» Εκεί υπάρχουν αντιπροσωπευτικά δείγματα της Λαϊκής Αρχιτεκτονικής Κρήτης
Μετά την θαυμασίαν πρωτοβουλίαν διά την μελέτην του θέματος διατηρήσεως ορισμένων τόπων, οικισμών κλπ., νομίζομεν ότι η αρμοδία επιτροπή η οποία συνεστήθη θα ήτο καλόν να λάβει υπ’ όψιν της ως προς την περιοχήν Ομαλός – Σαμαριά – Σφακιά, την τετράτομον μελέτη του τεχνικού γραφείου Αθηνών Χατζημιχάλη – Ματάλα, η οποία έγινε διά λογαριασμόν και χρηματοδοτήσει της Υπηρεσίας Περιφ. Αναπτύξεως Κρήτης του υπουργείου Συντονισμού.
Εις αυτήν προτείνεται η διάσωσις ορισμένων οικιών της επαρχίας Σφακίων χαρακτηριστικών της Κρητικής Λαϊκής Αρχιτεκτονικής και παρατίθενται πλήρη σχεδιαγράμματα και φωτογραφίαι αυτών.
Προτείνει επίσης μέτρα ελέγχου των οικοδομήσεων εις την παραλιακήν κυρίως ζώνην των Σφακίων και γενικά προτείνει την κήρυξιν ως διατηρητέων τόπων (αρχαιολ. Μνημείων) των οικισμών: Γωνί, Καλλικράτη, Μπρόσγιαλου, Λουτρού, Αγίας Ρουμέλης, Σαμαριάς. Την θαυμασίαν όμως αυτήν μελέτην διά την οποίαν τόσα χρήματα εδαπανήθησαν υπό του Δημοσίου, ουδείς μέχρι σήμερον έλαβεν υπ’ όψιν του αλλ’ ήδη πιστεύομεν ότι θα αποτελέσει θαυμάσιον βοήθημα διά την εν αρχή αναφερομένην περίπτωσιν.
Ορισμένα αντιπροσωπευτικά δείγματα λοιπόν της λαϊκής αρχιτεκτονικής της Κρήτης θα πρέπει να διατηρηθούν οπωσδήποτε διότι μέρα με τη μέρα εκλείπουν τα τελευταία δείγματα αυτής αντικαθιστάμενα σ’ όλα τα χωριά από τα γνωστά… μοντέρνα σπίτια εν είδη κύβων με τούβλα και τσιμέντα.
Ακόμα θα προτείνουμε την διατήρηση ορισμένων από τα ζευγόσπιτα του οροπεδίου Ομαλού (με το μισοδόκι και τον λυρατζή) όπου ήδη άρχισαν να ανεγείρονται σύγχρονοι και ορισμένοι κούμοι (πετροκαλύβες) των Λευκών Ορέων.
Επίσης το θρυλικό και γραφικό Φραγκοκάστελλο Σφακίων δίπλα στη θαυμασία αμμουδιά και απ’ όπου χρόνια παίρνουν τις πέτρες για άλλες οικοδομές πρέπει να διατηρηθεί και συντηρηθεί ή και να αναστηλωθεί ακόμη.
Ευχής έργον θα ήτο ακόμη αν ήτο δυνατόν να προληφθεί η πλήρης καταστροφή του ρυθμού στην Αγία Ρουμέλη, στα Σφακιά, στο Λουτρό να συντηρηθούν και διατηρηθούν το πρωτόγονο ελαιοτριβείον και ορισμένα σπίτια του οικισμού Σαμαριάς και να επικαλυφθούν τα υπερβολικά τσιμέντα στο φαράγγι επίσης με φυσικό υλικό».
Σημ.: Δημοσίευμά μου στα “Χανιώτικα νέα” εν έτει 1972 για τη διάσωση οικισμών στα Σφακιά που όμως τελικά δεν έγινε τίποτα
