Σύμφωνα με τις νευροεπιστήμες ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος κοινωνικά έτσι ώστε να παρασύρεται σε μύχιες ενώσεις με άλλους εγκεφάλους. Σε αυτή τη θέση βρίσκονται οι μαθητές μας όταν συνεργάζονται, συγκρούονται και συνυπάρχουν σε μια αίθουσα διδασκαλίας. Η εφαρμογή της θεωρίας του κοινωνικού εποικοδομισμού του Ρώσου ψυχολόγου Lev Vygotski μας δείχνει ότι η ανάπτυξη της κοινωνικής νοημοσύνης πάει χέρι – χέρι με τη συνεργατική μάθηση. Αν είχαμε αποτελεσματική καλλιέργεια της κοινωνικής νοημοσύνης στον τόπο μας, η συμπεριφορά μας σαν οδηγοί, πεζοί, επαγγελματίες και πολίτες θα ήταν διαφορετική. Ας δούμε πού αναπτύσσεται και με τι τρόπους η κοινωνική νοημοσύνη των νέων μας.
Η συνεργατική μάθηση Η μάθηση δεν θεωρείται πλέον ότι είναι η απόκτηση και η συσσώρευση πληροφοριών. Αντίθετα είναι μια ενεργητική διαδικασία στην οποία ο κάθε μαθητής αντιμετωπίζει τις γνωστικές συγκρούσεις που γεννιούνται και επιλύονται στα πλαίσια επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης στην αίθουσα διδασκαλίας ή σε μια ομαδική δραστηριότητα. Αυτή είναι μια απόλυτα δημοκρατική μέθοδος κοινωνικοποίησής του. Η συνεργασία του με τους συμμαθητές του με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του οδηγεί σε αλλαγές συμπεριφοράς στη μάθηση και στην ανάπτυξη της κοινωνικής του νοημοσύνης. Προϋπόθεση ο εκπαιδευτικός σε σχολεία, κέντρα ξένων γλωσσών και φροντιστήρια να προσανατολίζει τη διδασκαλία του κοινωνιοκεντρικά, να μην κάνει δηλαδή μετωπική διδασκαλία.
Η ανάπτυξη της κοινωνικής νοημοσύνης Η κοινωνική νοημοσύνη δεν αναπτύσσεται όταν ένας μαθητής διδάσκεται σε ιδιαίτερα μαθήματα ή όταν παίζει βιντεοπαιχνίδια. Αντίθετα, αναπτύσσεται όταν οι μαθητές διδάσκονται σε ομάδες 6 έως 20 ατόμων με τους παρακάτω τρόπους: • Εργαζόμενοι σε ομαδικές εργασίες γνωρίζουν τις δημοκρατικές διαδικασίες, αναγνωρίζουν και κατανοούν την κοινωνική κινητικότητα και την πολυπολιτισμικότητα. • Κάνοντας αυτο-αξιολόγηση και ετερο-αξιολόγηση βοηθιούνται να αναγνωρίσουν τα δυνατά και τα αδύνατα τους σημεία και αντίστοιχα αυτά των συμμαθητών τους. Αν γενιές ενηλίκων είχαν εξοικειωθεί με αυτές τις πρακτικές δεν θα επαναστατούσαν σήμερα για την αξιολόγηση τους σε επαγγελματικό ή υπηρεσιακό επίπεδο. • Διδάσκονται ότι η γνώση είναι μια κοινωνική κατασκευή κι όχι ένα απλό γκουγκλάρισμα στο διαδίκτυο, έτσι το ενδιαφέρον τους μετατοπίζεται προς την κοινωνική αλληλεπίδραση, δηλαδή προς τις διαδικασίες μάθησης, τις ιδέες, τα βιώματα των συμμαθητών τους και προς τις ευκαιρίες έκφρασής τους μέσα στην ομάδα. • Εκπαιδεύονται να συμμετέχουν σε λογομαχίες, έτσι αναπτύσσουν την κοινωνική τους επίγνωση, δηλαδή να συμπάσχουν και να αναγνωρίζουν τα μη λεκτικά σήματα, να ακούν προσεκτικά, να κατανοούν τα συναισθήματα και τις προθέσεις των συνομιλητών τους. Επίσης, έτσι κατακτούν την κοινωνική άνεση – ευχέρεια η οποία περιλαμβάνει την ομαλή αλληλεπίδρασή τους σε μη λεκτικό επίπεδο και να μαθαίνουν να παρουσιάζουν τον εαυτό τους, χρήσιμη δεξιότητα αν θέλουν να εργαστούν ένα καλοκαίρι. Και τέλος, μαθαίνουν να επηρεάζουν την ομάδα τους και να γνοιάζονται για τις ανάγκες των συμμαθητών τους. Οφέλη Η ανάπτυξη της κοινωνικής νοημοσύνης βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν επικοινωνιακές δεξιότητες στην Ελληνική γλώσσα και στις Ξένες Γλώσσες που μαθαίνουν. Υψηλό επίπεδο κοινωνικής νοημοσύνης είναι απαραίτητο συστατικό για την επαγγελματική τους επιτυχία, για να δημιουργήσουν μια ευτυχισμένη οικογένεια και για να έχουν αρμονικές σχέσεις στην παρέα τους.
Συμπέρασμα
Σήμερα η κοινωνική αλληλεπίδραση λειτουργεί στο πλαίσιο της ομάδας ή της τάξης, εκεί που αναπτύσσονται σχέσεις δυναμικές, συνεργατικές ή και ανταγωνιστικές. Σήμερα, ο εκπαιδευτικός γίνεται διαμεσολαβητής και υποστηρικτής προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της κοινωνικής νοημοσύνης των μελών της ομάδας που συντονίζει. Σήμερα, το σχολείο, το κέντρο ξένων γλωσσών και το φροντιστήριο είναι ίσως τα μοναδικά σημεία εγγραμματισμού στα οποία τα παιδιά αναπτύσσουν την κοινωνική τους νοημοσύνη.
