Η συσχέτιση της παγκοσμιοποίησης με τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή γίνεται με ένα σχήμα που παραθέτει η βασική ιστοσελίδα των Panama papers1 βάση δεδομένων που θα μας χρησιμεύσει στο σημερινό μας σημείωμα. Αν εξετάσει κανείς αναλυτικά τα δεδομένα της τελευταίας πεντηκονταετίας, θα καταλήξει στα συμπεράσματα που αναφέρουμε στη συνέχεια. Το αποτέλεσμα καθιέρωσης αυτής της διαδικασίας είναι η έλλειψη διενέργειας επενδύσεων, πράγμα που επισύρει αλυσιδωτές επιπτώσεις στις οικονομίες των κρατών μελών της ΕΕ. Και το κενό καλύπτεται με κρατικές ενισχύσεις που οδεύουν με τη σειρά τους στις τσέπες των εχόντων, γιατί αυτοί γνωρίζουν πώς να εκμεταλλευτούν τις σχετικές κανονιστικές διατάξεις.
Σύμφωνα με μελέτη της δεξαμενής σκέψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τίτλο «Καταχώρηση των φορολογικών παραδείσων από την ΕΕ» που δημοσιεύθηκε στις 14-05-20181, αναφέρονται τα ακόλουθα:
Σε γενικές γραμμές, οι «φορολογικοί παράδεισοι» προσφέρουν στους φορολογούμενους, νομικά και φυσικά πρόσωπα, ευκαιρίες φοροδιαφυγής, ενώ το απόρρητο και η αδιαφάνεια τους χρησιμεύει επίσης στην απόκρυψη της προέλευσης των προϊόντων παράνομων και εγκληματικών δραστηριοτήτων. Οι φορολογικοί παράδεισοι, όλοι έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: καθιστούν δυνατή τη διαφυγή από τη φορολογία.
Αυτό το επιτυγχάνουν με τη χαμηλή ή μηδενική φορολογία, με εικονικές διευθύνσεις κατοικιών (χωρίς καμία σχέση με την πραγματικότητα) και το φορολογικό απόρρητο. Τα τελευταία δύο είναι βασικές μέθοδοι για την απόκρυψη τελικών πραγματικών δικαιούχων. Στην ΕΕ ξεκίνησε η διαδικασία υιοθέτησης ενός κοινού καταλόγου των μη συνεργαζόμενων φορολογικών δικαιοδοσιών, ο οποίος είναι επίσης κεντρικός παράγοντας για τον προσδιορισμό του κατά πόσο μια τρίτη χώρα παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο σε σχέση με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, στο πλαίσιο των προσπαθειών για την προώθηση της καλής φορολογικής διακυβέρνησης, και την εξωτερική της διάσταση.
Σύμφωνα με το διαδίκτυο, δημοσιεύεται εκτενές κείμενο ήδη από το 2009 με υπογραφή Ronen Palan (01 Οκτωβρίου 2009) με τίτλο «Ιστορία των φορολογικών παραδείσων»1, στο οποίο, μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι
1. Εξετάζεται ι η ιστορική εξέλιξη των φορολογικών παραδείσων. Η υπόθεση για τη ρύθμιση των φορολογικών παραδείσων έχει καταστεί όλο και πιο εξέχον θέμα για τους φορείς χάραξης πολιτικής παγκοσμίως, ιδίως υπό το φως της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
2. Οι σύγχρονοι φορολογικοί παράδεισοι μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις ομάδες: φορολογικούς παραδείσους με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο ή Βρετανική αυτοκρατορία, ευρωπαϊκοί παράδεισοι και, τρίτον, νέοι φορολογικοί παράδεισοι από τις μεταβατικές οικονομίες της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής.
3. Η στρατηγική φορολογικού καταφυγίου αναπτύχθηκε κομμάτι σε κομμάτι σε διαφορετικές τοποθεσίες, συχνά για λόγους που δεν είχαν καμιά σχέση με την απόλυτη χρήση τους. Οι φορολογικοί παράδεισοι είναι ένα σαφώς σύγχρονο φαινόμενο, των οποίων η προέλευση βρίσκεται το νωρίτερο στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα.
4. Οι φορολογικοί παράδεισοι μπορούν να θεωρηθούν ως ξεχωριστή αναπτυξιακή κρατική στρατηγική που θα μπορούσε να εξελιχθεί μόνο στο πλαίσιο ενός ισχυρού διεθνούς συστήματος κρατικοποίησης, το οποίο θα σέβεται το κυριαρχικό δικαίωμα των κρατών να γράφουν τους δικούς τους νόμους και μέσα σε μια ολοκληρωμένη παγκόσμια αγορά. Δηλαδή μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης που εξετάζουμε εδώ.
5. Οι στατιστικές υποδηλώνουν ότι οι φορολογικοί παράδεισοι διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έχουν γίνει ένα σημαντικό μέσο φοροδιαφυγής παγκοσμίως και αποτελούν τη μοναδική μεγαλύτερη αποστράγγιση στις οικονομίες των αναπτυσσόμενων χωρών. Περιττό είναι να δούμε την κατάντια της χώρας μας, με στράγγιση των απαραίτητων πόρων για να ακολουθηθεί μια ελάχιστη αναπτυξιακή διαδικασία.
6. Βασικό ζήτημα σχετικά με τους φορολογικούς παραδείσους είναι η έλλειψη διαφάνειας. Το συντριπτικότερο μέρος των διεθνών επενδύσεων γίνεται με κεφάλαια που έχουν «ξεκουραστεί» σε φορολογικούς παραδείσους.
7. Η ατομική φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή υπολογίζεται συντηρητικά μεταξύ 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ και ενός τρισεκατομμυρίου ετησίως.
8. Οι περισσότεροι σημαντικοί φορολογικοί παράδεισοι που υπάρχουν σήμερα αναπτύχθηκαν γύρω από δύο κύριους γεωπολιτικούς πόλους. Ένας πόλος εξελίχθηκε με στενούς δεσμούς με το Λονδίνο. Ο άλλος πόλος αναπτύχθηκε στην Ευρώπη και αποτελείται από τις χώρες Μπενελούξ την Ιρλανδία και φυσικά την Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Έχουμε ήδη αναφερθεί σε προηγούμενα σημειώματά μας πως το Λουξεμβούργο, επί πρωθυπουργίας του σημερινού προέδρου της Κομισιόν, κ. Γιούνκερ βοήθησε τους παγκόσμιους γίγαντες στη φοροδιαφυγή με ειδικό καθεστώς που θεωρώ περιττό να ξανά αναφέρω.
9. Η ιστορία των φορολογικών παραδείσων είναι γεμάτη από μύθους
10. Και τέλος, οι φορολογικοί παράδεισοι συνδέονται με την φοροαποφυγή, η οποία, όσο μπορούμε να πούμε, είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η φορολογία.
Συμπερασματική προσέγγιση
Με βάση όσα σημειώσαμε προηγουμένως, φαίνεται ξεκάθαρη η συσχέτιση μεταξύ της παγκοσμιοποίησης και των φορολογικών παραδείσων. Έστω και αν αυτοί οι φορολογικοί παράδεισοι προϋπήρχαν της παγκοσμιοποίησης. Ελάχιστη ματιά να ρίξει στο πρώτο διάγραμμα, όπου φαίνεται ότι με την έναρξη της παγκοσμιοποίησης τέλος της δεκαετίας του 80, συμπίπτει με την αλματώδη αύξηση του αριθμού νέων και έκρηξη του αριθμού τους μέσα στην κρίση.
Στο δεύτερο διάγραμμα φαίνονται η δημιουργία εξωχώριων εταιρειών (δεξιά) και το κλείσιμό τους (αριστερά). Και εδώ φαίνεται η τεράστια ανάπτυξη εξωχώριων εταιρειών, οι οποίες, μετά από λίγο διευθετούν τα χρήματά τους και κυρίως κάνουν νέες τοποθετήσεις, είτε μέσω επενδυτικών προγραμμάτων, είτε με τοποθετήσεις στα χρηματιστήρια.
Ο χορός καλά κρατεί και οι φούσκες των εθνικών και υπερεθνικών οργανισμών δεν πιάνουν παρά ελάχιστα λαβράκια, τα οποία αποδέχονται να πληρώσουν μέρος των φοροδιαφυγόντων ποσών, για να τα καταστήσουν νόμιμα.
Πάντως ελπίζω το ερχόμενο σημείωμά μου για το θέμα, να απαντήσει σε ένα ερώτημα: Πως είναι δυνατόν να έχουν γίνει σοβαρές μελέτες τουλάχιστον από τη δεξαμενή σκέψεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, χωρίς να γίνει ποτέ κατορθωτό να πάρουν έστω και μια απόφαση καταστολής του φαινομένου. Στο μεταξύ οι έμμεσοι φόροι (κυρίως) έρχονται να καλύψουν την έλλειψη πόρων που έχουν ανάγκη τα κράτη στον κρατικό κορβανά, για να υλοποιήσουν ελάχιστες πολιτικές για τους λαούς τους. Δηλαδή πλούσιοι και φτωχοί στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης καλούνται να καλύψουν το χάσμα.
1. https://www.icij.org/investigations/panama-papers/explore-panama-papers-key-figures/#_ga=1.19050686.705528075.1462869401
2. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2018/621872/EPRS_BRI(2018)621872_EN.pdf
3. http://www.historyandpolicy.org/policy-papers/papers/history-of-tax-havens
