Το δεύτερο βιβλίο του πρώην πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιάννη Α. Φίλη που διαβάζω είναι η ποιητική του συλλογή «Προσκλητήριο στη γλώσσα» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Έναστρον το 2019. Το Σάββατο 1η Αυγούστου είχα γράψει εδώ ένα μικρό κείμενο για το μυθιστόρημα του «Ημέρες στο Οριέντε» στο οποίο ο συγγραφέας και ποιητής σε κάποιες αποστροφές του λόγου του μαρτυρεί ίσως τον τίτλο αλλά και το περιεχόμενο του βιβλίου με τα ποιήματα που έχω τώρα μπροστά μου. Είναι η ώρα που ζητάμε από την γλώσσα να επέμβει σαν εργαλείο και αποτέλεσμα διανοητικής διαδικασίας. Διαβάζω με αμείωτο ενδιαφέρον εδώ και μερικές μέρες και βλέπω με ευχαρίστηση και με την ευκαιρία των δικών μου ποιητικών αποπειρών ότι οι θετικής κατεύθυνσης επιστήμονες και λάτρεις της γραφής όπως ο Γιάννης Φίλης που χρησιμοποιεί την γλώσσα καλύτερα από τους θεωρητικής κατεύθυνσης επιστήμονες ακριβώς γιατί την χρησιμοποιεί και δεν την αναλύει, μπορεί και μιλά ποιητικά, σε ελεύθερο στίχο στοχεύοντας όχι μόνο στο μυαλό του αναγνώστη αλλά προκαλώντας κι ένα παλμό συναισθημάτων, πολύπλοκων αλλά ξεκάθαρων. Ίσως αυτό σαν σκέψη να μην είναι απόλυτο αλλά σίγουρα το συναντάμε επανειλημμένως.
Ο ποιητής στο «Προσκλητήριο στην γλώσσα» ανακαλύπτει τον κόσμο του και τον πλανήτη από την αρχή όπως πραγματικά είναι σήμερα. Πλούσια και εδώ η γραφή, εικονοποιητική και δυνατή. Σε κάθε ποίημα κάτι συμβαίνει κάτι έχει αλλάξει από την εικόνα που είχαμε, κάτι καινούργιο υπάρχει στον κόσμο. Θα τα έλεγα “ταξιδιωτικά ποιήματα” κάποιου που έχει ταξιδέψει πολύ, που βρίσκεται σε κίνηση, κοντινά, κοινά ή μακρινά, εξωτικά. Όπως στο ποίημα «Θιβέτ» που κλείνει Στον έλεγχο διαβατηρίων/ Άφιξη χωρίς αναχώρηση δεν επιτρέπεται./ Είμαι στην χώρα των φαντασμάτων χωρίς όνομα. Και πιο πριν (ίσως για ταφικά ήθη της μακρινής χώρας που περιλαμβάνουν και απόθεση των νεκρών στην φύση και όχι αποκλειστικά καύση) Βουνοκορφή κι από ψηλά οι γύπες γράφουν κύκλους/ πριν πέσουν στους γυμνούς νεκρούς που απέθεσαν/ οι φτωχοί για την ταφή στον ουρανό.//
Τσαλαπετεινός τρελός κάτω στον ποταμό/ βουτάει στο αγέρι μεθυσμένος…. Ή στο «Μέλισσα σε πυράκανθο στη λεωφόρο Βουλιαγμένης» Την είδα καθώς εξερευνούσε με περίσκεψη τα άνθη/ τη νευρική μέλισσα αδιάφορη για τη βουή/ το δυτικό αεράκι που ρίπιζε τα φτερά της,// Όταν κινήσαμε πάλι/ πρόσεξα το παραμορφωμένο κιγκλίδωμα/ Είχε σκοτωθεί ένας οδηγός εκεί… και …για των αγαλμάτων την τελική πτώση… στο «Νησί του Πάσχα» …Παλιά τα πνεύματα των προγόνων/ έπαιρναν τη μορφή των αγαλμάτων/ για να κρατούν τα σκοτεινά πνεύματα/ μακριά απ’ τους ανθρώπους./ Τώρα χωρίς χωριά, χωρίς τα κοραλλένια μάτια/ με τις τεράστιες κόγχες άδειες στέκουν αμήχανα/ ίσως θλιμμένα – όλα τ’ αγάλματα ίδια και τυφλά.// Μοιάζει ο ποιητής με έναν ταξιδευτή που κάθεται με τα πόδια εκατέρωθεν της πέτρινης γραμμής του μεσημβρινού στο Γκρίνουιτς και με το κεφάλι στραμμένο στο νότο διαλέγει τα βήματα του. Το λέω γιατί τα ποιήματα αυτά του Γιάννη Φίλη πρόσφατα μεταφράστηκαν και κυκλοφόρησαν στα αγγλικά. Είναι όμως και ταξιδευτής της μνήμης εδώ ο ποιητής. Οι μνήμες μιας πολυκύμαντης ζωής βρίσκουν τρόπο όπως και στο «Ημέρες στο Οριέντε» και προβάλλονται. Μνήμες αποτυπωμένες πάνω σε άλλες μνήμες οι στιγμές που βρίσκεται μπροστά σε εικόνες, τόπους και αντικείμενα από το παρελθόν. Άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους τα δύο έργα χωρίς να έχει σημασία αν γράφτηκαν ταυτόχρονα ή διαδοχικά.
Ίσως η κριτική που κάνω στην ποιητική αυτή συλλογή να μην είναι αρκετή ή να μην πληροί όλες τις προϋποθέσεις είναι όμως η πρώτη φορά που γράφω για κάποιο βιβλίο με ποιήματα στο οποίο θέλω να επανέλθω διαβάζοντας σελίδες του πολλές φορές ακόμα.
