Στο τελευταίο σημείωμά μου αναφέρθηκα στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) που συστάθηκε το 2015, και υιοθετήθηκε για να καλύψει το επενδυτικό κενό που προέκυψε έπειτα από την χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση του 2008. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέδωσε έκθεση με την οποία συμφωνεί, αλλά προβάλει και σημαντικές αιτιάσεις για μερικά αποτελέσματα. Η ουσία είναι ότι ανεξάρτητα με όσα ακούγονται και γράφονται, χώρες που βρέθηκαν στη δίνη της κρίσης και υπέστησαν σοβαρές καταστροφές, όπως η Ελλάδα, δεν κατονομάζονται ουσιαστικά παρά μόνο σε εξαγγελίες. Άλλο όμως εξαγγελίες και άλλο η στυγνή πραγματικότητα
Το πρόγραμμα Γιούνκερ είχε ένα θεωρητικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα. με τη συγκεκριμένη ικανότητα ανάληψης κινδύνου μπορούν να χρηματοδοτηθούν 3€. Παρέχεται η δυνατότητα σε άλλους επενδυτές να εμπλακούν και το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα 5πλασιαζεται. Έτσι τα αρχικά δεσμευμένα χρήματα που ήταν 21 δις € αν πολλαπλασιαστούν με τον αριθμό 15 μας δίνουν το σύνολο του προγράμματος 315 δις €, όπως φαίνεται και στο γράφημα που παραθέτουμε.
Έτσι, το ΕΤΣΕ έχει καταφέρει να προσελκύσει χρηματοδότηση για τη στήριξη σημαντικών πρόσθετων επενδύσεων στην ΕΕ. Ωστόσο, αναφέρεται στην έκθεση του ΕΕΣ, οι αναφερόμενες εκτιμήσεις της επενδυτικής κινητοποίησης δεν λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι ορισμένες χρηματοδοτικές πράξεις του ΕΤΣΕ αντικατέστησαν άλλες πράξεις της ΕΤΕπ και χρηματοοικονομικά μέσα της ΕΕ ούτε το γεγονός ότι μέρος της στήριξης του ΕΤΣΕ διοχετεύτηκε σε έργα που θα μπορούσαν να είχαν χρηματοδοτηθεί από άλλες πηγές, αν και υπό διαφορετικούς όρους. Πέραν αυτού, πρέπει να αναληφθεί δράση προκειμένου να βελτιωθεί η γεωγραφική κατανομή των επενδύσεων που λαμβάνουν στήριξη από το ΕΤΣΕ.
Όμως η βασική αιτία που δημιουργήθηκε το πρόγραμμα Γιούνκερ, υποτίθεται ότι ήταν η αντιμετώπιση της κρίσης. Η γεωγραφική κατανομή των επενδύσεων είναι δραματική και ουδεμία σχέση έχει με τις χώρες που έπρεπε να επωφεληθούν. Και ο λόγος είναι απλός. Δεν υπήρχε καμιά πρόβλεψη για χώρες με υποτονικό τραπεζικό σύστημα, όπως η Ελλάδα, ή χρηματοδοτικό κόστος υψηλό, όπως όλες οι χώρες που «πέρασαν» από μνημόνια.
Μια συμπερασματική κρίση του ΕΕΣ αναφέρει ότι «το γεγονός ότι μια χρηματοδοτική πράξη του ΕΤΣΕ κρινόταν, κατόπιν αξιολόγησης, ότι παρέχει προσθετικότητα σε συμφωνία με τον ορισμό του κανονισμού για το ΕΤΣΕ και χαρακτηριζόταν ως υψηλότερου κινδύνου από ό,τι μια συνήθης χρηματοδοτική πράξη της ΕΤΕπ δεν σήμαινε απαραίτητα ότι το οικείο έργο δεν θα μπορούσε να έχει χρηματοδοτηθεί από άλλες πηγές. Από τα αποτελέσματα της έρευνάς μας προκύπτει ότι το ένα τρίτο περίπου των χρηματοδοτηθέντων έργων στο πλαίσιο του σκέλους υποδομών και καινοτομίας θα είχε αποφασισθεί να υλοποιηθεί ούτως ή άλλως, ακόμη και χωρίς στήριξη από το ΕΤΣΕ. Οι φορείς υλοποίησης έργων προτιμούσαν σε μεγάλο βαθμό τη χρηματοδότηση από το ΕΤΣΕ, επειδή είτε ήταν φθηνότερη είτε προσέφερε μακρύτερη διάρκεια εξόφλησης. Εντοπίσαμε ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες τα έργα του ΕΤΣΕ θα μπορούσαν να είχαν χρηματοδοτηθεί από ιδιωτικές και άλλες δημόσιες πηγές, ή από την ΕΤΕπ ως συνήθης πράξη χρηματοδότησης αν και υπό διαφορετικούς όρους». Η αναπαραγωγή αυτής της παραγράφου γίνεται, με στόχο να δείξουμε ότι ήδη το 13 του προγράμματος θα γινόταν ούτω ή άλλως. Δεν υπάρχει αναφορά δε, ως προς τα έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί, με αποτέλεσμα να μου περνούν δυσάρεστες σκέψεις, ως προς την πλήρη αποτυχία εφαρμογής του προγράμματος Γιούνκερ στην Ελλάδα,
Αλλά καμιά διαφάνεια δεν υπήρξε στις εκθέσεις και τα προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν, και κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα. Έτσι, απλά παρατηρούμε ότι η γεωγραφική συγκέντρωση των χρηματοδοτικών πράξεων που υπεγράφησαν στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ δεν ήταν επαρκώς ισορροπημένη, καθώς η χρηματοδότηση διοχετεύτηκε κατά μεγάλο μέρος σε ορισμένα από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη της ΕΕ των 151..
Δεδομένου δε, ότι ο ρόλος των εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών ή ιδρυμάτων (ΕΑΤΙ) ήταν περιορισμένος, και μάλιστα της Ελλάδας και από κεφαλαιακούς περιορισμούς, για ποιες επενδύσεις και ποιο πρόγραμμα Γιούνκερ μιλούμε;
Και όπως υποστηρίζεται στην έκθεση του ΕΕΣ, αν δεν υποβοηηθούν τα ΕΑΤΙ δεν πρόκειται για το λίγο που απομένει να δούμε πολλά πράγματα. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, η Επιτροπή πρέπει να προτείνει τα χρηματοοικονομικά μέσα της ΕΕ να είναι συνεκτικά και συμπληρωματικά ως προς τους αντίστοιχους στόχους πολιτικής που πρέπει να επιτευχθούν, τις αστοχίες της αγοράς που πρέπει να αντιμετωπιστούν και τα κριτήρια επιλεξιμότητας που εφαρμόζονται για τη χρηματοδότηση έργων, ώστε να αποτρέπεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των μέσων.
Για άλλη μια φορά οι εταίροι μας στην ΕΕ χρησιμοποίησαν εργαλείο που δεν είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο στη χώρα μας. Το πρόγραμμα ΕΤΣΕ ήταν μια σοβαρή σύλληψη, που εξέπνευσε όμως, στον ανηφορικό δρόμος της αλληλεγγύης. Οι ιθύνοντες και οι κρατούντες εταίροι, φιλέλληνες και μη, αλλά όχι με τους όρους του Λόρδου Βύρωνα, που όντως ήταν φιλέλληνας, κατάφεραν να εμφανίσουν την Ελλάδα σε πρώτες θέσει, ως προς την εκτέλεση πράξεων υποδομών, μέσω του ΕΤΣΕ, ενώ στην πραγματικότητα επρόκειτο για έργα που έτσι κι αλλιώς θα διεκδικούσαν χρηματοδότηση από τα αντίστοιχα διαρθρωτικά ταμεία.
Όταν συλλαμβανόταν η ιδέα του ΕΤΣΕ, οι Έλληνες καλακρατούντες δεν ζήτησαν απόλυτη προτεραιότητα και αντιστροφή των όρων επενδύσεων, αφού κεφάλαια δεν υπήρχαν για να γίνει επαρκής συνεισφορά με μη επιστρεπτέες ενισχύσεις. Έτσι, όχι μόνο δεν ωφεληθήκαμε από το ΕΤΣΕ, αλλά και υποτομείς που ανήκαν στο πρόγραμμα αυτό δεν είδαν καμιά ανάπτυξη. Η τραγικότερη ίσως απόδειξη των λεγομένων μου είναι το πρόγραμμα μικροχρηματοδοτήσεων, που ήταν κομμένο και ραμμένο για την Ελλάδα, με σάπιο και ανύπαρκτο τραπεζικό σύστημα, με δολερά τεχνάσματα κλοπής δημόσιου πλούτου και ανα κεφαλαιοποίησης πεθαμένων τραπεζικών περιουσιών που έπρεπε να γίνει για να μη δεινοπαθήσουν γαλλογερμανικές τράπεζες. Και εμείς μια μικροβιοτεχνία συρραφής παντελονιών δεν μπορούσαμε να χρηματοδοτήσουμε. Ακόμη απορώ με την επιμονή των σημερινών κυβερνητών που κατάφεραν τελικά να μας βγάλουν από το μαγγανοπήγαδο των μνημονίων. Όσον αφορά τις επενδύσεις, θα έλθουν και αυτές. Όχι όμως από το πρόγραμμα Γιούνκερ.
1. Οι χώρες που επωφελήθηκαν περισσότερο από τη στήριξη του ΕΤΣΕ ήταν οι χώρες με τις περισσότερο ανεπτυγμένες και ενεργές εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες και ιδρύματα, γεγονός που υποδηλώνει την ανάγκη στήριξης, περιλαμβανομένης της παροχής τεχνικής βοήθειας, των χωρών στις οποίες η ανάπτυξη είναι περισσότερο περιορισμένη.
