Τα κοινωνικά δίκτυα, η λιγότερη επαφή και οι περιορισμένες συζητήσεις με τους γονείς δεν βοηθούν τους νέους να ενδιαφερθούν επισταμένως για το βιβλίο
Στην Ελλάδα όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο και οι γονείς συζητούν με τα παιδιά τους, τόσο αυτά ασχολούνται περισσότερο με το εξωσχολικό διάβασμα και διαθέτουν στο σπίτι τους ολοένα και περισσότερα βιβλία. Σε σχετική έρευνα που διεξήχθη από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), διαφαίνεται καθαρά ο ρόλος και των γονέων αλλά και συνολικότερα του εκπαιδευτικού συστήματος στο να καλλιεργηθεί στους νέους ανθρώπους από την παιδική ηλικία η προσέγγιση με την μάθηση και την κουλτούρα, κάτι που σήμερα λόγω της ευρύτατης χρήσης των κοινωνικών δικτύων συμβάλλει στην ολοένα και λιγότερη εξοικείωση με το βιβλίο. Σύμφωνα με την μελέτη λοιπόν, στην Ελλάδα, οι δύο στους 5 εφήβους 11, 13 και 15 ετών διαβάζουν αυτή την περίοδο κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο εκτός σχολείου, αλλά το ποσοστό αυτό διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με τα δημογραφικά και τα κοινωνικο- οικονομικά χαρακτηριστικά τους. Η ανάγνωση βιβλίων κι η έκθεση των εφήβων σε πλήθος βιβλίων στο σπίτι, συνδέονται με συμπεριφορές που προάγουν την ψυχοκοινωνική υγεία. Στην έρευνα του 2022 συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 6250 μαθητών της ΣΤ ́ Δημοτικού, της Β ́ Γυμνασίου και της Α ́ Λυκείου.
Οι μαθητές με γονική συναίνεση συμπλήρωσαν στο σχολείο ανώνυμο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο. Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε μερικώς από το Υπουργείο Υγείας. Στην Ελλάδα, οι έφηβοι ηλικίας 11, 13 και 15 ετών ρωτήθηκαν εάν αυτή την περίοδο (Φθινόπωρο) διαβάζουν κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο εκτός σχολείου. Μπορούσαν να επιλέξουν μεταξύ του «Ναι» και του «Όχι». Λογοτεχνικό βιβλίο εκτός σχολείου ανέφεραν ότι διαβάζουν αυτή την περίοδο οι δύο στους 5 εφήβους (40,7%), σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό:
• τα κορίτσια (48,7%, έναντι 31,8% των αγοριών),
• οι 11χρονοι (51,6%), συγκριτικά με τους 13 – και τους 15χρονους, αλλά και οι
• 13χρονοι (39,8%), συγκριτικά με τους 15χρονους (32,6%) και
• έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου6 (46,8%, έναντι εφήβων οικογενειών μέσου ή χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου.
Βιβλία στο σπίτι των εφήβων
Οι έφηβοι ρωτήθηκαν επίσης και για τον αριθμό των βιβλίων που υπάρχουν στο σπίτι τους. Είχαν να επιλέξουν από «Κανένα» έως «500 βιβλία».
• Η επικρατέστερη επιλογή (28,5%) ήταν 26-100 βιβλία, ενώ
• στο σπίτι των 2 από τους 5 εφήβους (39,0%) υπήρχαν τουλάχιστον 100 βιβλία
Οι έφηβοι που αυτήν την περίοδο διαβάζουν λογοτεχνία σε υψηλότερο ποσοστό νιώθουν συχνά ότι η δουλειά που έχουν για το σχολείο έχει νόημα και σημασία, συζητούν συχνά με τους γονείς τους για ζητήματα της κοινωνίας και της πολιτικής και δεν βρίσκονται υψηλά στην κλίμακα παθολογικής ενασχόλησης με τα κοινωνικά δίκτυα.
Συμπεράσματα
Η έρευνα αποτυπώνει την έκταση και τη σημασία της ανάγνωσης λογοτεχνικών βιβλίων από τους εφήβους, καθώς αυτή φαίνεται να συνδέεται με συμπεριφορές που προάγουν την ψυχοκοινωνική τους υγεία. Τα ευρήματά της αναδεικνύουν επιπλέον μια διαφοροποιημένη πρόσβαση των εφήβων στο βιβλίο στο σπίτι. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έφηβοι διαβάζουν λιγότερο, κάτι που πιθανώς συνδέεται με την αύξηση αφενός των ακαδημαϊκών τους υποχρεώσεων, αφετέρου της κοινωνικοποίησης τους εκτός οικογενειακού περιβάλλοντος. Επιπλέον, οι έφηβοι οικογενειών χαμηλότερου (αναλογικά) οικονομικού επιπέδου και οι έφηβοι που διαμένουν εκτός Ν. Αττικής και Θεσσαλονίκης φαίνεται να εκτίθενται σε χαμηλότερο αριθμό βιβλίων στο σπίτι, συγκριτικά με τους ομοτίμους τους από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου και μητροπολιτικών περιοχών—εύρημα που υπογραμμίζει την ανάγκη της περαιτέρω καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας και ανάπτυξης των Σχολικών Βιβλιοθηκών σε όλα σχολεία της χώρας
