Σήμερα την ανάπτυξη των νέων την επηρεάζουν δύο μεγάλες σχολές που περιγράφονται με τους ξενικούς όρους noblesse oblige ή youth quake. Ο πρώτος αντιπροσωπεύει τις επιρροές από τις αυθεντίες μίας κατεστημένης κοινωνίας και ο δεύτερος εκπροσωπεί την κουλτούρα των νέων που μορφώνεται από εμφανείς και αφανείς διαύλους της παγκοσμιοποίησης.
Πιστεύω ότι σε κάθε περίπτωση ο συναρπαστικός εγκέφαλος των εφήβων είναι η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξής τους.
Στο σημερινό σημείωμα αναφέρομαι περιληπτικά σε ορισμένες επιρροές που δέχονται οι νέοι μας και στις ευκαιρίες που οφείλουμε να τους παρέχουμε για να αναπτυχθούν.
Το 2ο παράθυρο ανάπτυξής τους
Παρατηρητικοί γονείς και εκπαιδευτικοί σημειώνουν τις δραματικές αλλαγές που γίνονται στον εγκέφαλο των εφήβων. Αλλαγές που οφείλονται και στην παρατεταμένη περίοδο της εφηβείας τους. Αυτή ευνοεί και ευνοείται από τον υψηλό βαθμό πλαστικότητας του εγκεφάλου τους.
Τι σημαίνει αυτό για το υποστηρικτικό δίκτυο του εφήβου; Για την οικογένεια, τους συγγενείς, τους φίλους και τους εκπαιδευτικούς του; Απλά ότι ο έφηβος είναι δεκτικός σε αλλαγές, νουθεσίες και εκπαίδευση σε γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες.
Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε το 2ο παράθυρο ανάπτυξης ενός ατόμου που καλύπτει την πρώτη περίοδο της εφηβείας του, δηλαδή από τα 12 έως τα 15 έτη.
Κανένας έφηβος δεν είναι μία χαμένη περίπτωση εξαιτίας ακριβώς της πλαστικότητας του εγκεφάλου του.
Το πέρασμα στην ποιότητα
Η εφηβική ηλικία που μπορεί να αρχίζει στα 11 έτη και να φθάνει ή να ξεπερνά τα 20 είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι.
Το ταξίδι το απολαμβάνουν οι έφηβοι που μαθαίνουν μέσα από εμπειρίες, δραστηριότητες, διαβάσματα, εκπαίδευση, συμμετοχή σε ομαδικές εργασίες να σκέφτονται διαφορετικά.
Η εκπαίδευση στη σκέψη γίνεται με απλές μεθόδους στην αρχή του τύπου “Τι θα έκανες αν ήσουν δήμαρχος;”. Ο έφηβος μαθαίνει να προσεγγίζει το κάθε κοινωνικό θέμα από πολλές όψεις. Ετσι μαθαίνει να βλέπει ένα θέμα, πρόβλημα ολιστικά πριν το δει τμηματικά.
Το ίδιο γίνεται με τη λύση προβλημάτων και με την αντιμετώπιση της καθημερινότητας.
Η ποιοτική κατηγοριοποίηση είναι μια άλλη κατάκτηση της εφηβείας.
Ο έφηβος -σε αντίθεση με ένα παιδί- οφείλει να κατακτά πολλά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αυτά τον βοηθούν να εμπλουτίσει τον λόγο του, την παρατήρησή του, να δημιουργεί πρωτότυπες κατηγορίες, να συγκρίνει και να διαχωρίζει ερεθίσματα, αισθήματα, ακούσματα, εμπειρίες και γνώσεις.
Είναι εντυπωσιακή η ικανότητα εφήβων στην κατηγοριοποίηση πληροφοριών που αφορούν αθλήματα, αυτοκίνητα, μουσική ή την κουλτούρα του facebook.
Δυστυχώς, αυτή η ικανότητα δεν εξαργυρώνεται, αφού δεν βοηθά στις επιλογές της ενήλικης ζωής τους.
Επαρση και ναρκισσισμός
Ερευνες σε Ευρώπη και Η.Π.Α. σε παιδιά και εφήβους δείχνουν ότι έπαρση και ναρκισσισμός είναι σε άνθηση. Ψυχολόγοι πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στην επικρατούσα τάση για επαίνους με στόχο την αύξηση της αυτοεκτίμησης των νέων. Μία κίνηση καλών προθέσεων των γονιών, η οποία όμως μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Προτείνουν η θετική ανατροφοδότηση να βασίζεται στην καλή συμπεριφορά και απόδοση παιδιών και εφήβων παρά να δίνεται και να συσσωρεύεται αδιάκριτα.
Αν περιορίσουμε τον όρο ναρκισσισμός, ώστε να περιλαμβάνει μόνο την επιθυμία να μας θαυμάζουν, τότε δεν μπορώ παρά να σκεφθώ την αρνητική επιρροή που έχει ο πληθωρισμός στη βαθμολογία.
Θα έχετε παρατηρήσει ότι πολλές εκατοντάδες αριστούχων των Γυμνασίων φαίνεται να μην εξαργυρώνουν την αριστεία τους στο Λύκειο ή στο Πανεπιστήμιο.
Η μη ρεαλιστική αξιολόγησή τους σε συνδυασμό με την έλλειψη γνωστικής εκπαίδευσης, την απουσία υποστηρικτικού δικτύου και τη μειωμένη μεταγνώση προκαλούν την ψευδαίσθηση ότι “άτομα σαν εμένα αξίζουν κάτι παραπάνω”.
Επιλογές
Ο έφηβος στο κατώφλι της ενηλικίωσής του αποφασίζει πώς θα συνεχίσει το ταξίδι του.
Θα γίνει ένα δίκαιο δημιουργικό άτομο που συνυπάρχει και συνεργάζεται ειρηνικά και προκόβει;
Θα γίνει ένα επιθετικό άτομο που διεκδικεί οφέλη, δύναμη και πλούτο που δεν του αναλογούν;
Στην πρώτη κατηγορία είναι τα ανήσυχα ερευνητικά μυαλά που μας εκπλήσσουν ευχάριστα επειδή ωριμάζουν νωρίτερα, ξεπερνούν τις προβλέψεις μας και κατακτούν τους στόχους τους.
Στη δεύτερη κατηγορία είναι οι ανώριμοι που ανακαλύπτουν αργά ότι είναι θύματα αδιαφορίας, υπερ-προστασίας, αποδέκτες πληθωρικής βαθμολογίας. Χωρίς εφόδια για εξέλιξη συνειδητοποιούν ότι η προίκα τους -της εφηβείας- δεν είναι αρκετή. Κάποιοι εγκαταλείπουν, άλλοι επιδιώκουν να τα αποκτήσουν με αντιγραφή στις εξετάσεις, λογοκλοπή εργασιών και εκβιασμούς.
Συμπερασματικά
Σήμερα στην κοινωνία μας προσφέρονται άπειρες ευκαιρίες για τα νεαρά συναρπαστικά μυαλά. Ευκαιρίες που στοχεύουν να κατευθύνουν και να ενισχύσουν το πάθος, τη δημιουργικότητα και τις γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές τους δεξιότητες.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
* πτυχ. Ψυχολογίας – Ανάπτυξης Παιδιού, Μ. Edu., συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’, ‘Θυμάμαι εύκολα’, ‘Μελετώ αποτελεσματικά’.
Η βιβλιοθήκη είναι ένας πολύχρωμος χάρτης…
Τη Δευτέρα 29 Ιουνίου ώρα 11π.μ. – 12.30μ. παρουσιάζω στη Βιβλιοθήκη της Σούδας τη δραστηριότητα
Η βιβλιοθήκη είναι ένας πολύχρωμος χάρτης…
Παιδιά ηλικίας 8 – 12 ετών θα ανακαλύψουν πώς να αποτυπώσουν τη βιβλιοθήκη σαν ένα μεγάλο χάρτη. Θα χρησιμοποιήσουμε σύμβολα, πληροφορίες και ζωγραφιές από πολλά βιβλία όπως έκαναν οι παλιοί χαρτογράφοι.
Τα παιδιά θα μάθουν να δημιουργούν γνωστικούς χάρτες, τα μυστικά της ταξινόμησης και της σύνδεσης των πληροφοριών. Τηλεφωνείστε για κράτηση θέσης 2821341221. Παράκληση να μην έρθουν μικρότερα παιδιά. Οι ώρες θα τηρηθούν ακριβώς.
