«Πρέπει να ανταμείβονται οι μαθητές για τις επιδόσεις τους στα μαθήματα;».
Αυτό ήταν το θέμα της έκθεσης, στις εξετάσεις Proficiency, που κλήθηκαν να απαντήσουν 200 έφηβοι της πόλης μας την περασμένη Κυριακή.
Έκρινα πως έχει κοινωνιολογικό ενδιαφέρον να ρωτήσω μερικές δεκάδες μαθητές πως απάντησαν.
Η μεγάλη πλειοψηφία απάντησε θετικά.
«Ναι, θέλουμε επιβράβευση».
Αν και ένας σημαντικός αριθμός τους γνώριζε ότι οι υλικές επιθυμίες τους ήταν ουτοπικές. Ο λόγος; Πολλοί γονείς δεν έχουν πάντα την δυνατότητα να τις ικανοποιήσουν.
Την ίδια μέρα 100δες αθλητές αγωνίζονταν στα Βενιζέλεια, οι περισσότεροι για ένα χειροκρότημα και μια μελλοντική ανταμοιβή!
Στο σημείωμα σχολιάζω το θέμα προσπαθώντας να απαντήσω στο ερώτημα ‘Πόσα μπράβο αντιστοιχούν σε ένα δώρο;’
Στα Βενιζέλεια
Το πραγματικό υπονοούμενο ερώτημα στο θέμα της έκθεσης είναι «Να καλλιεργήσουμε τα εσωτερικά κίνητρα για πρόοδο ή να περιοριστούμε στα εξωτερικά;».
Αν ένα άτομο έχει αναπτύξει εσωτερικά κίνητρα για την προσωπική ανέλιξη δεν χρειάζεται υλικές ανταμοιβές κάθε φορά που πετυχαίνει ένα στόχο.
Τους αρκούν θετικά σχόλια και έπαινοι από ιεραρχικά ανώτερους, γονείς και εκπαιδευτικούς. Ή απλά ένα χειροκρότημα…
Ο εκφωνητής στα Βενιζέλεια της περασμένης Κυριακής μας θύμιζε διαρκώς να χειροκροτούμε όλους τους αθλητές και τις αθλήτριες.
«Χειροκροτήστε τους κάθε φορά που περνάνε από μπροστά σας».
Και το κάναμε.
Αυτό το χειροκρότημα λειτουργεί σαν μια μακροπρόθεσμη ανατροφοδότηση για τον καθένα αθλητή.
Οι πιο έμπειροι αθλητές το προκαλούν. Είτε κάνοντας νεύματα, είτε με λίγα λόγια ευαισθησίας, όπως έκανε η Χανιώτισσα πρωταθλήτρια Γναφάκη.
Η παρακίνηση
Όλοι μας παρακινούμαστε από παράγοντες όπως, η δύναμη, το δέλεαρ, η ταύτιση, μια μελλοντική ανταμοιβή μας και η εμπλοκή μας.
Αν μας παρακινήσουν με τη βία σημαίνει ότι είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε εντολές. Αυτό συμβαίνει με τα παιδιά και τους εργαζόμενους που απειλούνται με τιμωρία.
Το κίνητρο του δέλεαρ μας θυμίζει το ρητό ‘Βάλε το καρότο μπροστά σε ένα άλογο’. Αυτός είναι ένας τρόπος για να παρακινηθούν τα παιδιά να μελετήσουν σκληρά δίνοντάς τους δώρα.
Το ίδιο ισχύει για τον διευθυντή που υπόσχεται στους εργαζομένους του ανταμοιβές με τη μορφή μπόνους, εάν διαπρέψουν.
Τέλος, άλλοι έλκονται από τίτλους ή πολυτελή αντικείμενα στην καθημερινότητα τους.
Όμως, ευρήματα δείχνουν ότι όσοι μαθητές ή αθλητές επενδύουν σε μελλοντική ανταμοιβή είναι ευφυέστεροι.
Εμπλοκή σε συνεκτική ομάδα
Η προσωπική εμπλοκή πιστεύω ότι είναι ο καλύτερος τρόπος για να παρακινήσουμε τους νέους να συνεισφέρουν στους ομαδικούς στόχους. Αυτό είναι δυνατό, αν επιλέξουν να ταυτιστούν με τους στόχους της ομάδας τους. Αν το κάνουν, θα ενισχύσουν τον υψηλότερο αυτοσεβασμό ή την αυτοεκτίμησή τους.
Σε όλους αρέσει να ταυτίζονται με μια πετυχημένη ομάδα. Κλασσικά παραδείγματα η προθυμία πολλών να βρεθούν σε επιτυχημένα σχολεία, να υποστηρίξουν τους πρωταθλητές….
Για την διατήρηση της συνοχής μιας ομάδας σύγχρονοι παιδαγωγοί προτείνουν σε εκπαιδευτικούς και μαθητές… «Τηρείστε ένα ημερολόγιο θετικών εμπειριών μάθησης».
Θετικά σχόλια και έπαινοι από ιεραρχικά ανώτερους, γονείς και εκπαιδευτικούς λειτουργούν σαν μακροπρόθεσμη ανατροφοδότηση για τον καθένα μας.
Δένει η ομάδα μας.
Κι είναι οι συνεκτικές ομάδες που νικάνε, όπως είδαμε στα Βενιζέλεια.
Τι είδους ανταμοιβή;
Να προσφέρουμε κανακέματα ή κινητά τηλέφωνα;
Δεν είδα πολλές αγκαλιές και κανακέματα σε υποψηφίους στο τέλος των εξετάσεων το περασμένο Σαββατοκύριακο…
Ίσως να έφταιγε το άγνωστο περιβάλλον.
Κι όμως οι αυθόρμητες εκδηλώσεις επαίνου είναι αυτές που επιβραβεύουν ηθικά και μας βοηθάνε να ξεπεράσουμε τις επιδόσεις μας.
Είναι αυτές που μας κινητοποιούν εσωτερικά, που δημιουργούν υποχρεώσεις να ανταποκριθούμε σε προσδοκίες.
Μας το είπε μια αλλοδαπή νικήτρια των Βενιζελείων στη συνέντευξη της… “Θα ξανάλθω στα Χανιά, το χειροκρότημα σας ήταν ιδιαίτερο”.
Άμεσο και αυθεντικό θα πρόσθετα.
Μοιρολάτρες ή Ρεαλιστές;
Οι μοιρολάτρες που επηρεάζονται από έλλειψη εσωτερικής ζέσης και χρόνια αδράνειας δεν έχουν κίνητρα, δεν λαβαίνουν μέρος σε αγώνες.
Δεν φταίνε αυτοί.
Αν ζεις ή μεγαλώνεις σε συνθήκες ευνοιοκρατίας, δασκαλοκεντρικής εκπαίδευσης, χωρίς διάλογο, τότε αναπτύσσεις εξαρτήσεις.
Δύσκολα αλλάζεις γνώμη και σπάνια προσπαθείς να κερδίσεις ένα αγώνα.
Στον αντίποδα, οι ρεαλιστές είναι ενεργοί, χαράσσουν πορείες και εξελίσσονται σε αυτόνομες προσωπικότητες. Προετοιμάζονται καλά πριν τολμήσουν κάτι κι είναι αυτοί που ορίζουν την ανταμοιβή τους.
Είναι οι μαθητές που απάντησαν στην έκθεση τους ότι δεν θέλουν υλική ανταμοιβή όταν πετυχαίνουν ένα στόχο τους.
Χαρούμενοι, αν και αγχωμένοι μερικές φορές, είναι αποφασισμένοι και έχουν επίγνωση των δυνατών τους σημείων και των αδυναμιών τους.
Συμπερασματικά
– Οι κοινωνίες μας ευημερούν αν μετακινηθούμε, έστω κατ’ ελάχιστον, από την ανταμοιβή του υλισμού, στην ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων.
– Προϋπόθεση η ύπαρξη ισότητας, δικαιοσύνης και αξιοκρατίας.
– Προϋπόθεση η προετοιμασία και η ετοιμότητα μας για να αδράξουμε τη μέρα, να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας.
– Μαθητές, αθλητές, διαγωνιζόμενοι, υιοθετούν θετική στάση που κινητοποιεί τη σκέψη και την προσπάθεια τους. Το ποτήρι είναι πάντοτε μισογεμάτο.
– Μια αγκαλιά από αγαπημένους, ένα χειροκρότημα από άγνωστους κι ένα αυθεντικό μπράβο που ακούγεται μέσα από το πλήθος είναι ακριβότερα από ένα δώρο.
*O Κυρ. Βασιλομανωλάκης είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
