1 Λαμπρινή Μποβιάτσου: “Ασέβεια”.
2 Ισμήνη Μπονάτσου: “Καθρέπτισμα”
3 Φλώρα Διαμαντή: “Έξοδος”
4 Κωνσταντίνος Καλφούτζος: “Ishtar”
5 Χρύσα Σκεπετζή: “Εύκαμπτο βάρος”
6 Μαρία Τσουκνάκη: “Mind the gap my love”
“Αν εγώ είμαι εγώ
επειδή εσύ είσαι εσύ
κι εσύ είσαι εσύ
επειδή εγώ είμαι εγώ
τότε ούτε εγώ είμαι εγώ, ούτε εσύ είσαι εσύ.
Αλλά… αν εγώ είμαι εγώ γιατί εγώ είμαι εγώ
κι εσύ είσαι εσύ γιατί
εσύ είσαι εσύ τότε ναι:
εσύ είσαι εσύ
κι εγώ είμαι εγώ”.
Χόρχε Μπουκάι “Γράμματα στην Κλαούντια”
“Πρόσωπα και προσωπεία του 21ου αιώνα”, ονομάζεται η εικαστική έκθεση που εδώ και αρκετές μέρες φιλοξενείται στο ΚΑΜ και διαρκεί – δυστυχώς – μόνο μέχρι την Κυριακή.
Από τον τίτλο και μόνο θα περίμενε κανείς να δει επώνυμες προσωπικότητες, καλλιτέχνες, αθλητές και πολιτικούς – με θετικό ή αρνητικό πρόσημο – που ανέτειλαν ή έδυσαν μέσα σ’ αυτά τα δεκαεφτά χρόνια. π.χ. τον Φ. Κάστρο, ή τον Ομπάμα και την κ. Μέρκελ, ή τους δικούς μας, με τις μάσκες τους ή χωρίς. Ομως, όχι.
Σ’ αυτήν την καλοστημένη έκθεση, είδαμε πρόσωπα καθημερινά. Από την “Ωραία Ελένη” της Χρ. Κρασαδάκη, μέχρι τα πρόσωπα της αγωνίας μπροστά στην απειλή του πνιγμού, του Γιώργου Κωνσταντίνου και της ομάδας “stor Mare Mortum”. Κι απ’ τον “Coplione” του Κοσμά Λιλικάκη με την “πολύχρωμη – τραγουδιστή” δουλειά του, που σαρκάζει τη σοβαροφάνεια της σύγχρονης ζωής, μέχρι τις θερμοφόρες της Χρύσας Σκεπετζή, που επιθυμεί “να μιλήσουν τ’ απλωμένα σεντόνια της ανθρώπινης μνήμης, στο μέτρο που ο πόνος γίνεται Τέχνη”. Από τα πορτρέτα της Ισπανίδας Barb. Stammel, της Δήμητρας Χριστινάκη, της Φωτ. Χαμιδιέλη και τις φωτογραφίες του Γ. Πετράκη μέχρι τα ίδια τα πρόσωπά μας μεσ’ απ’ τους καθρέφτες της Μαρίας Τσουκνάκη που είναι και η επιμελήτρια και εμπνεύστρια της έκθεσης αυτής.
Σε διαχρονικό – αχρονικό επίπεδο κινείται μια άλλη κατηγορία έργων, όπως η ωραία εγκατάσταση της Κατερίνας Τσεμπελή, η φωτογραφία της Αλ. Τσιρώνη, οι ακουαρέλες της Αλ. Τσιτσιντα, “του κύκλου τα γυρίσματα π’ ανεβοκατεβαίνου…” της Ερης Αγρίου. Αλλά και το εμβληματικό “σισύφειο” έργο της Λαμπρ. Μποβιάτσου με τον τίτλο “Ασέβεια”. Επίσης το ανάγλυφο κεραμικό της Φλώρας Διαμαντή με τη μορφή που βγαίνει απ’ τον ανάστροφο κοχλία.
Αντιγράφω από τον κατάλογο: «…Το πρόσωπο του ανθρώπου που ακόμα ψάχνει την ταυτότητά του, που ακομα ταλανίζεται ανάμεσα στο αληθινό και το ψευδές, στο όνειρο και τον εφιάλτη, στην αθωότητα και την διαστροφή, στην πρόοδο και την καταστροφή».
Δεν προκύπτει βέβαια και πολλή αισιοδοξία από την έκθεση αυτή. Είναι όμως μια συνολική δουλειά ανώτερου επιπέδου νομίζω, η οποία καταγράφει με ειλικρίνεια τη σκληρή πραγματικότητα.
Η αισιοδοξία θα προκύψει αναπόφευκτα όταν, όλ’ αυτά τα “ανώνυμα” πρόσωπα, οι πρόφυγες που θαλασσοπνίγονται, τα εκατομμύρια όλων μας που βασανιζόμαστε ή ψευτοζούμε παντού σ’ όλον τον κόσμο, πετάξουμε τα προσωπεία της υποταγής, της υποκρισίας ή και της αδιαφορίας και ξαναμπούμε στο προσκήνιο της ιστορίας.
Κάτι ακόμα: Στην έκθεση αυτή δεν υπάρχει ούτε μια συμμετοχή που θα έκανε και τον πλέον αμύητο θεατή ν’ αναρωτηθεί “μα, είναι αυτό Τέχνη”;
Αυτό ακριβώς το ερώτημα ωστόσο, μπαίνει στη σουηδικής και γερμανικής παραγωγής κινηματογραφική ταινία που παρακολούθησα προχθές με τίτλο “Το τετράγωνο”. Μην νομίσει όμως κανείς ότι πρόκειται για μια ταινία που αναλώνεται αποκλειστικά στον κόσμο και στα προβλήματα της Τέχνης. Απεναντίας πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο έργο, μ’ εξαίρετη σκηνοθεσία και πειστικότατες ερμηνείες, ένα έργο γροθιά στο οικονομικό κοινωνικό κατεστημένο του πλέον ανεπτυγμένου καπιταλισμού (με… ανθρώπινο πρόσωπο) και μάλιστα στην πιο αδιαμφισβήτητα δημοκρατική έκφρασή του: στη Σουηδία. Μέσα από ένα πρωτότυπο σενάριο, με διακριτικό χιούμορ επεξεργάζεται παράλληλα θέματα όπως: ρατσισμός, λογοκρισία, δημοκρατία, πολιτικός ορθόν, σύγχρονη τεχνολογία και καθοδήγηση των μαζών, διαφήμιση, διαπροσωπικές σχέσεις, ερωτική(;) ζωή.
Εδώ υπάρχει και η αισιόδοξη πινελιά: Είναι η παληκαρίσια αντίδραση – αντίσταση ενός μετανάστη πιτσιρικά, που ορθώνει το μπογάκι του απέναντι σε μιαν άδικη κατηγορία.
Πρόκειται κατά την προσωπική μου άποψη για μιαν απάντηση στις εφιαλτικές, δυσνόητες -αλλά όχι και ακατανόητες- αντιδραστικές αρλούμπες ταινιών τύπου Λάνθιμου.
* Ο Γρηγόρης Νιόλης είναι Ζωγράφος – Χαράκτης
