Αφορµή για το παρόν, έλαβα από µια ωραία και ενδιαφέρουσα καταχώρηση στα ”Χ.Ν.” του φίλου Β. Μπούρµπου για το παραπάνω θέµα των εικονοστασίων στους δρόµους κ.λπ.
α) Πριν από είκοσι περίπου χρόνια µου ήλθε η έµπνευση και γύρισα όλη την κεντρική Κρήτη φωτογραφίζοντας τα πλέον αξιόλογα εικονοστάσια σε δρόµους ή ακόµη και σε ορεινά σηµεία.
Ήταν περισσότερα από εξακόσια άλλα στο σύνολο τους υπολόγισα να είναι πολύ περισσότερα από χίλια. ∆ιαπίστωση µου ήταν ότι οι αιτίες ανέγερσης τους ήταν, και φυσικά θα είναι ακόµη για τα νεότερα. Στο µεγαλύτερο µέρος ατυχήµατα σε δρόµους µε τοποθέτηση για µνήµη θύµατος ή για ευχαριστία σωτηρίας αλλά ακόµη λίγα για κάποια φονικά.
β) Σε χώρους θυσίας ή θανάτους από πολεµικά γεγονότα.
γ) Για προστασία, θεία βοήθεια, ευλογιά ή και εξορκισµό κυρίως αγροτικά όπως στα Μεσκλά, Κεραµειά κ.λπ.
δ) Για εκπλήρωση τάµατος η έκφραση ευχαριστιών γενικά.
ε) Σε σύγχρονους ή παλαιότερους ερειπωµένους χώρους λατρείας.
στ) Σε κοιµητήρια.
Ευτυχώς διέσωσα αµέτρητους τύπους και ρυθµούς λαϊκής τέχνης σε αυτόν τον τοµέα σε κατασκευές από πέτρα, ή µέταλλο, ή µάρµαρο, γιατί σήµερα ως επί το πλείστον χάνεται και αυτή η λαϊκή εικόνα µιας και προτιµούν την εύκολη λύση µε τα έτοιµα από καλούπι εικονοστάσια που πωλούνται σε µάντρες.
Ένας θησαυρός από µοιρολόγια του λαού ή και ανάλογα ποιήµατα, στιχάκια κ.λπ. υπάρχει σε αρκετά από αυτά φυσικά πέτρινα η µαρµάρινα, που είναι άλλο θέµα διάσωσης.
Με πρόλογο του τότε µητροπολίτη Χανίων Ειρηναίου και µε µέριµνα τεχνική και οικονοµική των Χανιώτικων Νέων πραγµατοποιήθηκε έκδοση βιβλίου µε τον σχετικό τίτλο που συµπεριλαµβάνει 230 από τα φωτογραφηθέντα. Κάποια αντιπροσωπευτικά καταχωρούνται. Και σήµερα θερµές ευχαριστίες στα ”Χ.ν.” για τη βοήθεια τους και στην έκδοση αυτή.
