Οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των διαφόρων χωρών και η θέση της Ελλάδας στη διεθνή κατάταξη
Δόθηκε στη δημοσιότητα στις 4/6/2020 η έκθεση για την αξιολόγηση των διαφόρων χωρών ανάλογα με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους.
H έκθεση πραγματοποιήθηκε από Α) Το πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ, κέντρο περιβαλλοντικής νομοθεσίας και πολιτικής, και Β) Το πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ, κέντρο των επιστημών της γης. Σκοπός του σύντομου κειμένου που ακολουθεί είναι με αναφορά την έκθεση αυτή :
1. Η παρουσίαση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των διαφόρων χωρών συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, και
2. Η παρουσίαση των κύριων συμπερασμάτων της εργασίας αυτής σχετικά με τη περιβαλλοντική αειφορία των διαφόρων χωρών.
Η έκθεση, η οποία δίδεται στη δημοσιότητα κάθε δύο χρόνια, αποτελεί μία αποτίμηση της περιβαλλοντικής αειφορίας του πλανήτη βασιζόμενη σε πολλούς παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον και τα διάφορα οικοσυστήματα. Συνολικά συν-αξιολογούνται 11 παράγοντες (πίνακας 1) οι οποίοι περιλαμβάνουν 32 δείκτες για κάθε χώρα ούτως ώστε είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η ποιότητα του περιβάλλοντος, η υγεία των οικοσυστημάτων και ο βαθμός περιβαλλοντικής αειφορίας κάθε χώρας. Η συν-αξιολόγηση των διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σύνθετου δείκτη, του δείκτη περιβαλλοντικών επιδόσεων (Environmental Performance Index – EPI), η τιμή του οποίου απεικονίζει τη περιβαλλοντική αειφορία κάθε χώρας. Στη πρόσφατη έκθεση του 2020 χρησιμοποιήθηκαν τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία των ετών 2017 και 2018. Έτσι η έκθεση αυτή δεν αποτυπώνει τη μείωση της ρύπανσης του αέρα που παρατηρήθηκε λόγω της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας εξ αιτίας του κορωνοϊού ούτε τις εκπομπές των θερμοκηπιακών αερίων που προκλήθηκαν λόγω των εκτεταμένων πυρκαγιών στο δάσος του Αμαζονίου το 2019. Η δημιουργία του προαναφερθέντος σύνθετου δείκτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε χώρα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη γιατί :
Α) Είναι εύκολο να διαπιστωθεί ποιές χώρες έχουν επιτύχει ικανοποιητικό βαθμό περιβαλλοντικής αειφορίας (δηλαδή έχουν υψηλό δείκτη περιβαλλοντικών επιδόσεων) και να διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους αυτό επετεύχθη, και
Β) Οι χώρες οι οποίες υστερούν στο δείκτη περιβαλλοντικών επιδόσεων μπορούν να δουν ποιές χώρες τα καταφέρνουν καλύτερα από αυτές. Έτσι θα μπορέσουν να διερευνήσουν τους τρόπους με τους οποίους θα είναι εφικτό να εφαρμόσουν στις δικές τους χώρες προσαρμοσμένες στις δικές τους ιδιαίτερες συνθήκες κάποιες καλές πρακτικές (όσον αφορά τις περιβαλλοντικές πολιτικές και τις περιβαλλοντικές επενδύσεις) που ήδη έχουν δοκιμασθεί με επιτυχία αλλού. Τα κύρια συμπεράσματα της φετινής έκθεσης θα μπορούσαν να συνοψισθούν ως εξής :
1. Οι καλές επιδόσεις μιας χώρας στους περιβαλλοντικούς δείκτες είναι άμεσα συνδεδεμένες με το πλούτο της. Φαίνεται ότι η οικονομική ευημερία ευνοεί τη δημιουργία κατάλληλων περιβαλλοντικών πολιτικών και τη προώθηση των πράσινων επενδύσεων οι οποίες στοχεύουν προς τη κατεύθυνση της βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στους τομείς εκείνους που σχετίζονται άμεσα με τη προστασία της υγείας των πολιτών όπως η μείωση της ρύπανσης του αέρα, η διαχείριση των πάσης φύσεως υγρών και στερεών αποβλήτων, η ύπαρξη δικτύων ύδρευσης και η βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού κ.α.
2. Η επιδίωξη της οικονομικής ευημερίας μίας χώρας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αστικοποίηση και την εκβιομηχάνιση της. Αυτό έχει σαν συνέπεια την αύξηση της ρύπανσης και της μόλυνσης (στα αστικά κέντρα και τις βιομηχανικές περιοχές) καθώς και με τη συνακόλουθη περιβαλλοντική υποβάθμιση των διαφόρων οικοσυστημάτων της. Όμως οι δείκτες περιβαλλοντικής επίδοσης διαφόρων χωρών υποδεικνύουν ότι η οικονομική ευημερία σε συνδυασμό με την εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών μπορεί να κινητοποιήσει τις κοινωνίες προς τη κατεύθυνση της αποτελεσματικής προστασίας των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος τους χωρίς να υπονομεύεται η οικονομική ευημερία των κατοίκων τους.
3. Οι χώρες οι οποίες έχουν τις υψηλότερες περιβαλλοντικές επιδόσεις φροντίζουν όλους τους τομείς που σχετίζονται με την περιβαλλοντική αειφορία. Η Δανία, η οποία βρίσκεται στη κορυφή του πίνακα, έχει πολύ καλές επιδόσεις σε όλους τους τομείς ενώ εφαρμόζει ικανοποιητικές πολιτικές στο τομέα του μετριασμού/άμβλυνσης της κλιματικής αλλαγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χώρες που έχουν εφαρμόσει ικανοποιητικά μέτρα στο τομέα της απ-ανθρακοποίησης της ηλεκτροπαραγωγής τους έχουν καλές επιδόσεις στο δείκτη περιβαλλοντικής επίδοσης. Όμως όλες οι χώρες μπορούν να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα βελτιώνοντας σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους ενώ καμία δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι βρίσκεται σε περιβαλλοντικά αειφορική τροχιά και δεν μπορεί να βελτιώσει τις επιδόσεις της.
4. Οι χώρες με χαμηλή κατάταξη στο δείκτη περιβαλλοντικής επίδοσης θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες τους για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής αειφορίας τους. Χώρες όπως η Ινδία στην Ασία (168η) και η Νιγηρία στην Αφρική (151η) έχουν χαμηλό δείκτη περιβαλλοντικής επίδοσης και θα πρέπει να αυξήσουν τις επενδύσεις τους και να βελτιώσουν τις πολιτικές τους σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Χώρες της Ασίας όπως το Αφγανιστάν (178ο) και το Νεπάλ (145ο) αντιμετωπίζουν εσωτερικές συγκρούσεις-εμφυλίους πολέμους και οι χαμηλές επιδόσεις τους αποδίδονται στην ελλιπή διακυβέρνηση τους.
5. Ο δέκα πρώτες χώρες στη κατάταξη είναι Ευρωπαϊκές χώρες ενώ στις 20 πρώτες περιλαμβάνονται 16 Ευρωπαϊκές χώρες (πίνακας 2). Αυτό δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει επαρκώς τις υποδομές προστασίας του περιβάλλοντος ενώ η κατάλληλη νομοθεσία και οι προωθούμενες πολιτικές συμβάλλουν στις καλές περιβαλλοντικές επιδόσεις των Ευρωπαϊκών χωρών. Μεταξύ των 10 πρώτων χωρών περιλαμβάνονται 4 Σκανδιναβικές χώρες [Δανία (πρώτη), Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία] που υποδεικνύει ότι η περιβαλλοντική αειφορία αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για τις χώρες αυτές. Εξ άλλου η πρωθυπουργός της Νορβηγίας κα Γκ. Μπρούτλαντ ήταν εκείνη που πρώτη στα τέλη της δεκαετίας του ’80 αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα της αειφόρου ανάπτυξης όπου η προσπάθεια για την ευημερία των κοινωνιών μας δεν θα πρέπει να υπονομεύει τη δυνατότητα επίτευξης ευημερίας των επόμενων/μελλοντικών γενεών.
6. Οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των χωρών της Νότιας Ευρώπης και των μη Ευρωπαϊκών Μεσογειακών χωρών, οι οποίες αποτελούν χώρες προσέλκυσης τουριστών για καλοκαιρινές διακοπές, παρουσιάζονται στο πίνακα 5. Οι τουρίστες όταν επιλέγουν το τόπο προορισμού των θερινών διακοπών τους αξιολογούν θετικά τη καλή ποιότητα του περιβάλλοντος της περιοχής που θα επισκεφθούν. Όπως φαίνεται οι χώρες της Νότιας Ευρώπης έχουν καλύτερους δείκτες περιβαλλοντικής επίδοσης σε σχέση με τις μη Ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες. Ο δείκτης περιβαλλοντικής επίδοσης της χώρας μας είναι ικανοποιητικός σε σχέση με άλλες τουριστικά ανταγωνιστικές χώρες που περιλαμβάνονται στο πίνακα αυτό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη διεθνή κατάταξη, ασφαλώς λανθασμένα, η Ελλάδα αναφέρεται στη κατηγορία των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης έχοντας την τρίτη καλύτερη επίδοση μετά τη Σλοβενία και τη Τσεχία μεταξύ των χωρών της κατηγορίας αυτής!!
