Δεν νομίζετε ότι είναι προτιμότερη αυτή η συγκεκριμένη ερώτηση από την γενικόλογη «Πώς περάσατε το καλοκαίρι;»
Κάνω αυτή την ερώτηση εδώ και 10ετίες στους μαθητές μας στα πρώτα μαθήματα. Ο λόγος είναι απλός. Θέλω να κατανοήσουν ότι η ανάγνωση είναι μια δεξιότητα. Οπως ακριβώς ο καλός ποδοσφαιριστής χαίρεται όταν στέλνει τη μπάλα στο τέρμα. Το ίδιο συμβαίνει με τον καλό χορευτή που χαίρεται την κίνηση, τη μουσική και τον ρυθμό του χορού. Γιατί να μην εθιστούν όλοι οι μαθητές να διαβάζουν σωστά; Στο σημείωμα παρουσιάζω την αίσθηση που αποκόμισα τις προηγούμενες μέρες ρωτώντας πολλές δεκάδες μαθητές την ερώτηση του τίτλου και τα συνεπακόλουθα των συνηθειών τους.
Το διάβασμα της μαϊμούς
Τον περασμένο μήνα συνάντησα ένα 9χρόνο αγόρι να κρατά ένα tablet. «Πες μου σε παρακαλώ με τι τρόπο διαβάζεις;» το ρώτησα. «Ετσι» μου λέει και κάνει μια κάθετη κίνηση με το χέρι του. «Μήπως διαβάζεις ζιγκ-ζαγκ;» του λέω και του δείχνω πως είναι. «Αυτό είναι» απαντά. «Συγχαρητήρια, διαβάζεις όπως ακριβώς πηδάνε οι μαϊμούδες από κλαδί σε κλαδί», του λέω. Εξήγησα στο παιδί και στον πατέρα του ότι αυτός ο τρόπος ανάγνωσης είναι χαρακτηριστικό όσων είναι κολλημένοι σε μια οθόνη. Και να ήταν αποτελεσματικός, καημός δεν ήτανε. Τα παιδιά των οθονών διαβάζουν επιφανειακά γρήγορα με εξαιρετικά χαμηλή κατανόηση.
Πρωταθλητές τα Σουδιανάκια
Λίγο πριν αρχίσει μια εκδήλωση που παρουσίασα στη Βιβλιοθήκη της Σούδας τον Αύγουστο, ρώτησα τα 20 παιδιά που συμμετείχαν, την ερώτηση του τίτλου. Και εξεπλάγην ευχάριστα. Τα Σουδιανάκια διάβασαν αρκετά βιβλία πάνω από το μέσο όρο των παιδιών που ρώτησα από διαφορετικές περιοχές του Δήμου Χανίων. Πρωταθλητής ήταν ένα αγόρι 12 ετών που διάβασε -κατά δήλωση του- 23(!) βιβλία το καλοκαίρι. Βρήκα αφορμή να παρουσιάσω στα παιδιά και σε μερικούς ενηλίκους που ήταν παρόντες τα οφέλη της πολύ-αναγνωσίας.
Οι αργοί αναγνώστες
Τα παιδιά που διαβάζουν αργά, κομπιάζοντας, αποφεύγουν να διαβάσουν ακόμα κι ένα όμορφα διακοσμημένο βιβλίο που θα τους χαρίσετε. Θα προσπαθήσουν ίσως να καταλάβουν κάτι από τις εικόνες του βιβλίου, αλλά δεν θα το χαρούν. Οι αργοί αναγνώστες έχουν κι αυτοί εξαιρετικά χαμηλή κατανόηση για διάφορους λόγους. Ο πιο σημαντικός είναι η μη ανεπτυγμένη μνήμη εργασίας τους. Κι επειδή όταν διαβάζεις αργά, διαβάζεις όλο και λιγότερο μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο. «Τι κάνουμε;» θα αναρωτηθείτε. Μια λύση είναι η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας ή τακτικές επισκέψεις σε μια παιδική βιβλιοθήκη.
Η αίσθηση που αποκόμισα ρωτώντας πολλά παιδιά είναι ότι ένας απελπιστικά μεγάλος αριθμός διάβασε μόνο 1 βιβλίο φέτος το καλοκαίρι.
Μαθαίνουν εύκολα
Τα παιδιά που είναι τακτικοί αναγνώστες βιβλίων μαθαίνουν εύκολα, επιπλέον:
• Εχουν ευρύ πεδίο ενδιαφερόντων.
• Υπερέχουν σε ποσότητα και ποιότητα λεξιλογίου από τους συνομήλικους τους.
• Εμαθαν να διαβάζουν πριν πάνε στο σχολείο.
• Έχουν ασυνήθιστη φαντασία .
• Διαβάζουν με μεγάλη ταχύτητα.
• Διαβάζουν ποικιλία βιβλίων.
• Κάνουν αποτελεσματική χρήση των βιβλίων μιας βιβλιοθήκης.
• Είναι αποτελεσματικοί και αυτόνομοι μαθητές.
Στο σχολείο ή στο σπίτι;
Τα σχολικά βιβλία εξασφαλίζουν μια πρώτη επαφή με το διάβασμα αλλά δεν διασφαλίζουν ότι θα μάθουν στο παιδί να το απολαμβάνει. Αν τώρα συμβεί σε μια τάξη να μην ανοίξουν καθόλου το ανθολόγιο τους, έ τότε φανταστείτε την επίδραση που έχει για αυτά τα παιδιά το σχολείο. Γνωρίζουμε ότι οι διά βίου αναγνώστες δεν δημιουργούνται μόνο από το σχολείο αλλά κι από το οικογενειακό τους περιβάλλον, τις βιβλιοθήκες και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Επειδή η πρώτη εμπειρία της ανάγνωσης αποκτιέται μέσα στην οικογένεια ας δεχθούμε ότι δεν είναι ποτέ νωρίς για να μυήσουμε το παιδί μας στην ανάγνωση. Τα μακροπρόθεσμα οφέλη των ενηλίκων Ο ενήλικος τακτικός αναγνώστης βιβλίων…
• Είναι περίεργος και απαιτητικός… Ασκεί και ενδυναμώνει την ικανότητα της αυτενέργειας του. Ικανοποιείται μόνο με ανοιχτές ερωτήσεις, με ημιτελείς φράσεις, με απροσδόκητες εργασίες, με ασκήσεις εφευρετικής σκέψης…
• Στοχάζεται κι αξιολογεί κάθε τι… Κάνει σταθμούς, αναλογίζεται και αξιολογεί αυτά που έμαθε διαβάζοντας. Η διαδικασία της αυτό-αξιολόγησης είναι σημαντική σε κάθε στιγμή της επαγγελματικής ζωής μας…
• Είναι κοινωνικός… Μαθαίνει με όλες τις αισθήσεις του, ανοίγει παράθυρα στον κόσμο -κλειστά για τους άλλους.
• Είναι διά βίου μαθητής και μαθαίνει εύκολα… Όταν μαθαίνει κάτι νέο υπερτερεί λόγω λεξιλογίου κι επειδή το συνδυάζει με τις τράπεζες των γνώσεων του.
Συμπερασματικά
Οι τακτικοί αναγνώστες βιβλίων και εφημερίδων υπερτερούν σε πολλά επίπεδα έναντι όλων, όχι μόνο των συνομήλικών τους.
• Εχουν ανοικτούς ορίζοντες σκέψης.
• Μαθαίνουν εύκολα σε κάθε στιγμή της ζωής τους.
• Αλληλεπιδρούν ευκολότερα σε κάθε πρόβλημα και στις λογομαχίες.
• Αναπτύσσουν περισσότερο την παρατηρητικότητά τους.
• Εμπλουτίζουν τις τράπεζες των γνώσεων τους.
• Διευρύνουν το λεξιλόγιο τους.
• Υπερτερούν στην ανάπτυξη της μνήμης εργασίας τους.
