«Η κρίση είναι ευκαιρία για αλλαγές και πνευματική ανάταση».
Christine Morgan
Κατηγορούμε την κρίση για όλα τα δεινά που μας βρίσκουν. Ερευνητές υποστηρίζουν ότι κάποιοι από μας καταφεύγουν σε αυτή τη λογικοφανή δικαιολογία. Η αλήθεια είναι ότι κρίσιμος παράγοντας για την πορεία μας στη ζωή είναι η δύναμη της θέλησης μας.
Πιστεύεται ότι υπάρχει ένας ισχυρός ψυχολογικός παράγοντας που μας επηρεάζει όταν χρειαζόμαστε θέληση, ενέργεια και αντοχή. Ψυχολόγοι μας ζητάνε να βλέπουμε κάθε πρόκληση και κάθε πειρασμό σαν ευκαιρίες ενεργοποίησης μας παρά σαν εξαντλητικές καταστάσεις.
Είναι εύκολο; Ελπίζω οι προτάσεις των ερευνητών και οι εμπειρίες που παραθέτω να σας βοηθήσουν να δείτε μια διαφορετική εικόνα.
Το σημερινό σημείωμα αφιερώνεται στα άτομα, κάθε ηλικίας, που εξαντλούν με ταχύτητα τα αποθέματα της αυτοπειθαρχίας, της ενέργειας και της δύναμης της θέλησης τους.
Πρώτες ενδείξεις
Τα πρώτα σημάδια της αυτό-πειθαρχίας εμφανίζονται σε μικρή ηλικία. Σε ένα κλασικό πείραμα ψυχολόγοι έδωσαν σε νήπια ένα γλειφιτζούρι λέγοντας τους ότι αν δεν το φάνε σε 15 λεπτά θα τους δώσουν άλλο ένα. Κατέγραψαν ότι τα νήπια που αντιστάθηκαν στον πειρασμό κατάκτησαν στόχους στην εκπαίδευση, στη ζωή και στην καριέρα τους.
Σε άλλη έρευνα, στη Νέα Ζηλανδία, διαπιστώθηκε ότι παιδιά που είχαν έλλειψη αυτό-ελέγχου αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα στην ενήλικη τους ζωή.
Παιδικές διαφορές
«Σημασία έχει τι πιστεύεις για τις δυνατότητες σου» είναι μια θέση στην Ψυχολογία που ισχύει και για τα παιδιά. Η Carol Dweck ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Stanford μαγεύτηκε κυριολεκτικά με τον τρόπο που αντιδρούσαν τα παιδιά που αντιμετώπιζαν δυσκολίες. Κάποια εγκατέλειπαν, ενώ άλλα διπλασίαζαν τις προσπάθειες τους. Αυτά που εγκατέλειπαν έλεγαν ότι δεν έχουν τις ικανότητες για να πετύχουν και ότι ποτέ δεν θα τα κατάφερναν.
Αντίθετα, τα άλλα, οι μαχητές, είχαν ισχυρό κίνητρο της μάθησης και δεν τους ενδιέφεραν οι βαθμοί. Κατακτούσαν την ικανότητα να μαθαίνουν με προσπάθεια γνωρίζοντας ότι τίποτα δεν ήταν δεδομένο.
Μπαταρία ή μυς;
Υπάρχουν δύο αντίθετες απόψεις αναφορικά με τη δύναμη της θέλησης. Από τη μία πλευρά, είναι οι οπαδοί της παρομοίωσής της με ένα ανθρώπινο μυ. Αυτοί πιστεύουν ότι αν κάνεις μια σειρά από απαιτητικές εργασίες στην τελευταία δεν θα αποδόσεις επειδή θα έχεις εξαντλήσει τα αποθέματα σου.
Η αντίθετη άποψη υποστηρίζει ότι η δύναμη της θέλησης είναι σαν μια μπαταρία αυτοκινήτου. Όσο περισσότερο οδηγείς, τόσο θα φορτίζει και θα ικανοποιεί τις ανάγκες σου.
Καλές είναι οι παρομοιώσεις, αλλά φαίνεται ότι η επίδραση του πολιτισμικού παράγοντα είναι καθοριστική. Για παράδειγμα, τα ίδια πειράματα όταν έγιναν στην Ινδία έδειξαν ότι οι Ινδοί έχουν δύναμη θέλησης που ξεπερνά τα Δυτικά πρότυπα. Παρόμοια εκπληκτικά αποτελέσματα έδειξε έρευνα ανάμεσα σε φοιτητές που πίστευαν «ότι η δύναμη θέλησης είναι απεριόριστη». Αυτοί οι φοιτητές ήταν ευτυχέστεροι και χωρίς στρες την περίοδο των εξετάσεων.
Προπονητής ευζωίας
Μπορεί κάποιος να γίνει καλός προπονητής του εαυτού του και να πετυχαίνει στόχους; Φυσικά. Δωρεάν, χωρίς να πληρώσετε για υποστήριξη ή καθοδήγηση. Αρκεί να τηρήσετε μια σειρά από απλές συμβουλές. Το περίεργο είναι ότι δεν απαιτείται ισχυρή δύναμη θέλησης για τις νέες σας συνήθειες. Ας τις δούμε:
1. Βάλετε ένα διαφορετικό στοίχημα με τον εαυτό σας. Αμείψτε τον προκαταβολικά για μια μελλοντική εργασία. Αν χάσει την προθεσμία βάλετε του πρόστιμο.
2. Βάλετε αυτοκόλλητα με τους στόχους σας σε όλο το σπίτι. Η οπτική υπενθύμιση είναι πολύ ισχυρό ερέθισμα.
3. Για να πετύχει η προηγούμενη ιδέα απαιτείται κατάλληλη γλώσσα. Δηλαδή, για να κόψω το κάπνισμα γράφω: «Κυριάκο, σταμάτα να καπνίζεις τώρα».
4. Δημιουργήσετε ένα γράφημα το οποίο θα μεγαλώνει όσο πλησιάζετε το στόχο σας. Χρήσιμη ιδέα αν γράφετε μια εργασία ή αν μαζεύετε χρήματα για σύντομες διακοπές.
5. Ανταγωνιστείτε κάποιον που είναι ελαφρά καλύτερος σας. Μια ιδέα που εφαρμόζουν πολλοί μαθητές.
6. Ανταμείψετε τον εαυτό σας κάθε φορά που κάνετε ένα μικρό βήμα.
7. Οι ειδικοί μας λένε ότι η διατροφή με χαμηλά λιπαρά βοηθάει την έκκριση της ντοπαμίνης που μας κινητοποιεί.
8. Τέλος, γελάστε με την καρδιά σας παρακολουθώντας αστεία βίντεο με πρωταγωνιστές γάτες.
Συμπερασματικά
Ας υιοθετήσουμε ρόλο παρατηρητή στη ζωή μας. Σταδιακά θα αποκτήσουμε τη δύναμη και την οργάνωση να εκφράζομε τη γνώση μας σε σοφές επιλογές. Κι αυτό, επειδή απελευθερώνουμε χωρητικότητα στη μνήμη εργασίας μας. Τα κέρδη μας πολλά:
• Κατ’ αρχήν κοσκινίζουμε κάθε κατάσταση και διαχωρίζουμε με ορθή κρίση όλες τις επιλογές.
• Διακρίνουμε την αλήθεια από το ψεύδος και το πραγματικό από το απατηλό.
• Διεκπεραιώνουμε τις καθημερινές μας ανάγκες ταχυτέρα, σοφότερα και με καλή συνεργασία.
• Συγκρίνουμε και αποτιμούμε τη συμπεριφορά μας σε βάθος χρόνου.
• Τέλος, μαθαίνουμε ότι δεν έχει σημασία πόσα έχουμε να αντιμετωπίσουμε, επειδή έχουμε περισσότερη θέληση και αντοχή από όσο νομίζαμε.
• Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’ , ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’.
• Μέλος Γ.Σ. Ελληνικής Επιτροπής UNICEF.
• Επικοινωνία: polygnosi@otenet.gr facebook polygnosi
