» Στοιχεία για το άσυλο, τις αφίξεις και το καθεστώς προστασίας
Οι πρόσφυγες, που προέρχονται από εστίες κρίσεων και πολέµων, συνεχίζουν να καταφθάνουν στην χώρα µας, βάζοντας σε δοκιµασία το σύστηµα προστασίας τους µιας και ενίοτε είναι αναποτελεσµατικό για την σωστή και δίκαια µεταχείρισή τους.
Το επικίνδυνο ταξίδι των προσφύγων που πολλές φορές έχει τραγική κατάληξη µε πολλούς νεκρούς και αγνοούµενους, ανάµεσά τους πολλά γυναικόπαιδα, συνεχίζεται ακατάπαυστα, µε τους διακινητές να τρίβουν τα χέρια τους λόγω των οικονοµικών απολαβών.
Τα στοιχεία ποικίλουν και διαφοροποιούνται από έτος σε έτος, κάνοντας τον τελικό απολογισµό και την ανάλογη σύγκριση δύσκολη υπόθεση.
Οι εκθέσεις καταγράφουν το µέγεθος του προβλήµατος και υποδεικνύουν το πόσο αναγκαία είναι µια οριστική λύση
Εθνικό σύστηµα Ασύλου
Η Ετήσια Έκθεση AIDA 2023 (Asylum Information Database) για την Ελλάδα δόθηκε στην δηµοσιότητα παρέχοντας πληροφορίες για τις κύριες αλλαγές που έλαβαν χώρα στο εθνικό σύστηµα ασύλου κατά τη διάρκεια του έτους και τις αρχές του 2024.
To Asylum Information Database (AIDA) είναι µια βάση δεδοµένων που διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (ECRE), η οποία περιέχει λεπτοµερείς πληροφορίες για τα εθνικά συστήµατα ασύλου σε 23 χώρες, συµπεριλαµβανοµένων 19 κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Γερµανία, Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Κροατία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουµανία, Σουηδία, Σλοβενία) και 4 χωρών εκτός ΕΕ (Ελβετία, Σερβία, Τουρκία, Ηνωµένο Βασίλειο).
Αφίξεις – νεκροί – αγνοούµενοι
Η Έκθεση µεταξύ άλλων καταγράφει τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά µε τη διαδικασία ασύλου, τις συνθήκες υποδοχής, τη διοικητική κράτηση των αιτούντων άσυλο και το περιεχόµενο της διεθνούς προστασίας.
Μεταξύ των κυρίων ζητηµάτων που καταγράφονται για το 2023 περιλαµβάνονται:
Αύξηση των αφίξεων (159%) και υπερδιπλασιασµός του αριθµού νεκρών και αγνοουµένων (799) σε σχέση µε το 2022 (343).
Η συντριπτική πλειοψηφία των αφίξεων συνεχίζει να είναι από χώρες που βιώνουν παρατεταµένες συνθήκες βίας και διώξεων. Σχεδόν ένα στα τέσσερα άτοµα που έφτασαν στην Ελλάδα δια θαλάσσης ήταν ανήλικα (24%).
Το ποσοστό αναγνώρισης διεθνούς προστασίας σε πρώτο βαθµό ήταν 76,7%, καταγράφοντας αύξηση σε σχέση µε το 2022 (62,3%).
Σηµαντικός παραµένει ο αριθµός ατόµων των οποίων οι αιτήσεις απορρίπτονται χωρίς να εξετασθούν επί της ουσίας, λόγω ορισµού της Τουρκίας ως «αφαλούς τρίτης χώρας», παρά το ότι δεν είναι εφικτό να επιστραφούν στην Τουρκία για περισσότερα από 4 χρόνια και βρίσκονται σε άµεσο κίνδυνο εξαθλίωσης και κράτησης.
Το 2023 έφτασαν στην Ελλάδα συνολικά 48.721 πρόσφυγες και µετανάστες, καταγράφοντας µια αύξηση της τάξεως του 159% συγκριτικά µε το 2022 (18.780). Εξ αυτών, 41.561 άτοµα έφτασαν δια θαλάσσης και 7.160 από τα χερσαία σύνορα, σύµφωνα µε στοιχεία που δηµοσιεύονται από την Ύπατη Αρµοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Κατά την ίδια περίοδο, όπως αναφέρει η έκθεση, ο αριθµός των νεκρών και αγνοουµένων (799) υπερδιπλασιάστηκε σε σύγκριση µε το 2022 (343), κυρίως λόγω του ναυαγίου της Πύλου, που υπενθύµισε µε τον πλέον τραγικό τρόπο αυτό που η Ευρωπαία Συνήγορος του Πολίτη χαρακτήρισε ως ένα «πρόσφατο ιστορικό ανησυχιών σχετικά µε τη συµµόρφωση των ελληνικών αρχών µε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από ταθεµελιώδη δικαιώµατα».
Καταγωγή
Η πλειοψηφία των νεοαφιχθέντων ατόµων είχαν καταγωγή από την Συρία (31,3%), το Αφγανιστάν (20%), την Παλαιστίνη (16.3%), τη Σοµαλία (6.5%) και την Ερυθραία (4.2%). Σχεδόν ένα στα τέσσερα άτοµα που έφτασαν στην Ελλάδα δια θαλάσσης ήταν ανήλικα (24%), εκ των οποίων το 17% καταγράφηκαν ωςασυνόδευτα κατά την άφιξη, ενώ 18,2% ήταν γυναίκες και 56,9% άνδρες, µε την πλειονότητα των Αφγανών προσφύγων να φθάνουν σε οικογενειακές οµάδες, όπως και τα προηγούµενα χρόνια.
Ωστόσο, όπως και τα προηγούµενα χρόνια, ο καταγεγραµµένος αριθµός αφίξεων για το 2023 ενδέχεται να είναι µικρότερος του πραγµατικού αριθµού των ατόµων που επιχείρησαν να έχουν πρόσβαση στην Ελληνική Επικράτεια, δεδοµένων των συνεχιζόµενων καταγγελιών περί επαναπροωθήσεων, που συνέχισαν να καταγράφονται συστηµατικά κατά τη διάρκεια του έτους
Η ελληνική διαδικασία ασύλου σε αριθµούς το 2023
Σε ότι αφορά την διαδικασία ασύλου εντός του 2023 η οργάνωση «Refugee Support Aegean (RSA)» υπογραµµίζει, µεταξύ άλλων σε πρόσφατη ανακοίνωσή της, ότι είναι σαφής η ανάγκη διεθνούς προστασίας για τους περισσότερους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα
Τα ποσοστά αναγνώρισης, σύµφωνα µε την οργάνωση, παρέµειναν εξαιρετικά υψηλά για τις κύριες χώρες προέλευσης των ατόµων που ζητούν προστασία στην Ελλάδα, σύµφωνα µε την ανάλυση των βασικών εξελίξεων και τάσεων της ελληνικής διαδικασίας ασύλου το 2023 που δηµοσίευσε η RSA.
Η ανάλυση αυτή βασίζεται σε µηνιαία στατιστικά στοιχεία που δηµοσιεύονται από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, σε συνδυασµό µε στοιχεία που δόθηκαν σε απάντηση κοινοβουλευτικών ερωτήσεων.
Τα επίσηµα στοιχεία των ελληνικών αρχών επιβεβαιώνουν λοιπόν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που υποβάλλουν αίτηση διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα έχουν προφανώς ανάγκη διεθνούς προστασίας.
Όσον αφορά την καταγραφή των αιτήσεων ασύλου, οι αρµόδιες αρχές για την παραλαβή των αιτήσεων ασύλου, η Υπηρεσία Ασύλου και η Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, κατέγραψαν συνολικά 64.084 αιτούντες άσυλο πέρυσι, σηµειώνοντας σηµαντική αύξηση σε σχέση µε το 2022 (37.362 αιτούντες). Πάνω από το 90% αυτών των αιτούντων υπέβαλαν αρχικές αιτήσεις ασύλου.
Όσον αφορά τις πρωτοβάθµιες αποφάσεις, η Υπηρεσία Ασύλου εξέδωσε 52.314 πρωτοβάθµιες αποφάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023. Οι 30.423 από αυτές ήταν αποφάσεις επί της ουσίας. Περισσότερα από τα ¾ των αιτήσεων ασύλου που επεξεργάστηκε επί της ουσίας η Υπηρεσία Ασύλου έγιναν δεκτές και το ποσοστό αναγνώρισης σε πρώτο βαθµό αυξήθηκε σε 76,6% το 2023 από 62,3% το 2022.
Η πλειονότητα των απορρίψεων αφορά προδήλως αβάσιµες αιτήσεις (5.164) που απορρίφθηκαν στο πλαίσιο της ταχείας διαδικασίας, σχεδόν αποκλειστικά µε βάση τον εθνικό κατάλογο των «ασφαλών χωρών καταγωγής».
Περαιτέρω, 3.444 αιτήσεις ασύλου απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες, για λόγους «ασφαλούς τρίτης χώρας». Υπενθυµίζουµε ότι ενώπιον του Συµβουλίου της Επικρατείας εκκρεµεί δικαστικός έλεγχος της νοµιµότητας του εθνικού καταλόγου των ασφαλών τρίτων χωρών και της εφαρµογής της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας» έναντι της Τουρκίας, εν αναµονή της απόφασης του ∆ικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (∆ΕΕ) επί προδικαστικής παραποµπής σχετικά µε την ερµηνεία της έννοιας.
Όσον αφορά τη διαδικασία σε δεύτερο βαθµό, 10.973 προσφυγές κατά της Υπηρεσίας Ασύλου υποβλήθηκαν πέρυσι στην Αρχή Προσφυγών. Οι Επιτροπές Προσφυγών εξέδωσαν συνολικά 12.626 δευτεροβάθµιες αποφάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023. Οι προσφυγές εξετάστηκαν µέσω προφορικής ακρόασης µόνο σε 409 περιπτώσεις.
Από αυτές, οι 5.942 ήταν αποφάσεις επί της ουσίας των αιτήσεων ασύλου, καταδεικνύοντας ένα συνολικό ποσοστό αναγνώρισης σε δεύτερο βαθµό 14,8% για το 2023 (ελαφρώς υψηλότερο σε σύγκριση µε το 11,8% το 2022).
Στα ∆ιοικητικά ∆ικαστήρια, τα οποία ασκούν δικαστικό έλεγχο των Επιτροπών Προσφυγών, το ποσοστό αναγνώρισης των αιτήσεων ακύρωσης των αποφάσεων ασύλου ήταν 22,6%.
Τέλος, όσον αφορά τις εκκρεµείς αιτήσεις, στο τέλος του περασµένου έτους, 29.885 αιτήσεις ασύλου εκκρεµούσαν σε πρώτο βαθµό και 2.845 σε δεύτερο βαθµό. Άλλες 1.589 υποθέσεις εκκρεµούσαν στο στάδιο της δικαστικής επανεξέτασης των αποφάσεων του δεύτερου βαθµού ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων.
