» Πολιτικές εξελίξεις στην Ε.Ε. και πώς µας επηρεάζουν
Οι Ευρωεκλογές του 2024 έφεραν στο προσκήνιο σηµαντικές πολιτικές αλλαγές σε ολόκληρη την Ευρώπη, µε τις παραδοσιακές φιλελεύθερες δυνάµεις να υφίστανται απώλειες απέναντι στην άνοδο ακροδεξιών και εθνικιστικών ρευµάτων.
Οι συνέπειες του νέου status quo του Ευρωκοινοβουλίου δεν περιορίζονται σε ενωσιακό επίπεδο, όπου οι διαβουλεύσεις για να διαµορφωθεί η σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου εξελίσσονται πυρετώδεις. Ούτε εξαντλούνται στα µηνύµατα σε εθνικό επίπεδο, προκειµένου η κυβέρνηση να αφουγκραστεί ανησυχίες των ψηφοφόρων και να επανεξετάσει δηµόσιες πολιτικές. Άλλωστε, γράφονται πολλά αυτές τις µέρες και για το ένα και για το άλλο. Σε τοπικό επίπεδο, όµως, είναι σηµαντικό να αντιληφθούµε έστω και ετεροχρονισµένα τη σηµασία των ευρωπαϊκών πολιτικών στην καθηµερινότητά µας.
Αναπτυξιακή προοπτική
Η αναπτυξιακή προοπτική των περιφερειών συνιστά διαχρονικά την κύρια επενδυτική πολιτική της ΕΕ και συµβάλλει στην ενίσχυση της οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της µέσα από τη διόρθωση των ανισορροπιών µεταξύ χωρών και περιφερειών. Στηρίζει τη δηµιουργία θέσεων εργασίας, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, την οικονοµική µεγέθυνση, τη βιώσιµη και δίκαιη ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Ποιος δεν έχει ακουστά το ΕΣΠΑ! Το ΕΣΠΑ διατίθεται µε βάση τους στόχους πολιτικής που καθορίζει η ΕΕ (µέσω της Επιτροπής που εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εξειδικεύεται από αυτό και το Συµβούλιο Υπουργών της ΕΕ). Το ΕΣΠΑ 2021-2027 που συνολικά ανέρχεται σε 426,7 δισ. ευρώ, θέτει πέντε στόχους: 1) εξυπνότερη Ευρώπη – καινοτόµος και έξυπνος οικονοµικός µετασχηµατισµός, 2) πιο διασυνδεδεµένη Ευρώπη – µεταφορές και ψηφιακές διασυνδέσεις, 3) πιο «πράσινη» Ευρώπη µε χαµηλές εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα, 4) πιο κοινωνική Ευρώπη – υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωµάτων και 5) Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της, µε στήριξη των αναπτυξιακών στρατηγικών που καταρτίζονται σε τοπικό επίπεδο.
Το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Περιφέρειας Κρήτης 2021-2027 αποτυπώνει ανάγλυφα πώς οι ευρωπαϊκοί στόχοι παίρνουν σάρκα και οστά σε περιφερειακό επίπεδο. Το Παρατηρητήριο Καινοτόµου Επιχειρηµατικότητας συνεχίζει να αναπτύσσεται υπό το ΠΕΠ 2021-2027 µε την καταγραφή πληροφοριών στα µητρώα της (µητρώο επιχειρήσεων, ερευνητικών εργαστηρίων, µεντόρων) ως πλατφόρµα διασύνδεσης και αλληλεπίδραση επιχειρήσεων και πανεπιστηµίων, συµβάλλοντας στην ανάπτυξη και εφαρµογή καινοτοµιών και τη δηµιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στην Περιφέρεια Κρήτης. Τα µεγάλα µουσεία µας ενισχύονται µε ψηφιακές εφαρµογές (όπως το νέο Αρχαιολογικό Χανίων), συνδράµοντας στην ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέµατος του τόπου µας. Τα έργα διασύνδεσης, µικρά και µεγάλα, από το αεροδρόµιο Καστελλίου και τον ΒΟΑΚ µέχρι τις κάθετες οδικές αρτηρίες και τα ψηφιακά δίκτυα, υλοποιούνται ανελλιπώς, παρά τις δυσκολίες και καθυστερήσεις σε κάποια από αυτά. Η Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης Περιφέρειας Κρήτης δίνει την τροχιά για την περαιτέρω ανάπτυξη των δυναµικών τοµέων του νησιού, Τουρισµό-Πολιτισµό, Αγροδιατροφή και Γνώση στην Υγεία, στη βάση των κεντρικών αρχών του απερχόµενου ευρωπαϊκού προγραµµατισµού: την αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών και µε βιώσιµη χρήση των πόρων.
Βιωσιµότητα
Αναφορικά µε το στόχο της πράσινης µετάβασης, την περίοδο 2020-2023 είχαµε στο Ευρωκοινοβούλιο έντονη νοµοθετική δραστηριότητα για θέµατα αντιµετώπισης των προκλήσεων της κλιµατικής αλλαγής, επιτάχυνσης της µετάβασης στην κυκλική οικονοµία καθώς και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Μεγάλος αριθµός ρυθµίσεων αφορούσε τη διαχείριση αποβλήτων, την επεξεργασία των αστικών λυµάτων και την επαναχρησιµοποίηση των υδάτων όπως π.χ. στη γεωργία. Η ενσωµάτωση των κατευθύνσεων της Ευρώπης έφερε παρεµβάσεις σε εθνικό επίπεδο για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων από την κλιµατική αλλαγή (Εθνικός Κλιµατικός Νόµος Ν.4936/2022), την διαχείριση των στερεών αποβλήτων (Ν.4819/2021) και την ύδρευση – αποχέτευση (Ν. 5037/2023). Στην τοπική αυτοδιοίκηση, επηρέασε τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης περιβαλλοντικών υποδοµών και έδωσε ώθηση σε νέους σχεδιασµούς βιωσιµότητας.
Σε περιφερειακό επίπεδο Κρήτης, εκπονήθηκαν και εκπονούνται σχέδια καταγραφής υδάτινων πόρων όπως η Αναθεώρηση του Σχεδίου ∆ιαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταµών, το Σχέδιο ∆ιαχείρισης Κινδύνων Πληµµύρας, το Περιφερειακό Σχέδιο ∆ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και το υπό έγκριση πρόγραµµα Σχεδίου ∆ιαχείρισης Υδραυλικών Έργων του Οργανισµού Ανάπτυξης Κρήτης καθώς και των Master Plan των ∆ΕΥΑ της περιφέρειας. Υλοποιούνται µεγάλα έργα, µε πρωτεύον την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης µε το Ηπειρωτικό Σύστηµα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, ένα εκ των πιο καινοτόµων έργων διασύνδεσης συνεχούς ρεύµατος πανευρωπαϊκά, αλλά και µικρότερα, για πολλά από τα οποία έχουµε γνωµοδοτήσει στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας.
Κοινωνική πολιτική
Παρότι οι αρµοδιότητες της είναι περιορισµένες στα κοινωνικά ζητήµατα υπέρ των εθνικών κυβερνήσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει µέσα από ευρωπαϊκή νοµοθεσία, χρηµατοδότηση και εργαλεία την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωµάτων. Με ορόσηµο την Ατζέντα του 2030, η ΕΕ έχει αναλάβει ευρύ φάσµα δράσεων για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιµης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) που στοχεύουν στην εξάλειψη της φτώχειας, στην εύρεση βιώσιµων αναπτυξιακών λύσεων χωρίς αποκλεισµούς, στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων για όλους και στη διασφάλιση ότι κανείς δεν θα µείνει εκτός της οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Οι ΣΒΑ έχουν σηµαντική περιφερειακή διάσταση αφού το 65% των στόχων εκτιµάται ότι εξαρτάται άµεσα από τις δράσεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών.
Στη βάση των κεντρικών αυτών αρχών, η Περιφέρεια Κρήτης αναπτύσσει σηµαντική δράση, όπως αποτυπώνεται στην Έκθεση των πολιτικών κοινωνικής ένταξης και κοινωνικής συνοχής της Περιφέρειας Κρήτης που υπερψηφίστηκε στο τελευταίο Περιφερειακό Συµβούλιο. Ενδεικτικά µνηµονεύω το Πρόγραµµα Επισιτιστικής Βοήθειας (ΤΕΒΑ), τη λειτουργία Κοινωνικών Παντοπωλείων και Κοινωνικών Φροντιστηρίων, τη δωρεάν µετακίνηση φοιτητών απόρων ή µε αναπηρία, την οργάνωση δράσεων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης (κατάθλιψη, εξαρτήσεις κλπ). Μεγάλη είναι η συµβολή της Περιφέρειας στην υλικοτεχνική ενίσχυση περιφερειακών ιατρείων και µεγάλων νοσοκοµείων, όπως µε την προµήθεια και εγκατάσταση ιατροτεχνολογικού εξοπλισµού στο Βενιζέλειο και την προµήθεια βιοϊατρικού εξοπλισµού στις πρωτοβάθµιες µονάδες Μοιρών, Σπηλίου, Ανωγείων, Κισσάµου κ.ά.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά;
Γιατί άκουσα το µήνυµα. Σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα και στην Κρήτη.
Έχουµε καθήκον όχι µόνο να παράγουµε έργο αλλά και να ενηµερώνουµε τους συµπολίτες µας γι’ αυτό. Με λόγια απλά και ξεκάθαρα, να είµαστε κοντά τους.
Ιδιαίτερα η νέα γενιά επηρεαζόµαστε άµεσα από τις πολιτικές τάσεις, πολλές από τις οποίες µετασχηµατίζουµε εµείς οι ίδιοι. Την αδιαφορία που εκδηλώνεται ως αποχή από πολιτικές διαδικασίες, την άνοδο συντηρητικών φωνών και την στροφή σε εξωσυστηµικές -ίσως και απολιτίκ- επιλογές, πρέπει να την πολεµήσει η ίδια η πολιτική, η υψηλού επιπέδου αλλά και κοντά στον κάθε πολίτη πολιτική.
*Η Θεοδώρα Κουτεντάκη είναι δικηγόρος, εντεταλµένη σύµβουλος νέας γενιάς και νεανικής επιχειρηµατικότητας της Περιφέρειας Κρήτης.
