Όλο και περισσότερο πληθαίνουν οι φωνές για απομάκρυνση κεραιών κινητής τηλεφωνίας από τις γειτονιές μας. Κεραίες εγκαθίστανται από τις εταιρείες σε ταράτσες πολυκατοικιών πυκνοκατοικημένων περιοχών όταν σε λίγα μέτρα μόλις υπάρχουν διαμερίσματα που κατοικούν οικογένειες με μικρά παιδιά, άνθρωποι με καρκίνο και άλλες ευπαθείς ομάδες. Πρόσφατα μια τέτοια κεραία τοποθετήθηκε στην συνοικία των Παχιανών όπου οι κάτοικοι μετά από διαμαρτυρίες πέτυχαν την εκδίκαση ασφαλιστικών μέτρων για την λειτουργία της.
Τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν μη ιοντίζουσα ή διαφορετικά ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Πρόκειται για ταλαντώσεις ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων που διαδίδονται στο χώρο υπό τη μορφή κύματος μεταφέροντας σχετικά μικρή ενέργεια και επομένως δεν προκαλούν ιοντισμό στην ύλη δηλαδή διάσπαση χημικών δεσμών και βιολογικές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία προκαλεί στον οργανισμό θερμικές επιδράσεις οι οποίες συνίστανται στην ήπια αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρωπίνου σώματος και μη θερμικές επιδράσεις οι οποίες έχουν αποτελέσει ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον καθώς σχετίζονται με αλλοιώσεις κυτταρικών λειτουργιών και τη δημιουργία μορφών καρκίνου, ανικανότητα τεκνοποίησης κ.α.
Ο νομοθέτης έχει θεσπίσει διαδικασίες αδειοδότησης και όρια ελέγχου της έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία Στην Ελλάδα τα όρια είναι χαμηλότερα και αντιστοιχούν στο 70% των διεθνών ορίων. Μάλιστα αν πρόκειται για σταθμό βάσης που είναι τοποθετημένος σε ακτίνα μικρότερη των 300 μέτρων από σχολεία τότε τα ελληνικά όρια αντιστοιχούν στο 60% των διεθνών, ελαττωμένα δηλαδή κατά 40% αυτών. Ωστόσο τα όρια αυτά έχουν περισσότερο τον χαρακτήρα της προφύλαξης και όχι της ασφάλειας.
Ενόψει της υφιστάμενης επιστημονικής αβεβαιότητας τόσο ως προς τα όρια ασφαλείας και τον βαθμό κινδύνου από την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν οι σταθμοί κινητής τηλεφωνίας όσο και ως προς τις συνέπειες που ενδέχεται αυτή να προκαλεί στο περιβάλλον και στον ανθρώπινο οργανισμό, δεν προκύπτει πουθενά ότι διασφαλίζεται η υγεία των προσώπων στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τον σταθμό κινητής τηλεφωνίας και ιδίως εκείνων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, ήτοι μαθητών, ασθενών κ.α. Είναι χαρακτηριστικό ότι η International Agency for Research on Cancer (IARC) κατέταξε στις 31/5/2011 τις Η/Μ ακτινοβολίες των τηλεπικοινωνιών στον κατάλογο των βλαπτικών παραγόντων για τον άνθρωπο στην κατηγορία 2Β των πιθανών καρκινογόνων παραγόντων για τον άνθρωπο (μαζί με τον καφέ, το κόκκινο κρέας και το ταλκ σώματος).
Τα κινητά τηλέφωνα και οι σταθμοί βάσης δημιουργούν αρκετά διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά έκθεσης. Οι επιπτώσεις στην υγεία από τις κεραίες βάσης κινητής τηλεφωνίας εξαρτώνται από την απόσταση του χώρου διαβίωσης από την κεραία, από τον προσανατολισμό της κεραίας δηλαδή προς τα πού εκπέμπει, από την ένταση της ακτινοβολίας, από την ηλικία του εκτιθέμενου και την κατάσταση της υγείας του και από τη διάρκεια της έκθεσης. Η έκθεση σε πεδία ραδιοσυχνοτήτων είναι πολύ υψηλότερη για τους χρήστες κινητών τηλεφώνων σε σχέση με αυτούς που κατοικούν πλησίον σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας. Εκτός από σήματα που εκπέμπονται περιοδικά για τη διατήρηση της σύνδεσης με τους γειτονικούς σταθμούς βάσης, τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν μόνο κατά τη διάρκεια μιας κλήσης. Αντίθετα, αν και οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας εκπέμπουν συνεχώς, τα επίπεδα στα οποία εκτίθεται το κοινό είναι ιδιαιτέρως χαμηλά, ακόμα και για όσους κατοικούν πολύ κοντά στην εγκατάσταση.
Στην κινητή τηλεφωνία η επικοινωνία είναι αμφίδρομη δηλαδή ακολουθεί τη διαδρομή σταθμός βάσης προς κινητό τηλέφωνο και αντίστροφα. Επομένως, τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας απαιτούν για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, εκπομπή από πολλές θέσεις, αλλά με μικρή ισχύ εκπομπής σε κάθε μία από αυτές. Αν απομακρύνουμε τον σταθμό βάσης (την κεραία) της κινητής τηλεφωνίας στην Μαλάξα θα πρέπει να εφοδιαστούμε με κινητά τηλέφωνα εκατονταπλάσιας έως χιλιαπλάσιας ισχύος για να στέλνουμε σήμα στον σταθμό βάσης και να επικοινωνούμε με τον συνομιλητή μας. Επιπροσθέτως, μια και μόνη κεραία κινητής τηλεφωνίας μιας εταιρίας στο βουνό δε θα μπορούσε να καλύψει ποιοτικά και ποσοτικά τον πληθυσμό. Ποιοτικά το σήμα δεν θα ήταν καλό καθώς θα είχε μεγάλες απώλειες και παρεμβολές και επομένως δε θα υπήρχε η δυνατότητα χρήσης δεδομένων – Internet- παρά μόνο φωνής και αυτής με διακοπές. Ποσοτικά το σήμα δεν θα αρκούσε καθώς δε θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν χιλιάδες χρηστών ταυτόχρονα, πόσο μάλλον σε συνθήκες ανάγκης όπως σεισμού, πυρκαγιάς ή ακόμα και γιορτών όπου παρατηρείται αύξηση ταυτόχρονης χρήσης κινητής τηλεφωνίας. Αντίθετα, όσο πιο κοντά μας “φέρνουμε” τη κεραία, τόσο πιο σιγά αυτή “μας μιλάει”, τόσο “πιο ψιθυριστά” της απαντάμε, τόσο περισσότερο κατεβαίνει η ισχύς και τα Watts, τόσο λιγότερο μας ακτινοβολεί, κεραία και κινητό τηλέφωνο.
Σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξης (άρθρο 174 παρ. 2 εδ. β’ της ΣυνθΕΚ) πρέπει από την πολιτεία να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης για τους πολίτες όταν υπάρχουν επαρκείς λόγοι να θεωρείται ότι η εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας δημιουργεί κινδύνους ανεπανόρθωτης βλάβης στη σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων της περιοχής όπου βρίσκεται η εγκατάσταση, καθώς και στο περιβάλλον, ακόμη και αν δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως η αιτιώδης σχέση μεταξύ της εγκατάστασης και των επιβλαβών συνεπειών από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπει. Ανεξαρτήτως του ζητήματος της ύπαρξης ή μη αδειοδότησης μιας κεραίας, της τήρησης των ορίων έκθεσης ή της υπέρβασης αυτών, όταν παραβιάζεται η αρχή της προφύλαξης, πλήττεται το υπέρτατο αγαθό της υγείας των πολιτών που δεν επιθυμούν να εκτίθενται σε τέτοιου είδους ακτινοβολία, καθώς και περιβαλλοντικά αγαθά, τα οποία συνιστούν βασικά στοιχεία για την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής.
Αν και αποτελεί λοιπόν οξύμωρο σχήμα η συνεχόμενα αυξημένη χρήση κινητών τηλεφώνων από τους πολίτες με την ταυτόχρονη άρνηση τους για τοποθέτηση σταθμών βάσης εντός του αστικού ιστού και ανάμεσα στις οικίες τους, ωστόσο το ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε είναι Θεμελιώδες. Μπορούμε χωρίς κινητά τηλέφωνα? Αν η απάντηση είναι θετική, τότε οι σταθμοί βάσης δεν χρειάζονται μέσα στις πόλεις. Αν η απάντηση είναι όμως αρνητική, αν παραδεχτούμε όλοι ότι τα κινητά είναι απαραίτητα στη ζωή μας, τότε θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η έκθεση μας σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι μικρότερη όταν σταθμοί βάσης βρίσκονται ανάμεσά μας. Η πολιτεία σε αυτή την περίπτωση καλείται για άλλη μια φορά να διασφαλίσει με την τεχνογνωσία και νομοθεσία της την μικρότερη έκθεση των πολιτών. Επιπλέον, πρέπει να εκπαιδεύσει τους πολίτες σε απλούς τρόπους που εξασφαλίζουν την ελάχιστη έκθεση τους από τις συσκευές των δικών τους κινητών τηλεφώνων.
