Η παγκοσμιοποίηση του ελληνικού ζητήματος είναι αναμφίβολα ένα από τα κέρδη της για πρώτη φορά συζήτησης σε τόση έκταση και με τόσο έντονο ρυθμό.
Παρακρατώ αυτήν την εποχή των έντονων κινήσεων τις δηλώσεις του Γερμανού πρώην υπουργού Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ, που κατηγορεί το δίπολο Μέρκελ Σόιμπλε για εφαρμογή άκαμπτης πολιτικής, χωρίς την έννοια του συμβιβασμού που είναι θεμελιώδης αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και βέβαια, πάνω στη γερμανική ηγεμονία στηρίχθηκαν και μερικοί δορυφόροι της νέας ηγεμονίας για να εκτοξεύσουν τα δηλητηριώδη βέλη τους έναντι της χώρας μας. Πριν από μερικές εβδομάδες, μόλις, είχα επιχειρηματολογήσει ακριβώς στη γραμμή Γιόσκα Φίσερ, για να υποστηρίξω τη μεταλλαγή της Ε.Ε. σε Γερμανική Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι γνωστές μας αγορές ευχαριστημένες διαλαλούν σε όλους τους τόνους το πώς και το γιατί δε μεταδόθηκε ο ιός του πιθανού «Grexit» σε πανικό με ανυπέρβλητες ζημιές. Σε ανάλυση του Γαλλικού πρακτορείου και της ηλεκτρονικής έκδοσης EurActiv[1] στις 28 Ιούλη 2015, με τίτλο “Πώς η Ευρωζώνη επιβίωσε από την ελληνική κρίση”, σημειώνεται ότι η ελληνική κρίση κρατά μεν σε τεταμένα νεύρα την Ευρωζώνη, αλλά σε αντίθεση με πριν από τέσσερα χρόνια δεν υπήρξε μετάδοση της οικονομικής αβεβαιότητας σε ολόκληρη την ενιαία αυτήν περιοχή.
Η χαοτική φύση των διαπραγματεύσεων διάσωσης που έστειλε σχεδόν την Ελλάδα σε αθέτηση υποχρεώσεων, είχε ως αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η αστάθεια της αγοράς, αλλά η άνοδος των αποδόσεων σε μεγάλο βαθμό περιορίστηκε στα ελληνικά ομόλογα.
Ενώ το 2011 τα προβλήματα στην Ελλάδα είχαν “κυματιστές” επιπτώσεις σε όλη την Ευρωζώνη και είχαν τρομάξει τους επενδυτές που απαιτούσαν υψηλότερες αποδόσεις από άλλες χώρες που με τη σειρά του αυτό έσπρωξε στο οικονομικό πρόβλημα, αυτή τη φορά οι αποδόσεις μόλις και μετά βίας αυξήθηκαν. Και όπως είπε ένας αναλυτής της αγοράς χρέους της γαλλικής τράπεζας BNP Paribas, «φέτος υπήρχε ρύπανση, αλλά όχι μετάδοση» σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης. «Δεν υπήρχε μετάδοση, που είναι η μεγάλη διαφορά με το τι έγινε πριν τρία ή τέσσερα χρόνια», δήλωσε και ο διευθυντής των αγορών ομολόγων στην HSBC.
Στην ουσία, οι επενδυτές ανησυχούν για τη βιωσιμότητα του χρέους των αδύναμων κρατών της Ευρωζώνης και γι’ αυτό τον λόγο απαιτούσαν υψηλότερες αποδόσεις. Αυτό αποδυνάμωσε τα οικονομικά των χωρών αυτών.
Η Πορτογαλία κατέληξε να χρειάζεται να λάβει ένα πλήρες πακέτο διάσωσης της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ. το 2011, ενώ η Ισπανία πήρε μόνο πρόγραμμα διάσωσης των τραπεζών της, το 2012.
Τώρα, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές κατά τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της «δεν υπήρξαν μαζικές μετακινήσεις πώλησης ομολόγων» της Ισπανίας ή της Ιταλίας, αναφέρουν οι αναλυτές της Ευρωζώνης.
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015, η ανακοίνωση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ε.Κ.Τ., είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των αποδόσεων, που σε ορισμένες περιπτώσεις, μπήκαν σε αρνητικό έδαφος καθώς οι επενδυτές αναζήτησαν ένα ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο εν μέσω φόβων της ύφεσης και αποπληθωρισμού. Εν τούτοις, το δεύτερο τρίμηνο ήταν πολύ ταραχώδης περίοδος, αλλά οι αναλυτές συμφώνησαν ότι η Ελλάδα δεν έπαιξε κανένα ρόλο σε αυτές τις εξάρσεις, που ξεκίνησαν πριν από μια πιθανή ελληνική έξοδο από το ευρώ.
Οι ίδιες αναλύσεις αναφέρουν ότι από τον Σεπτέμβριο με την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση του χρέους στην Ελλάδα, η αστάθεια θα μπορούσε να κάνει την επιστροφή της.
Οι ηγέτες της Ευρωζώνης κατέληξαν σε συμφωνία για ένα πρόγραμμα για να σώσει την Ελλάδα από τη χρεοκοπία, μετά από συνομιλίες 17 ωρών, στις 13 Ιουλίου.
Πρόκειται για την ως γνωστό «επίπονη» συμφωνία της Ευρωζώνης για την Ελλάδα.
Εάν εγκριθεί, αυτή θα είναι το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης για την Ελλάδα σε πέντε χρόνια. Η διαχείριση ανατίθεται στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), το μόνιμο ταμείο επίλυσης κρίσεων της Ευρωζώνης που είχε αρχικά συσταθεί πριν από πέντε χρόνια, σε μια προσπάθεια να σώσει την Αθήνα από τη χρεοκοπία.
Με μια ματιά ζητείται από την Ελλάδα:
• η συνέχιση της στήριξης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μετά το τρέχον πρόγραμμα που λήγει στις αρχές του 2016,
• εξορθολογισμός φόρου κατανάλωσης και διεύρυνση της φορολογικής βάσης με αύξηση των εσόδων,
• πολλαπλές μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα για να καταστεί οικονομικά βιώσιμο,
• διασφάλιση της ανεξαρτησίας της στατιστικής υπηρεσίας της χώρας,
• θέσπιση νόμων που θα εξασφαλίζουν την «οιονεί αυτόματη περικοπή δαπανών» εάν η κυβέρνηση χάνει τους στόχους της στον προϋπολογισμό,
• αναμόρφωση του συστήματος αστικής δικαιοσύνης για να καταστεί πιο αποτελεσματική και να μειωθεί το κόστος,
• πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων στην αγορά (θυμηθείτε τους αγώνες για άνοιγμα καταστημάτων τις Κυριακές, διεύρυνση των περιόδων εκπτώσεων, το θέμα φαρμακείων τα αρτοποιεία και το γάλα της αγοράς, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και των προστατευόμενων, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών με πορθμεία),
• ιδιωτικοποίηση του φορέα εκμετάλλευσης του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός εάν μπορούν να βρεθούν εναλλακτικά μέτρα με το ίδιο αποτέλεσμα (νομίζω ότι υπάρχουν αρκετές ιδέες για να γίνει κάτι τέτοιο),
• αναμόρφωση της αγοράς εργασίας (αναθεώρηση συλλογικών διαπραγματεύσεων, και των συλλογικών κανόνων για τις απολύσεις),
• αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών,
• σημαντική αύξηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, (μεταφορά περιουσίας αξίας € 50 δισ. ελληνικών περιουσιακών στοιχείων σε ανεξάρτητο ταμείο, με έδρα την Ελλάδα), για την εκτέλεση των ιδιωτικοποιήσεων,
• εκσυγχρονισμός, ενίσχυση και μείωση του κόστους της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, πρόβλημα που σχετίζεται και με την προβλεπόμενη επανεξέταση για τη νομοθεσία που ψηφίστηκε το τελευταίο εξάμηνο που θεωρείται ότι η Ελλάδα έχει υπαναχωρήσει από προηγούμενες δεσμεύσεις προς τους δανειστές της.
Η δέσμη που προαναφέραμε μπορεί να θεωρείται απαραίτητη, δεδομένου όμως, ότι είναι άτεγκτη δεν μπορεί να ευδοκιμήσει και μάλιστα με ένα νεκρό τραπεζικό σύστημα. Για το σημείο αυτό παραπέμπουμε σε πρόσφατη μελέτη της δεξαμενής σκέψης Bruegel[2] με τίτλο: Η ευαισθησία των μικρών και μεσαίου μεγέθους τραπεζών της Ευρώπης (16 Ιουλίου 2015) όπου οι ερευνητές μελέτησαν την ευπάθεια των 130 τραπεζών που εποπτεύονται άμεσα από τον Ενιαία εποπτικό μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Επεξηγηματικά τεστ αντοχής με τη χρήση στοιχείων του ισολογισμού των τραπεζών δείχνουν ότι σημαντικό άγχος επικρατεί στις μικρότερες και μεσαίου μεγέθους τράπεζες της ζώνης του ευρώ, πολλές δε από αυτές βρίσκονται στη νότια Ευρώπη. Οι τράπεζες θα εντοπίζονται, μεταξύ άλλων και λόγω της εξέλιξης της αγοράς μετοχών. Οι ευάλωτες τράπεζες συνήθως χωλαίνουν από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Η ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να επιτύχει μια βιώσιμη ανάκαμψη, διότι θα αναζωογονήσει τις πιστώσεις προς τους υγιεινότερους τομείς της οικονομίας. Αλλά αντί να τονίζεται η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, όπως και στο παρελθόν, πιστεύουμε ότι ο στόχος είναι να συρρικνωθεί ο τραπεζικός τομέας σε έναν πιο υγιή πυρήνα.
[1] http://www.euractiv. com/sections/euro-finance/how-eurozone-survived-greek-cr
isis
[2] http://www.bruegel. org/publications/publication-detail/publication/890-the-v
ulnerability-of-europes-small-and-medium-sized-banks
<http://www.bruegel.org/publications/publication-detail/publication/890-the-
vulnerability-of-europes-small-and-medium-sized-banks/?utm_source=Bruegel+Up
dates&utm_campaign=86c739086f-Publication+Alert&utm_medium=email&utm_term=0_
eb026b984a-86c739086f-278055821>
<winmail.dat>
