Στο σημείωμα αυτό θα καταβληθεί προσπάθεια να καταλάβουμε που πάει η Κοινή Γεωργική Πολιτική, η χρηματοδότησή της και σε ποιο πλαίσιο του μελλοντικού πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ, εντάσσεται το θέμα αυτό. Για τη χώρα μας, η εφαρμογή της ΚΓΠ είναι θεμελιώδους σημασίας και κατά συνέπεια, η μεγιστοποίηση των πόρων του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τον αγροτικό τομέα παίζει σημαντικό ρόλο. Οι προτάσεις της ΚΓΠ προγραμματίζονται για συζήτηση και ψηφοφορία κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Οκτωβρίου, και το τονίζουμε αυτό γιατί το ευρωκοινοβούλιο συναποφασίζει για το ύψος των δαπανών.
Μέσα στον ορυμαγδό των τεκταινομένων στη γειτονιά μας που μας αφορούν άμεσα, όπως η άθλια τουρκική επιθετικότητα, αλλά και οι προοπτικές από τη διήμερη σύνοδο κορυφής, η αναφορά μας στα οικονομικά της γεωργίας είναι θεμελιώδους σημασίας.
Υπενθυμίζουμε ότι η Κομισιόν υπέβαλε πρόταση για τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ την 1η Ιουνίου 2018, στο πλαίσιο δέσμης μεταρρύθμισης της ΚΓΠ. Από τότε, οι συζητήσεις τόνισαν την ανάγκη διατήρησης τουλάχιστον του τρέχοντος επιπέδου των γεωργικών δαπανών, καθώς και απλοποίησης των διαδικασιών, προσαρμόζοντάς τις ταυτόχρονα στο μελλοντικό μοντέλο παράδοσης της ΚΓΠ, όπως αναφέρει η δεξαμενή σκέψης του ευρωκοινοβουλίου σε δημοσίευσή της στις 14/10/2020.
Υπενθυμίζουμε ότι εκτός από τις παλαιότερες και πιο εικονικές πολιτικές που συνόδευσαν τη διαδικασία ολοκλήρωσης της ΕΕ, από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) είναι επίσης ένα από τα κύρια προγράμματα δαπανών στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ (ΠΔΠ).
Τα κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ που συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων , δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσπαθούν να καταλήξουν σε συμβιβασμό. Αυτή τη φορά, η διαδικασία, που είναι παραδοσιακά περίπλοκη και οι διαπραγματεύσεις είναι μακρές (κυρίως επειδή κάθε κράτος μέλος έχει βέτο), παρεμποδίστηκε επιπλέον από εξαιρετικές περιστάσεις. Οι πιο σημαντικές περιλαμβάνουν τις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις απόσυρσης με το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ευρωπαϊκές εκλογές και την έναρξη ενός νέου θεσμικού κύκλου, και τέλος, σημαντικές αλλαγές στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση που προκλήθηκαν από το ξέσπασμα της πανδημίας κοροναϊού. Το τελευταίο είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του μέσου ανάκαμψης – ΕΕ επόμενης γενιάς – που συνδέεται με το ΠΔΠ.
Τα τελευταία χρόνια, οι προβληματισμοί της Επιτροπής σχετικά με την ΚΓΠ υπογράμμισαν μια γενική αντίληψη του περίπλοκου συστήματος και υπερβολική διοικητική επιβάρυνση, που συνδέονται κυρίως με τις διαδικασίες για τις αιτήσεις ενίσχυσης και οι απαιτούμενοι έλεγχοι. Σύμφωνα με την Επιτροπή, θα πρέπει οι νέοι κανόνες για τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της ΚΓΠ να συμβάλλουν στην επίτευξη του αναμενόμενου στόχου της απλούστευσης και του εκσυγχρονισμού της λειτουργίας της ΚΓΠ.
Πάντως, στο πλαίσιο της προετοιμασίας του ΠΔΠ 2021-2027, η Επιτροπή πρότεινε νέα νομοθεσία για την ΚΓΠ. Αυτή περιλαμβάνει προτάσεις για στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ, σχετικά με την κοινή οργάνωση των αγορών, και έναν νέο οριζόντιο κανονισμό της ΚΓΠ. Αν όμως ισχύσει νέος οριζόντιος κανονισμός, πρέπει να γίνουν πολλές αλλαγές στην οικονομική διαχείριση της ΚΓΠ, για την απλοποίηση και προσαρμογή της λειτουργίας, όπως φαίνεται στο στρατηγικό σχεδιασμό της προτεινόμενης ΚΓΠ. Ένα βασικό στοιχείο είναι η μετάβαση από τη συμμόρφωση στην απόδοση, όπως στην περίπτωση του ετήσια εκκαθάριση απόδοσης που θα αντικαταστήσει την τρέχουσα εκκαθάριση συμμόρφωσης για συναλλαγές ΚΓΠ.
Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Στόχοι της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), όπως ορίζονται στο άρθρο 39 παράγραφος της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), είναι:
• να αυξάνει την παραγωγικότητα της γεωργίας με την ανάπτυξη της τεχνικής προόδου, με την εξασφάλιση της ορθολογικής αναπτύξεως της γεωργικής παραγωγής, καθώς και της αρίστης χρησιμοποιήσεως των συντελεστών παραγωγής, ιδίως του εργατικού δυναμικού,
• να εξασφαλίζει κατ’ αυτό τον τρόπο ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο στο γεωργικό πληθυσμό, ιδίως με την αύξηση του ατομικού εισοδήματος των εργαζομένων στη γεωργία,
• να σταθεροποιεί τις αγορές,
• να εξασφαλίζει τον εφοδιασμό,
• να διασφαλίζει λογικές τιμές κατά την προσφορά αγαθών στους καταναλωτές.
Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι ο αυξημένος ρόλος των κρατών μελών ( επικουρικότητα) στην ανάθεση αρμοδιοτήτων, όπως ένα μεγαλύτερο λόγο για κυρώσεις για μη συμμόρφωση και εξέταση καταγγελιών.
Στο πλαίσιο που αναφέραμε συνοπτικά η θέση του Συμβουλίου, μετά από συζητήσεις για θέματα όπως η απλούστευση και η επικουρικότητα, καθώς και τα διαθέσιμα κονδύλια της ΚΓΠ, έχει προχωρήσει προς την κατεύθυνση συμφωνίας για το κείμενο του οριζόντιου κανονισμού της ΚΓΠ επιτυγχάνοντας μια γενική προσέγγιση. Ο τελευταίος συμβιβασμός της Γερμανικής Προεδρίας ασχολείται με δύο άρθρα σχετικά με τον έλεγχο και κυρώσεις. Το Συμβούλιο πρόκειται να συμφωνήσει στη γενική του προσέγγιση σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ κατά τη σύνοδό του στις 20 Οκτωβρίου 2020.
Θα αναμείνουμε τις εξελίξεις και θα επανέλθουμε για το ζωτικό αυτό θέμα, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο δρόμος για διατήρηση του επιπέδου δαπανών της ΚΓΠ είναι δύσβατος, κυρίως από τη γερμανική πολιτική που βλέπει ότι μόνο αν βοηθήσει το εμπόριο αγροτικών προϊόντων με τις δορυφόρους χώρες της ΕΕ (Μασρέκ, Μαγρέμπ, Τουρκία, κ.α.) μπορεί να δυναμώσει τους δικούς της εμπορικούς δεσμούς. Βέβαια, ο έτερος πόλος του γαλλογερμανικού άξονα ενδιαφέρεται δυναμικά για διατήρηση δαπανών στη γεωργία και αυτό μπορεί να συμβάλλει στον τελικό λογαριασμό.
