Τύχη αγαθή όρισε τον νησιοηπειρωτικό χώρο της ανατολικής Μεσογείου σαν χώρο επώασης και ανάπτυξης των ελληνικών φύλων των πόλεων – κρατών που δεν ήταν και λίγες. Εδώ αναπτύχθηκε ένας πολιτισμός πρωτόγνωρος, τόσο στον τεχνικό όσο και στον πολιτικό και επιστημονικό τομέα. Την ίδια εποχή στην ευρύτερη περιοχή άλλοι λαοί βρίσκονταν σε νηπιακή ή παιδική ηλικία. Φυσικό ήταν λαοί όμοροι ή απώτεροι να ορέγονται τον προνομιούχο αυτόν τόπο και τον προνομιούχο αυτόν λαό και να προσπαθούν να τον αποκτήσουν. Άλλοι το πέτυχαν, άλλοι όχι. Έτσι είχαμε εισβολές από βορρά, ανατολή και δύση. Μήδοι, Άραβες, Ρωμαίοι, Σλάβοι, Τούρκοι, για να αναφέρουμε τους κυριότερους.
Ειδικότερα στην Κρήτη τους τελευταίους αιώνες είχαμε τους Ενετούς 450 χρόνια (1204-1645) και τους Τούρκους 250 χρόνια (1645-1898). Σε όλο αυτό το διάστημα της δουλείας δεν έλειψαν οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις, οι περισσότερες καταδικασμένες σε αποτυχία εκ των προτέρων για διάφορους λόγους.
Η ελπίδα όμως για απελευθέρωση δεν απέλειπε. Η προσμονή επίσης. Όλοι περίμεναν πότε θα φέξει, πότε θα ξημερώσει, πότε θα κάμει ξεστεριά για να ξεκινήσει ο αγώνας απελευθέρωσης. Όταν κανείς απελπιστεί, η λογική παραμερίζει. Και φθάσαμε στα 1821. Η μεγάλη εξέγερση. Ύστερα από αγώνες 10 ετών ήλθε η ελευθερία. Δημιουργήθηκε το πρώτο ελεύθερο ελληνικό κράτος, έστω και κουτσουρεμένο, για διάφορους λόγους.
Η Κρήτη έμεινε έξω, γιατί αυτό βόλευε τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις. Χρειάστηκαν 80 χρόνια αγώνων για να ελευθερωθεί, να αποτελέσει ανεξάρτητη πολιτεία, και άλλα 15 χρόνια για να ενωθεί με τη μητέρα Ελλάδα και να αποτελέσει τμήμα αναπόσπαστο. Με την ευκαιρία της επετείου της έναρξης της μεγάλης αυτής επανάστασης έγιναν σε όλη την Ελλάδα εκδηλώσεις διάφορες, όπως εκθέσεις, ομιλίες, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, δημοσιεύσεις στον τύπο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.
Με την ευκαιρία αυτή και στο πνεύμα αυτό ο φίλος Βαγγέλης Κακατσάκης, δάσκαλος, συγγραφέας, ποιητής και δημοσιογράφος δεν μπορούσε θα μείνει αμέτοχος. Έγραψε και κυκλοφόρησε ένα επετειακό βιβλίο με τον τίτλο «Πότες θα κάμει ξεστεριά». Το βιβλίο αυτό δεν είναι και δεν διδάσκει ιστορία, που ίσως είναι γνωστή σε πολλούς ή λίγους, αλλά περιλαμβάνει διηγήματα τα οποία βασίζονται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα και από εκεί και πέρα ακολουθεί η μυθοπλασία, η οποία μπορεί να είναι πραγματική ή φανταστική αλλά πάντοτε ενδιαφέρουσα και συναρπαστική για τον συγγραφέα και τους αναγνώστες, όπως μας έχει συνηθίσει ο συγγραφέας.
Βέβαια σε ένα μικρό επετειακό βιβλίο δεν είναι δυνατόν να χωρέσουν όλα τα ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα. Γι’ αυτό ο συγγραφέας εδιάλεξε μερικά θέματα τα οποία εθεώρησε ότι είναι σημαντικά. Εδιάλεξε 4 ιστορικά θέματα (εξισλαμισμός, παιδομάζωμα, κρυπτοχριστιανισμός και μια μάχη) και 4 ιστορικά πρόσωπα (Θεοδωρομανώλης, Δασκαλογιάννης, Χάλης, Κακάτσης).
Μπορούσε να διαλέξει και λιγότερα και περισσότερα, αλλά εδιάλεξε αυτά, γιατί θεωρούσε ότι είναι μέσος όρος ταιριαστός για το βιβλίο του.
Στις διηγήσεις του αυτές ο συγγραφέας ξεκινά με την περιγραφή της γενικής κατάστασης, περιγράφει ύστερα τις λεπτομέρειες και καταλήγει σε έναν επίλογο που ικανοποιεί τον τίτλο και το θέμα. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι περίπου η νυν ομιλούμενη. Σφηνώνει μερικές κρητικές λέξεις ή φράσεις, για να δώσει το χρώμα που θέλει. Στρογγυλεύει τις γωνίες και ομαλοποιεί το κείμενο που γίνεται εύκολο και ευχάριστο στον αναγνώστη, έστω και μη Κρητικό.
Κλείνοντας την ανάγνωση των βιβλίων, ο αναγνώστης αισθάνεται ευτυχισμένος και τυχερός που ζει σήμερο απαλλαγμένος από τις συνέπειες μιας ξένης κυριαρχίας· και αυτά χάρη στους αγώνες και τις θυσίες των παππούδων, που πολλοί από αυτούς δεν έζησαν να δουν και να απολαύσουν τους καρπούς των κόπων και των θυσιών για τα οποία αγωνίστηκαν ή πέθαναν.
Εμείς και οι επόμενοι έχουμε υποχρέωση και καθήκον να θυμόμαστε και να τιμούμε όλους αυτούς που αγωνίστηκαν για να είμαστε εμείς ελεύθεροι. Αυτή την τιμή και μνημόνευση εκπληροί και το βιβλίο του Βαγγέλη Κακατσάκη. Το αξίζει. Τιμή και σ’ αυτόν.
Υ.Γ.1. Το βιβλίο αυτό είναι το 11ο του Βαγγέλη, έχει διαστάσεις 15×21 εκ. και 128 σελίδες, είναι αφιερωμένο στον οπλαρχηγό των κρητικών επαναστάσεων και πρόγονο του Θεοκλή Κακάτση και έκδοση “Χανιώτικων νέων”.
Τον ευχαριστώ για το δώρο του, την αφιέρωση του και του εύχομαι να έχει μακροβιότητα και δύναμη να παρέχει γνώσεις στους επόμενους.
Υ.Γ.2. Από μικρός άκουγα «Πότες θα κάμει ξεστεριά» και όχι «ξαστεριά», όπως γράφουν μερικοί. Το ίδιος για το «πότες» και «πότε».
