…που οδηγούν σε ευνοϊκές επαγγελµατικές προοπτικές
1. Ο Σχολικός Επαγγελµατικός Προσανατολισµός
∆ύο είναι οι πυλώνες προσέγγισης των επαγγελµατικών επιλογών ενός νέου ανθρώπου. Ο ένας είναι οι κλίσεις του, οι γνώσεις του, τα ενδιαφέροντά του, οι προτιµήσεις του και οι προσδοκίες του. Ο άλλος πυλώνας είναι η επαγγελµατική του εργασία µε τις απαιτήσεις της, τις δυσκολίες της και τα προβλήµατά της.
Έτσι, ο επαγγελµατικός προσανατολισµός επιδιώκει να βοηθήσει τους σηµερινούς σπουδαστές, αυριανούς επαγγελµατίες και µελλοντικούς πολίτες, συµβουλευτικά, να κατανοήσουν τον εαυτό τους, οδηγώντας τους στην αυτογνωσία και στη λήψη αποφάσεων, που θα καταξιώνουν επαγγελµατικά τη ζωή τους, σύµφωνα µε τις επιθυµίες και τις δυνατότητες τους.
Με άλλα λόγια, ο σχολικός επαγγελµατικός προσανατολισµός αποτελεί µια πορεία βιωµατικής ανακάλυψης, που απαιτεί εκπαίδευση, αγωγή και συµβουλευτική καθοδήγηση, για να καταλήξει στην επαγγελµατική επιλογή και αγορά εργασίας.
Γι’ αυτό και η επιλογή του επαγγέλµατος στις µέρες µας εξελίχτηκε σε ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβληµα, που επηρεάζει αποφασιστικά και την ψυχο-συναισθηµατική ιδιαιτερότητα και τη συνολική παιδεία και καλλιέργεια των σπουδαστών µας.
Ωστόσο, οι νέοι άνθρωποι, σήµερα επιλέγουν συνήθως ένα επάγγελµα:
• είτε κάτω από την πίεση και επαγγελµατική κατάσταση των γονιών τους,
• είτε λόγω των προσώπων-προτύπων, που κυριαρχούν στο χώρο του θεάµατος, του αθλητισµού και της τηλεόρασης,
• είτε και λόγω παντελούς έλλειψης άλλων περιθωρίων επιλογής.
Αυτές τις εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες προσπαθεί να προλάβει ο επαγγελµατικός προσανατολισµός και η συµβουλευτική στο σχολείο, στηρίζοντας κοινωνικά, ψυχολογικά και παιδαγωγικά τον αυριανό εργαζόµενο πολίτη, συνδέοντάς τον µε το κοινωνικό, οικονοµικό, παραγωγικό και τεχνολογικό του περιβάλλον.
2. Οι Φυσικές Επιστήµες (Φ.Ε.)
Με βάση τις παραπάνω αναφορές, οι διαδικασίες µάθησης των Φ.Ε., µπορούν να ενισχύσουν την αγάπη και αυτοπεποίθηση των σπουδαστών για αυτές και να τους οδηγήσουν σε επαγγελµατικά ενδιαφέροντα που αποκαλύπτονται µέσα από τις σχέσεις τους µε την κοινωνία, την οικονοµία, την παραγωγή, την φύση και τον πολιτισµό. Τέτοια πολιτισµικά ενδιαφέρονται οι Φ.Ε. διατηρούν και µε τη µουσική, τα εικαστικά, τον κινηµατογράφο, το χορό και το θέατρο.
3. Μεθοδολογικές διαδικασίες µάθησης στις Φ.Ε. που µπορούν να επηρεάσουν επαγγελµατικά τους σπουδαστές είναι:
Η οργάνωση ερευνητικών οµάδων σπουδαστών µέσα και έξω από το σχολείο, µε µέλη που εργάζονται µε επιστηµονικό τρόπο. ∆ηλαδή επικοινωνούν, µελετούν, συζητούν και διερευνούν θέµατα αντληµένα από τις Φ.Ε., τα οποία στη συνέχεια παρουσιάζουν, αξιολογούν και αξιοποιούν για τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, αναπτύσσοντας έτσι κριτική και συνδυαστική σκέψη.
Οι µεθοδικά οργανωµένες ερευνητικές επισκέψεις σε επιστηµονικούς, εργασιακούς, παραγωγικούς, βιοµηχανικούς, µουσειακούς και τεχνολογικούς χώρους, καθώς και σε επιχειρήσεις, δηµόσιους οργανισµούς και υπηρεσίες.
Η πρόσκληση στη σχολική τάξη εκπροσώπων των επαγγελµατικών τάξεων, οι οποίοι σχετίζονται µε τις Φ.Ε., προσφέροντας, διαλεκτικά, σαν διδακτικό αγαθό, τη χρήσιµη εµπειρία τους.
Η βίωση της εργασιακής εµπειρίας, δηλαδή η µαθητεία και διαµονή για ένα διάστηµα των σπουδαστών στο χώρο εργασίας, δηλαδή στο αγρόκτηµα, στο εργοστάσιο, στο νοσοκοµείο, στο ερευνητικό κέντρο, στον Ο.Τ.Ε., στη ∆.Ε.Η. ή σε άλλο χώρο παραγωγικής µονάδας, στην οποία εργάζονται επιστήµονες των Φ.Ε.
4. Θεµατικές αναφορές της διδασκαλίας των Φ.Ε. που µπορούν να επηρεάσουν τις επαγγελµατικές επιλογές είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων για:
Να παρατηρούν και να περιγράφουν φυσικά φαινόµενα, στα οποία βασίζονται εφαρµογές, όπως η λειτουργία µουσικών και οπτικών οργάνων, ηλεκτρικών συσκευών κ.ά.
Να σχεδιάζουν ή και να κατασκευάζουν πειραµατικές συσκευές, αξιοποιώντας προσεκτικές παρατηρήσεις φυσικών φαινοµένων.
Να συλλέγουν, να αναλύουν και να αξιολογούν -κατά την πειραµατική διαδικασία- δεδοµένα παρατηρήσεων, τα οποία επικυρώνουν τους θεµελιώδεις νόµους των Φ.Ε.
Να κατανοούν τα ευρήµατα και αποτελέσµατα µιας επιστηµονικής έρευνας, επιχειρηµατολογώντας γι’αυτά, µέσω βιβλιογραφικής, βιωµατικής και όχι µόνο διαδικτυακής πρόσβασης, σε πολλαπλές και πολυποίκιλες πηγές πληροφόρησης.
Να αντιλαµβάνονται τις βλαπτικές επιπτώσεις των ανθρωπογενών δράσεων στο φυσικό περιβάλλον, επινοώντας εργαστηριακές πρακτικές αντιµετώπισης τους.
Να αξιολογούν -κριτικά- τις επιστηµονικές πληροφορίες που αφορούν τα µεγάλα πλανητικά προβλήµατα, όπως η µεταβολή του κλίµατος, οι ήπιες µορφές ενέργειας, η ανάπτυξη των θερµοπυρηνικών αντιδραστήρων κ.ά. κρίνοντας το βαθµό εγκυρότητας, αξιοπιστίας, ασφάλειας και χρησιµότητας τους.
Να προσεγγίζουν θέµατα των Φ.Ε. από την καθηµερινή ζωή που έχουν συνεισφέρει στην εξέλιξη της επιστηµονικής γνώσης, όπως είναι τα κινητά τηλέφωνα, η ψηφιακή τεχνολογία κ.ά.
5. Επίλογος
Τέτοιες θεµατικές προσεγγίσεις και µεθοδολογικές πρακτικές στις Φ.Ε., µε την ελκυστικότητα, αποδοτικότητα, επικαιρότητα και χρησιµότητά τους, µπορούν να επηρεάσουν αποφασιστικά τις επαγγελµατικές επιλογές των µαθητών, την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους, καθώς και την οµαλή τους ένταξη στο κοινωνικό, εργασιακό και πολιτισµικό περιβάλλον.
*Ο δρ Αρτέµης Μ. Αθανασάκης,
M.Sc., M.Ed.
είναι καθηγητής Φυσικών
και Περιβαλλοντικών Επιστηµών
