Προγραμματισμός και ζωή

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τον προγραμματισμό. Στις μέρες μας, αλλά και σε παλαιότερες εποχές. Από τους τωρινούς, μα και από προγενέστερες γενιές. Θετικά και αρνητικά σχόλια. Περισσότερο, βέβαια, τονίζονται τα θετικά του, που τον φέρνουν να θεωρείται -όπως  πολλοί πιστεύουν- ένα από τα απαραίτητα εφόδια για την ατομική προκοπή και την κοινωνική ευημερία.
Τι ’ναι, όμως, ο προγραμματισμός; Πόσο ωφέλιμος είναι στην καθημερινότητα; Από τι εξαρτάται και σε ποιους τομείς της ανθρώπινης ζωής αναφέρεται και επιδρά; Πώς θα ήταν η ζωή των πολιτών δίχως προγραμματισμό; Μια σειρά από ερωτήματα, των οποίων η απάντηση ή ο προβληματισμός επάνω σ’ αυτά θα βοηθήσει στην προσπάθεια επίλυσης πολλών από τα χρονίζοντα ή αιφνιδίως αναφυόμενα προσωπικά και κοινωνικά προβλήματα.
Πολλοί λένε πως ο προγραμματισμός σχετίζεται με την προνοητικότητα ατόμων και κοινωνιών. Με την ανθρώπινη εκείνη ικανότητα, που επιτρέπει να προβλέπει κάποιος ό,τι είναι δυνατόν να συμβεί αύριο και να λαβαίνει έγκαιρα κάθε αναγκαίο μέτρο, για να το αντιμετωπίσει. Αλλά και με το άλλο σπουδαίο και χρήσιμο σ’ ανθρώπους, κοινωνίες και λαούς προίκισμα, τη διορατικότητα, ιδίως σ’ ό,τι αφορά το πολιτικό και το οικονομικό μέλλον ενός συγκεκριμένου τόπου ή μιας ευρύτερης περιοχής. Προγραμματισμός, λοιπόν, μπορούμε να γράψουμε πως είναι η συστηματική καταγραφή ενεργειών και πράξεων που πρόκειται να εκτελεστούν σε ορισμένο χρόνο. Συμπληρωματικά σε τούτον τον ορισμό, ας δεχτούμε ότι το σύνολο των αρχών, των ιδεολογιών και της ταχτικής που έχει προκαθορίσει να διέπουν κάθε του κίνηση ένα άτομο – μέλος μιας κοινωνίας στην προσωπική και συλλογική του ζωή είναι μέρος του προγραμματισμού, που κρίνεται απαραίτητος για την αρμονική ένταξή του στο κοινωνικό σύνολο και την απρόσκοπτη δραστηριοποίηση μέσα σ’ αυτό.
Καθημερινά, σημειώνονται σε κάθε μεμονωμένη κοινωνία, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, αρκετές αλλαγές. Οι αλλαγές αυτές δημιουργούν μια νέα τάξη πραγμάτων, στην πολιτική, την οικονομική και την κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Η νέα τάξη συχνά αξιώνει ετοιμότητα για να μη βρεθούν προ εκπλήξεων ή αυτοτεθούν στο περιθώριο. Η ετοιμότητα αυτή εξασφαλίζεται με τον προγραμματισμό.
Ο λαός μας λέει: «Των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν, μαγειρεύουν». Σωστά μιλά η εμπνευσμένη από την καθημερινή ζωή παροιμία. Ο προγραμματισμός αποδεικνύεται όλο και πιο ωφέλιμος, κάθε μέρα, αν χρησιμοποιείται σωστά. Έτσι, μιλούμε για ατομικά προσχέδια δράσης, κρατικό οικονομικό προϋπολογισμό και άλλα συναφή προς την ίδια κατεύθυνση. Δίχως προγραμματισμό είναι δύσκολο να κάνει κάποιος έστω κι ένα βήμα.
Αν το άτομο καταστρώνει έγκαιρα τα σχέδιά του και χωρίς άγχος παλεύει αγόγγυστα κάθε μέρα να τα υλοποιήσει, δεν κάμπτεται απ’ ό,τι πρόκειται να του συμβεί. Για να είναι, όμως, αυτό εφικτό, ο προγραμματισμός στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου απαιτεί, κατά τη γνώμη μας, τρεις βασικές προϋποθέσεις. Ανεξάρτητα, αν η κατάστρωση σχεδίων αφορά το κοντινό ή το άμεσο ή το απώτερο μέλλον. Ο άνθρωπος να εκτιμά τις πραγματικές ανά τόπο και χρόνο συνθήκες και όχι αυτές που θα ήθελε. Να μην επηρεάζεται από άλλους, εξωγενείς παράγοντες (γνώμη των άλλων, π.χ.), ώστε να λησμονεί ό,τι αληθινά έχει ανάγκη. Ο μεθοδικός προγραμματισμός χαράζεται με τη λογική του τι μπορεί να γίνει κι όχι με κριτήριο τον συναισθηματικό κόσμο του ατόμου, που συχνά το σπρώχνει να κυνηγά όχι το κατορθωτό, το στυγνά αληθινό, το έστω και επίπονα προσιτό, μα κάτι το παροδικό, το επίπλαστο, το επιθυμητό.
Περισσότερο, όμως, η μετρημένη χρήση του προγραμματισμού αποχτά σημασία, όταν προέρχεται από μια οργανωμένη κοινωνία και λειτουργεί εις όφελός της.
Με τον επαγγελματικό π.χ. προγραμματισμό, το κράτος μπορεί να αξιοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις δεξιότητες των πολιτών και να τις κατευθύνει σε τελική ανάλυση εις όφελός τους σαν άτομα και σαν σύνολο. Μιλούμε προφανώς για πληρέστερη και ορθολογιστική χρησιμοποίηση των δυνάμεων και δυνατοτήτων των ανθρώπων – μελών μιας κοινωνίας. Επίσης, όλα δουλεύουν ρολόι και με βάση προδιαγεγραμμένο σχεδιασμό δίχως αποκλίσεις, ώστε η παραγωγή να είναι αμείωτη καθώς τα τρέχοντα προβλήματα είναι ασήμαντα ή λύνονται άμα τη γενέσει τους.
Στον οικονομικό προγραμματισμό οφείλεται και η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, ιδίως όταν αποσκοπεί στη μεγαλύτερη οικονομική προκοπή και σε πιο δίκαιη κατανομή των εθνικών πόρων. Με τον κρατικό προϋπολογισμό και την ισοκατανομή και των αγαθών και της φορολογίας σε όλους τους πολίτες, καταβάλλεται από τους κρατούντες να δοθεί εξίσου βαρύτητα σε όλους εκείνους τους τομείς, που θα τονώσουν το οικονομικό γόητρο και τη δύναμη της χώρας.
Ταυτόχρονα, όμως, ο προγραμματισμός έχει να προσφέρει αρκετά και χρήσιμα σε ένα ανθρώπινο κοινωνικό περίγυρο. Η υγεία, με την οργάνωση προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής και η επαρκής στελέχωση νοσοκομειακών μονάδων με κατάλληλο προσωπικό, η παιδεία και η μόρφωση, με τη δημιουργία σχολικών μονάδων, τη βαθμιαία μετεκπαίδευση των δασκάλων – φορέων της γνώσης, η ρυμοτομία στις μεγαλουπόλεις με το σχέδιο πόλης που ομορφαίνει και διευκολύνει τη ζωή των πολιτών, η προστασία του περιβάλλοντος βασίζονται στον προγραμματισμό. Δίχως αυτόν, η απαράδεχτη για ανθρώπινη κοινωνία ρύπανση, η τριτοκοσμική απαιδευσιά, οι ανίατες αρρώστιες θα μαστίζουν κάθε χώρα και θα διαιωνίζονται δίχως θεραπεία ή λύση.
Καταλήγοντας, μπορούμε αναμφίβολα να δεχτούμε πόσο ωφέλιμος είναι για μια κοινωνία και ένα άτομο και να τον θεωρήσουμε ως το χρησιμότερο όπλο τους στη μάχη για τα καθημερινά προβλήματα. Χρειάζεται, όμως, πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, ώστε να μην καταλήξει μπούμερανγκ και -αντί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των διεθνών και εσωτερικών συνθηκών- να οξύνει την ήδη τεταμένη πραγματικότητα ή να οδηγήσει άτομα και κοινωνίες σε βαλτωμένες και στείρες “προκαταλήψεις”.