Πώς αντιμετώπισε η Νέα Χώρα την κήρυξη του πολέμου το 1940

Η εργατοσυνοικία της Νέας Χώρας, ανταποκρίθηκε πρόθυμα στο προσκλητήριο σάλπισμα της Πατρίδας για την απόκρουση του φασίστα εισβολέα κατακτητή και τα στρατεύσιμα παλληκάρια της ωθούσε ο βαθύς πατριωτισμός και η ενδιάθετη γνώση τους πως η προάσπιση της ζωής, της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, της δικής τους και των αγαπημένων τους, ήταν ανάγκη επιτακτική. Νωπές εξάλλου ήταν οι μνήμες από τη συμμετοχή αρκετών απ’ αυτούς στο αντιδικτατορικό κίνημα του Ιούλη του 1938, εναντίον της φασιστικής μεταξικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936, τα βιώματα του ταραχώδους Μεσοπολέμου, αλλά και οι διηγήσεις από τους παλαιότερους των απελευθερωτικών αγώνων και των εθνικών συμφορών.
Μετά τις 28 του Οκτώβρη προετοιμάστηκαν γρήγορα. Μερικές μέρες αργότερα μαζεύτηκαν στο Πεντάστρατο, στο πλάτωμα που σχηματίζουν στη συμβολή τους οι οδοί Σκίνερ, Βαλέστρα και η πάροδος της, σημερινή Στελ. Μακράκη. Κατά την αναχώρησή τους, ως αντίβαρο στην αβεβαιότητα και το δέος του πολέμου, αντέταξαν τραγούδια και γλέντια. Οι μαρτυρίες δύο αντιστασιακών Νεοχωριτών, του Νίκου Μαρκάκη και του Γιώργου Χριστοδουλάκη που καταγράφηκαν το 2008 και περιλαμβάνονται στο βιβλίο “Η αλίβρεκτος Νέα Χώρα”, έχουν ως εξής:
Νίκος Μαρκάκης: «Τους νέους που αναχωρούσαν για το Μέτωπο συνόδευαν οι συγγενείς και οι φίλοι με ζυγιές και όργανα. […] Στο δρόμο που πηγαίνανε να μπούνε στα καράβια, είχανε λύρες και κανόνια και χαλούσε ο κόσμος […] Στους οργανοπαίχτες συμπεριλαμβάνονταν οι: Γαλάνης, Μπελεμπές, Ναύτης».
Γιώργος Χριστοδουλάκης: «Οι καμπάνες σημάνανε πως κηρύχτηκε ο πόλεμος. Ο κόσμος ρωτούσε, φώναζε… Στην πλατειούλα εκεί που ήτανε το τσαγκάρικο (στο Πεντάστρατο), είχανε μαζευτεί άντρες, γυναίκες. Έτρεξα κι εγώ με τη μάνα μου. Ο αδερφός της ο Νίκος ο Κατανάκης ήταν να πάει στο στρατό. Τον βρήκε εκεί. […] Ο Ναύτης με τον Γαλάνη παίζανε χορούς, τραγουδούσανε, ο κόσμος ενθουσιαζότανε… Θα νικήσουμε, Αντε στο καλό αδέρφια… Φωνές…
Και με τα βιολιά και τα λαγούτα ξεκινήσαμε. Απ’ όσο θυμάμαι φαντάροι πήγαιναν καμιά δεκαριά. Οσο πηγαίναμε πάνω προς την Αγορά μαζευότανε περισσότερος κόσμος. Ερχότανε και άλλοι. Από το Συνοικισμό, από το Βαρούσι. Κι εφωνάζανε, εφωνάζανε… Ήταν μαζί κι αυτοί που είχαν συμμετάσχει στο αντιδικτατορικό κίνημα του 1938 και που μόλις είχαν βγει από τη φυλακή της Πύλου. […]».