Aναμφίβολα, σε ολόκληρο τον κόσμο οι άνθρωποι εδώ και ένα χρόνο, έχουμε έρθει αντιμέτωποι με κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή μας: την «καταιγίδα” μιας πανδημίας. Μιας απειλής, η οποία μπορεί δυνητικά να αντιμετωπιστεί προς το παρόν μόνο στο επίπεδο της πρόληψης και όχι της θεραπείας. Όροι όπως: πανδημία, θάνατοι, επιβίωση, οικονομική κρίση, επαναπροσδιορισμός, κρούσματα, αποστάσεις, φόβος, εχθρός, περιορισμός, εμβόλια, μεταλλάξεις, εισέβαλλαν βίαια όχι μόνο στο λεξιλόγιό μας, αλλά και στις ζωές όλων μας, παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (1999), μια πανδημία είναι μια παγκόσμια επιδημία μιας νόσου. Μια πανδημία γρίπης εμφανίζεται όταν εμφανιστεί ένας νέος ιός της γρίπης, για τον οποίο οι άνθρωποι έχουμε μικρή ή καθόλου ανοσία και δεν υπάρχει εμβόλιο. Η ασθένεια εξαπλώνεται εύκολα από άτομο σε άτομο, προκαλεί σοβαρή ασθένεια και μπορεί να μεταδοθεί σε όλη τη χώρα και σε όλο τον κόσμο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, με τεράστιο αριθμό θανάτων και νοσούντων. Οι εξαιρετικά παθογενετικές πανδημίες έχουν προκληθεί περίπου τρεις έως τέσσερις φορές ανά αιώνα. Σύμφωνα με τους Gust et al. (2001), οι πανδημίες προκάλεσαν ανυπολόγιστη νοσηρότητα και θνησιμότητα, πέραν της σημαντικής κοινωνικής αναστάτωσης και των οικονομικών επιπτώσεων.
Στις μέρες μας η έλευση της πανδημίας συνοδεύεται από μια πρωτόγνωρη κρίση, που πλήττει καταρχάς την υγεία και την οικονομία , αλλά παράλληλα διαχέεται ταχύτατα και σε όλα τα επίπεδα του κοινωνικού μας ιστού, στην εκπαίδευση, την εργασία, τον ελεύθερο χρόνο, τις ατομικές ελευθερίες και τις προσωπικές επιλογές.
Οι επιδημίες ασθενειών όπως η COVID-19, καθώς και άλλα συμβάντα δημόσιας υγείας, μπορούν να προκαλέσουν συναισθηματική επιβάρυνση και στρες. Αυτά τα συναισθήματα μπορούν να προκύψουν ακόμη και σε ανθρώπους που δεν έχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό (Li et al., 2020)
Οι οδηγίες που δίνονται από τα κράτη παγκοσμίως είναι ξεκάθαρες και τονίζουν ότι «πρέπει να μείνουμε σπίτι» και όταν βρισκόμαστε εκτός του σπιτιού να είμαστε σε “κοινωνική απόσταση” ακόμα και εάν είμαστε εμβολιασμένοι, δηλαδή να μένουμε 2 μέτρα μακριά από τους άλλους ανθρώπους. Έτσι, όλοι όσοι βρισκόμαστε σε απομόνωση ή σε απόσταση καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε αυτήν τη νέα πραγματικότητα και να φροντίσουμε τον εαυτό μας σωματικά και ψυχικά έτσι ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε σε όποιες δυσκολίες εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της απομόνωσης. Για να αντιληφθούμε το επίπεδο και το μέγεθος του στρες που αυτά τα αναγκαία μέτρα θέτουν στον ανθρώπινο ψυχισμό χρειάζεται να θυμηθούμε ότι η απομόνωση και η απόσταση από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας ενός ατόμου έχουν χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα, ως επί το πλείστον, ως μέσα τιμωρίας και σωφρονισμού.
Οι αλλαγές που επέφερε η πανδημία αλλά και η βιαιότητα με την οποία εμφανίστηκαν είναι σχεδόν αδύνατον να αφήσουν ανεπηρέαστο τον ψυχισμό ενός ανθρώπου. Ήδη γνωρίζουμε πως κάθε μεγάλη αλλαγή στην ανθρώπινη ζωή (ακόμα και η θετική) επιφέρει ταραχή, αναστάτωση και απαιτεί έναν πολύπλευρο αναπροσδιορισμό και προσαρμοστικότητα που δεν είναι για όλους εύκολος.
Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για μια αρνητική αλλαγή όπως αυτή της πανδημικής κρίσης η οποία δημιούργησε και συνεχίζει να δημιουργεί φόβο, ανασφάλειες, άγχος, πλήγμα στον ναρκισσισμό, ενοχές, απελπισία και συχνότατα προβλήματα που αφορούν την απειλή της ίδιας της επιβίωσης μας. Σε μια τέτοιου είδους έκταση αρνητικής αλλαγής που σηματοδοτεί μεγάλες απώλειες τόσο σε πραγματικό όσο και συμβολικό επίπεδο ( όλοι μας θρηνούμε για κάποια απώλεια που αφορά είτε, σε πρόσωπο, στην παλιά μας καθημερινότητα, στην ελευθερία μας, στο χαμόγελό μας, στην ξεγνοιασιά μας) και βιώνεται ως πένθος, είναι σημαντικό να αποδεχτούμε ότι η διαχείριση του πένθους συνεπάγεται πολλαπλές συναισθηματικές καταστάσεις και ανακατατάξεις, πόνο και ένα μεγάλο χρονικό στάδιο προσαρμογής σε μια διαφορετική κατάσταση.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι σε καιρούς μεγάλων «καταιγίδων” όπως αυτή που βιώνουμε , για να τα βγάλουμε πέρα χρειάζεται χρόνος, μεγάλη προσαρμοστικότητα, ευελιξία, σύνεση και ωριμότητα. Οι άλυτες ψυχικές μας δυσκολίες πιθανότατα θα έρθουν στην επιφάνεια, οι σχέσεις θα δοκιμαστούν, οι ψυχικές αντοχές το ίδιο. Επομένως το ζήτημα δεν είναι το πώς θα αποφύγουμε την ψυχική δυσκολία που μας προκαλεί η ίδια η πραγματικότητα, αλλά κυρίως πως θα την διεργαστούμε και τι αλλαγές χρειάζεται να κάνουμε για να την εντάξουμε με έναν λειτουργικό τρόπο μέσα μας.
Ένα τραυματικό γεγονός ή µια τραυματική κατάσταση μπορεί να µας αλλάξει θετικά, αν εμείς επιτρέψουμε αυτήν την «μετακίνηση». Αν μάθουμε από όσα περάσαμε, αν φτάσουμε όχι μόνο στην αποδοχή, αλλά κυρίως στην προσωπική νοηματοδότηση, τότε μπορούμε να αξιοποιήσουμε ακόμα και το δυσκολότερο γεγονός προς όφελός µας.
Κατά αυτόν τον τρόπο είναι στο χέρι του καθενός από εμάς, να ζητήσει βοήθεια εάν νιώθει ότι τη χρειάζεται, για να δείξει σεβασμό και προστατευτικότητα απέναντι στον εαυτό του, να δώσει το καλό παράδειγμα στα παιδιά του και τους γύρω του γενικότερα και να δείξει δύναμη όχι με την έννοια της σκληρότητας και της αναισθησίας αλλά δύναμη με την έννοια της ψυχραιμίας, της σύνεσης, της δημιουργικότητας, της αισιοδοξίας και της εμπιστοσύνης στην ίδια τη ζωή που τείνει να προσαρμόζεται στις όποιες δύσκολες καταστάσεις.
Εν κατακλείδι είναι πιο λειτουργικό και χρήσιμο τις «καταιγίδες” της ζωής να τις εκλαμβάνουμε όχι ως τιμωρίες αλλά ως μαθήματα ζωής και αφορμές για να επαναπροσδιορίσουμε τις επιθυμίες μας, τις αξίες μας, τις προτεραιότητές μας και τις σχέσεις μας (πρωταρχικά με τον ίδιο τον εαυτό μας) και ίσως μέσα από αυτήν την καταιγίδα να αδράξουμε την ευκαιρία για να βγούμε σοφότεροι ή ίσως και όχι…..
Στο πλαίσιο αυτό το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ εν μέσω αυτής της πανδημικής κρίσης συνεχίζει να λειτουργεί πρόγραμμα ατομικής συμβουλευτικής. Στο εν λόγω πρόγραμμα έχει τη δυνατότητα να ενταχθεί κάθε συνάνθρωπός μας που αισθάνεται την ανάγκη να μιλήσει με κάποιον ειδικό για ζητήματα που αφορούν στην διαχείριση τόσο της δύσκολης πανδημικής καθημερινότητας όσο και σε συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν : δυσκολίες στις ενδοοικογενειακές σχέσεις, ανησυχίες σχετικές με ανατροφής των παιδιών, αρνητική εικόνα εαυτού, δυσκολίες εφηβείας, δυσκολίες εκπαιδευτικών στη διαχείριση της ομάδας τάξης, διαταραχές προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον καθώς και θέματα εξαρτήσεων. Τα ατομικά ραντεβού κλείνονται κατόπιν συνεννοήσεως και υπάρχει η δυνατότητα να πραγματοποιούνται τόσο δια ζώσης όσο διαδικτυακά και τηλεφωνικά ανάλογα με τα εκάστοτε περιοριστικά μέτρα του ΕΟΔΥΥ.
Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα δίνονται στα τηλέφωνα του Κέντρου Πρόληψης 2821028126 & 2821051214.
Πηγές:
– Σύντομος οδηγός για άτομα που βρίσκονται σε απομόνωση λόγω του κορονοϊού (COVID-19) Α’ Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο
– Οδηγίες για παιδιά και οικογένειες για την αντιμετώπιση των περιοριστικών μέτρων λόγω του κορονοϊού (COVID- 19) Διαμόρφωση των οδηγιών: Νάντια Μαγκλάρα, Ελένη Λαζαράτου, Α’ Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο
– Οικονομική κρίση και ψυχική αναθεκτικότητα
http://educpsychology.blogspot.com/
