και πραγματικής οικονομίας, βελτιστοποιώντας τη λειτουργία του συστήματος, μέσω της ροής της πληροφορίας.
• Ανάπτυξη στρατηγικού αναπτυξιακού σχεδίου, σε συνεργασία με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και ερευνητικά ιδρύματα.
• Συνέργειες με άλλα δίκτυα. Η έλλειψη ενός Κεντρικού Φορέα δεν έχει επιτρέψει τη διείσδυση του κλάδου του αβοκάντο σε υπάρχοντα δίκτυα και δομές, ώστε να επωφεληθεί οργανωτικά και να αποκτήσει μεγαλύτερη αναγνωρισμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργεία με τον τουρισμό αποτελεί κύρια κατευθυντήρια γραμμή για την προβολή και διάθεση του προϊόντος. Εκτός από τις υποδομές μαζικού τουρισμού στην Π.Ε. Χανίων, ο αγροτουρισμός και η πρόσφατη εισαγωγή νομοθεσίας για τα πολυ-λειτουργικά αγροκτήματα αποτελούν σημαντικές ευκαιρίες για τον κλάδο του αβοκάντο και ο Κεντρικός Φορέας θα μπορούσε να δράσει ως κόμβος επικοινωνίας και συνεργασίας.
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
«Πρόκειται για το σημαντικότερο τεχνικό πρόβλημα που αφορά στην καλλιέργεια αβοκάντο» λένε οι μελετητές επισημαίνοντας πως «η στοχευμένη έρευνα προς την ανάπτυξη καλά προσαρμοσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού αποτελεί κύρια προτεραιότητα για την καλλιέργεια, τόσο για τους υφιστάμενους παραγωγούς όσο και για άτομα που μελλοντικά θα επιδιώξουν να επενδύσουν στον κλάδο. Άλλες προτεινόμενες ερευνητικές προτεραιότητες που προέκυψαν μέσα από την πρωτογενή έρευνα είναι οι ακόλουθες
• Βελτιστοποίηση των καλλιεργητικών πρακτικών
• Μυκητολογικές ασθένειες και ανάπτυξη/πρόταση προσαρμοσμένων και κατάλληλων λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων
• Οργανωτικές καινοτομίες στο παραγωγικό σύστημα
• Ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης
• Μάρκετινγκ
• Ανάπτυξη νέων προϊόντων από υποπροϊόντα αβοκάντο (λάδι, κρέμες, καλλυντικά)
Η χρηματοδότηση της έρευνας μπορεί να προέλθει από πολυάριθμες πηγές (π.χ. ανταγωνιστικά προγράμματα, πόροι της Περιφέρειας, αυτοχρηματοδότηση μέσω συλλογικών δράσεων, χρηματοδότηση από ιδιωτικούς φορείς, κληροδοτήματα, ΠΑΑ 2014 – 2020 και μελλοντικό ΠΑΑ κλπ), αρκεί να συνοδεύεται από θεσμική στήριξη. Σε κάθε περίπτωση, προτείνεται και η ενεργή συμμετοχή του προτεινόμενου Κεντρικού Φορέα, καθώς βασική προϋπόθεση είναι ο προσδιορισμός των ερευνητικών προτεραιοτήτων.»
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ
Η έρευνα στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης ανέδειξε ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα καλλιεργητικών πρακτικών, το οποίο συχνά αποκλίνει από τις ενδεδειγμένες. Οι συλλογικές δράσεις των παραγωγών θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της πρόσβασης των παραγωγών στην πληροφόρηση, την κατάρτιση και την τεχνική υποστήριξη μέσα από δραστηριότητες που θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από υπάρχοντα πλαίσια ή και από ίδιους πόρους των δράσεων αυτών. Ενδεικτικά αναφέρεται η δυνατότητα πρόσληψης γεωπόνων που θα επιβλέπουν τις καλλιεργητικές πρακτικές των παραγωγών και ειδικότερα τις περιόδους συλλογής των φρούτων. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό και να τονιστεί από όλες τις πλευρές πως η επένδυση από πλευράς παραγωγών στο αβοκάντο δεν αφορά μόνο τεχνικά και καλλιεργητικά θέματα, αλλά και ενημερωτικά και οργανωτικά και πως το κόστος της επένδυσης δεν αφορά μόνο υλικά στοιχεία αλλά και άυλα (τεχνογνωσία και συμβουλευτική). Ο ρόλος της πολιτείας μπορεί να είναι κυρίως θεσμικός και όχι χρηματοδοτικός.
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ – ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Με δεδομένο ότι η καλλιέργεια αβοκάντο είναι καινούρια σχετικά για την Π.Ε. Χανίων, το σύστημα υπολείπεται σημαντικά ως προς την υφιστάμενη τεχνολογία και την καινοτομία σε σχέση με άλλες ανταγωνίστριες χώρες. Παράγοντες όπως η ανεπίσημη παραγωγή και διάθεση, η ελλιπής σύνδεση με την έρευνα και διαρθρωτικοί περιορισμοί έχουν όλοι συμβάλει ώστε το σύστημα παραγωγής να καταστεί εσωστρεφές. Η εξωστρέφεια του συστήματος μπορεί να τονωθεί μέσα από την επίλυση των προαναφερθέντων ζητημάτων, αλλά κυρίως μέσα από μια γενικότερη αλλαγή νοοτροπίας και μια πιο μακροχρόνια θεώρηση του κλάδου. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται δράσεις όπως η επίτευξη συνεργείων με υπάρχοντα δίκτυα, η επικοινωνία με φορείς του εξωτερικού και η ανάπτυξη ισχυρών δεσμών με την έρευνα.
ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΟΥ
Η καλλιέργεια πορτοκαλιού αποτελεί κύρια πηγή εισοδήματος για πολλές αγροτικές οικογένειες και κύριο προϊόν της Π.Ε. Χανίων. Η αντικατάσταση του από αβοκάντο δεν πρόκειται να οδηγήσει στον αφανισμό της καλλιέργειας, αλλά σίγουρα θα επηρεάσει αρνητικά τη δυναμική της. Τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα της καλλιέργειας πορτοκαλιού μπορούν να αξιοποιηθούν με οριακές παρεμβάσεις που αφορούν την βελτίωση της προβολής, τη συλλογική δράση και τη συνεργασία. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνει σαφές πως αφενός το πορτοκάλι διέρχεται μια πτωτική φάση η οποία δεν θα παραμείνει σταθερή, καθώς πρόκειται για ένα προϊόν υψηλής κατανάλωσης, με πολλές διεξόδους στην αγορά και με πολυάριθμα πλεονεκτήματα όταν παράγεται στην Κρήτη.
ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ
Η ελληνική αγορά παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες και ευκολίες διάθεσης και για αυτόν το λόγο αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για τους εμπόρους της Π.Ε. Χανίων. Έτσι, είναι σημαντική η υιοθέτηση πρωτοβουλιών ενδυνάμωσης της κατανάλωσης στην εσωτερική αγορά. Ορισμένοι τρόποι προς αυτή την κατεύθυνση αφορούν στη συλλογική διαφήμιση και προβολή των θετικών συνεπειών για την υγεία από την κατανάλωση αβοκάντο, στην πιστοποίηση και σήμανση, στην πρόταση νέων συνταγών, στην οργάνωση εκδηλώσεων προβολής και ενημέρωσης, στην κοντινότερη συνεργασία με λιανοπωλητές κλπ.
Παρεμβάσεις για τη στήριξη του πορτοκαλιού
Αναφορικά με την καλλιέργεια εσπεριδοειδών και πιο συγκεκριμένα το πορτοκάλι οι μελετητές τονίζουν:
• Το πορτοκάλι διέρχεται μια πτωτική φάση η οποία δεν θα παραμείνει σταθερή, καθώς πρόκειται για προϊόν υψηλής κατανάλωσης, με πολλές διεξόδους και πολυάριθμα πλεονεκτήματα όταν παράγεται στην Κρήτη.
• Αποτελεί κύρια πηγή εισοδήματος και κύριο προϊόν της Π.Ε. Χανίων αλλά δεν είναι πλέον προσοδοφόρο λόγω μείωσης της ζήτησης στην ελληνική αγορά
• Μπορεί και πρέπει να συνεχιστεί στην Π.Ε. Χανίων, ώστε να μειώσει τον υψηλό κίνδυνο και την αβεβαιότητα που συνδέεται με το αβοκάντο
• Καλά οργανωμένο παραγωγικό σύστημα (όψιμη παραγωγή για περιόδους έλλειψης), πιστοποιημένο προϊόν, υποδομές, αναγνωρίσιμο εμπορικό όνομα
• 5° στην παγκόσμια κατάταξη ως προς τη γεύση, άσπερμες ποικιλίες, εύκολος καθαρισμός, χρώμα και καθαρότητα
• Αναγκαίες παρεμβάσεις είναι η Προβολή, ώστε να κερδίσει εκ νέου μέρος της αγοράς), και η συλλογική δράση και συνεργασία.
Δυνατά σημεία
• Ευνοϊκές εδαφοκλιματικές συνθήκες
• Σημαντική υποδομή τυποποίησης και εμπορίας -Επώνυμο προϊόν
• Επιλογή ποικιλιών και περίοδος ωρίμανσης που επιτρέπουν αύξηση της περιόδου παραγωγής και διάθεσης
• Δυνατότητα επίτευξης ικανοποιητικού εισοδήματος
• Χαμηλές απαιτήσεις σε χημικές εισροές και καλλιεργητικές φροντίδες
• Διαθέσιμη εργασίαΕυκαιρίες
• Αύξηση της ζήτησης παγκοσμίως – Νέες αγορές
• Χαμηλό ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής
• Πολλαπλές δυνατότητες για πιστοποίηση προϊόντων
• Στόχευση σε εναλλακτικές αγορές
• Συνέργειες με άλλες δραστηριότητες (π.χ. τουρισμός)
• Συμβολαιική παραγωγή
• Δομές έρευνας και ανάπτυξηςΑδύναμα σημεία
• Μεγάλο ποσοστό ανεπίσημων δικτύων παραγωγής και διάθεσης
• Ελλιπής οργάνωση και κεντρικός σχεδιασμός -Ανεξέλεγκτη επέκταση και συνεργασία
• Χαμηλή συμμόρφωση με ενδεδειγμένες καλλιεργητικές πρακτικές
• Χαμηλό επίπεδο επιστημονικής γνώσης, συμβουλευτικής και πληροφόρησης για την καλλιέργεια
• Έλλειψη ολοκληρωμένης ταυτότητας «κρητικού αβοκάντο»Απειλές
• Ανταγωνισμός από ευρωπαϊκά κέντρα παραγωγής
• Διατήρηση υψηλότερης τιμής σε σχέση με τη διεθνή -Έλλειψη ανταγωνιστικότητας
• Αδυναμία προσέγγισης εξειδικευμένων αγορών
• Εισαγωγή μη προσαρμοσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού
• Έντονα/Ακραία καιρικά φαινόμενα
• Μείωση της καλλιέργειας εσπεριδοειδών Μονοκαλλιέργεια
