Μια μονίμως “προσωρινή λύση” στο ανατολικό τμήμα της Τάφρου των Χανίων, αποτελεί, εδώ και τρεις σχεδόν δεκαετίες το μόνο ουσιαστικά δημοτικό θέατρο της πόλης, με τη δημιουργία ενός θεάτρου αντάξιου του πολιτισμού της, να παραμένει ζητούμενο.
Τα “Χ.ν.” παρουσιάζουν σήμερα μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του θεάτρου Ανατολικής Τάφρου, μέσα από παλιά δημοσιεύματα και συνεντεύξεις με ανθρώπους που καθόρισαν την τύχη του, τα τελευταία χρόνια.
Η δημιουργία ενός σύγχρονου θεάτρου στον χώρο του στρατοπέδου Μαρκοπούλου, συμπεριλαμβανόταν στα σχέδια του πρώην Δημάρχου, Τάσου Βάμβουκα, όπως περιγράφονται στο πλάνο αξιοποίησης του υπό παραχώρηση στρατοπέδου, το οποίο έχει εγκριθεί από το Ταμείο Εθνικής Άμυνας (ΤΕΘΑ). Ωστόσο, η νυν δημοτική Αρχή, φαίνεται πως επιστρέφει στην πρόταση του αείμνηστου Μανώλη Σκουλάκη για δημοτικό θέατρο στο πάρκο Αγίων Αποστόλων, διερευνώντας τις δυνατότητες για χρηματοδότηση από το πρόγραμμα “Αντώνης Τρίτσης”.
Πάντως, παρά τον προσωρινό χαρακτήρα του θεάτρου στην Ανατολική Τάφρο, ελάχιστα έχουν γίνει στην πραγματικότητα για την αντικατάστασή του, μέχρι και σήμερα, 30 σχεδόν χρόνια μετά την εγκατάσταση της παλιάς μεταλλικής κατασκευής και οκτώ χρόνια μετά την απομάκρυνσή της και τη διαμόρφωση -στο ίδιο σημείο- του νέου θεάτρου με τη σημερινή του μορφή.
ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ, ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΛ
Τον Μάιο του 1991, η 50η επέτειος από την Μάχη της Κρήτης εορτάζεται στα Χανιά με λαμπρότητα και παρουσία του τότε Γερμανού καγκελάριου, Χέλμουτ Κολ. Ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, “στήνει” μέσα σε λίγες ημέρες το σιδερένιο θέατρο για να φιλοξενήσει συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη, δίνοντας αίγλη στις εκδηλώσεις και κάνοντας “έξαλλους” τους αρχαιολόγους της Κρήτης, που από την… επόμενη κιόλας ημέρα, άρχισαν να ζητούν την απομάκρυνσή του. Σύμφωνα με τις τότε υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού -όπως αποτυπώθηκαν σε δημοσιεύματα της εποχής, η κατασκευή έγινε προσπερνώντας όλες τις απαιτούμενες διαδικασίες, ήταν αντιαισθητική και προσέβαλε τον χώρο.
Ωστόσο, η μεταλλική κατασκευή μένει εκεί για 21 χρόνια και γίνεται το θέατρο που το κοινό των Χανίων “λατρεύει να μισεί”. Άβολο, επικίνδυνο, αντιαισθητικό αλλά “γράφει ιστορία” με τις συναυλίες των 2.500 και 3.000 ατόμων και βάζει τα Χανιά στον χάρτη των περιοδειών για τις μεγάλες Αθηναϊκές παραστάσεις.
ΓΚΡΕΜΙΣΜΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
«Κάθε χρόνο ο Δήμος Χανίων έπρεπε να λαμβάνει την έγκριση καταλληλότητας για το θέατρο από τη ΒΙΟΣΩΛ, την εταιρεία που το κατασκεύασε», θυμάται ο δημοτικός Σύμβουλος Δημήτρης Λειψάκης (φωτ.) από τη δεκαετία του 1990 ως αντιδήμαρχος πολιτισμού επί δημαρχίας Τζανακάκη: «Κατέβαιναν δύο άτομα από τη ΒΙΟΣΩΛ, τέλη Απρίλη έκαναν την αυτοψία και υπεδείκνυαν στην υπηρεσία μας τι πρέπει να αλλάξει και μετά, αφού γινόταν όλες οι εργασίες, έδιναν την άδεια καταλληλότητας προκειμένου να δουλέψει το θέατρο για ακόμα μία σεζόν.» εξηγεί. Το ετήσιο κόστος για τη διαδικασία αυτή τα τελευταία χρόνια της παραμονής του, έφτανε στα 25.000 ευρώ . «Το θέατρο αυτό σίγουρα δεν ήταν ό,τι καλύτερο αλλά ήταν μια υποδομή πολιτισμού, η οποία άντεξε 20 χρόνια και εκεί υπήρξε παραγωγή πολιτισμού με συναυλίες, παραστάσεις και χώρο στον τοπικό πολιτισμό που έκανε εκεί πάρα πολλές εκδηλώσεις και γεγονότα.», αναφέρει ο κ. Λειψάκης, εξηγώντας πως μετά από πολλαπλά “τελεσίγραφα” της Αρχαιολογίας αλλά και για λόγους ασφαλείας (δεν υπήρχε σχέδιο εκκένωσης) έπρεπε να γκρεμιστεί.
«Θυμάμαι μια μέρα τον αείμνηστο, τον Μανώλη Σκουλάκη, μας κάλεσε και μας είπε: «Θα το ρίξω». Κάλεσε τον αντιδήμαρχο οικονομικών, τον Κώστα Πρωτοπαπαδάκη, τον αντιδήμαρχο των τεχνικών έργων, Μανώλη Κεμεσίδη κι εμένα ως υπεύθυνο πολιτισμού μας λέει «Παιδιά τώρα πάμε δυνατά, για να προλάβουμε το καλοκαίρι» και όντως προλάβαμε, σε στενή συνεργασία και διαρκή συνεννόηση με την αρχαιολογία και με την βοήθεια του ΔΗΠΕΘΕΚ».
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Το νέο θέατρο με τη σημερινή του μορφή και τις 1.600 θέσεις καθήμενων, σηκώνει αυλαία τον Ιούνιο του 2012 και αμέσως διχάζει το κοινό.
Η παράταξη Βάμβουκα τότε, ως ελάσσονα μειοψηφία, καταγγέλλει στο δημοτικό συμβούλιο αδιαφανείς διαδικασίες, πολύ υψηλό κόστος και κατασκευαστικά λάθη. Μάλιστα, η επόμενη αντιδήμαρχος πολιτισμού, Βαρβάρα Περράκη, ως μέλος του “Δήμου Ενεργών Πολιτών” το χαρακτηρίζει ως «το θέατρο της συγγνώμης», «ένα ανάξιο και όχι “αντάξιο” θέατρο που φτιάχτηκε με τη λογική της προχειρότητας» και απευθύνει ένα «ειρωνικό “μπράβο” στη δημοτική Αρχή για το θέατρο του “δεν βλέπω, δεν ακούω”» (Χανιώτικα νέα, 12/07/12).
«Υπήρχαν τότε αντιδράσεις, κυρίως από την αντιπολίτευση για τον τρόπο που έγινε αλλά στο φινάλε, έγινε. Και ο Σκουλάκης είχε πει από την αρχή ότι αυτό είναι κάτι προσωρινό. Ο στόχος ήταν ένα μεγάλο θέατρο στους Αγίους Αποστόλους “Μίκης Θεοδωράκης”. Είχε αποφασιστεί και το κάναμε. Φυσικά τα γεγονότα μας πρόλαβαν, χάσαμε τις εκλογές το 2014, η δική μας διαδικασία σταμάτησε, ανέλαβαν άλλοι και εγκατέλειψαν την ιδέα» .θυμάται ο κ. Λειψάκης: «Κι έτσι έμεινε αυτό το θέατρο, γιατί στην Ελλάδα, ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Σίγουρα είναι ένα αξιοπρεπές θέατρο, ασφαλές, συμβατό με το μνημείο αλλά δεν έχει την αίγλη του προηγούμενου, την συναυλιακή ατμόσφαιρα», καταλήγει.
«Λέγαμε ας φύγει αυτό το άθλιο πράγμα από εκεί» σχολιάζει σήμερα ο πρώην Έφορος Αρχαιοτήτων, κ. Μιχάλης Ανδριανάκης. «Σίγουρα το νέο θέατρο δεν είναι ό,τι καλύτερο αλλά τίποτα δεν είναι χειρότερο από αυτό που ήταν πριν. Έγινε για μια παράσταση και έμεινε 20 χρόνια».
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβουλιο δίνει στο νέο τότε θέατρο, άδεια προσωρινής λειτουργίας για τρία χρόνια με την αίρεση πάντως, ότι θα απομακρυνθεί, όταν θα αρχίσουν οι εργασίες αποκατάστασης στην ανατολική τάφρο των ενετικών οχυρώσεων. Η προσωρινή άδεια λήγει το 2015 και έκτοτε δεν ανανεώνεται με έκδοση σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης αλλά σε συνεννόηση πάντα με την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων, η παραχώρηση χρήσης στον Δήμο Χανίων γίνεται σε ετήσια βάση.
«Θέλαμε με αυτόν τον τρόπο να δώσουμε και το στίγμα ότι δεν αποδεχόμαστε το θέατρο σαν μια μόνιμη λύση» αναφέρει ο πρώην πρόεδρος της ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ (2017-2019) Όθωνας Χαραλαμπάκης (φωτ. πάνω). «Είναι γεγονός ότι το θέατρο πρέπει να φύγει από εκεί. Εκτός από τα όποια τεχνικά ζητήματα που υπάρχουν, το βασικότερο είναι η ηχορρύπανση και η επιβάρυνση στο κυκλοφοριακό. Δεν μπορείς να έχεις θέατρο μέσα στο κέντρο της πόλης» σχολιάζει στα «Χ.ν».
«Το δικό μας σχέδιο για την ύπαρξη ανοικτού θεάτρου στην πόλη ήταν το Μαρκόπουλο, το οποίο δίνει μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για την ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, σε συνδυασμό με αστική συγκοινωνία και την διαμόρφωση υπόγειου πάρκινγκ. Το σχέδιο που έχουμε καταθέσει στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, περιείχε και τη δομή αυτή του ανοικτού θεάτρου» τονίζει ο τέως Δήμαρχος, Τάσος Βάμβουκας (φωτ.) και συνεχίζει: «Το υπάρχον θέατρο της Ανατολικής Τάφρου, είναι γεγονός πως καλύπτει μια ανάγκη της πόλης και μέχρι να βρεθεί οριστική λύση, πρέπει να παραμείνει με τις όποιες βελτιώσεις έχουν γίνει και γίνονται κάθε χρόνο. Είχαν γίνει σκέψεις για αναδιάταξη και κάποιες άλλες παρεμβάσεις για μια καλύτερη διευθέτηση του χώρου αλλά δεν τις προχωρήσαμε εξαρχής, γιατί ήμασταν προσανατολισμένοι στο θέμα του στρατοπέδου Μαρκοπολου. Στο παρελθόν έχει προταθεί και συγκεκριμένος χώρος στους Αγίους Αποστόλους αλλά εμείς ως παράταξη, θεωρούμε πως το θέατρο πρέπει να είναι μέσα στην πόλη και εύκολα προσβάσιμα από όλους» αναφέρει.
ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ
Πάντως, η τωρινή Δημοτική Αρχή, φαίνεται πως επιστρέφει στα σχέδια των Αγίων Αποστόλων. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο πολιτισμού και πρόεδρο της ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ, Γιάννη Γιαννακάκη (φωτ.), ήδη έχουν “βγει από τα συρτάρια” οι σχετικές μελέτες για τη χωροθέτηση του θεάτρου και διερευνώνται τρόποι χρηματοδότησης, με πρώτο το πρόγραμμα για την αυτοδιοίκηση “Αντώνης Τρίτσης”. Έως τότε, έχουν προχωρήσει ήδη φέτος κάποιες εργασίες σε συνεννόηση με την Αρχαιολογία, όπως η αλλαγή που έγινε στην περίφραξη μετά τα κλαδέματα και το άνοιγμα δεύτερης εισόδου στα ανατολικά για να μη διακόπτονται οι παραστάσεις από το “μπες-βγες” ορισμένων θεατών.
«Είναι προφανές ότι το θέατρο δεν έχει μακρύ μέλλον στην Ανατολική Τάφρο», σχολιάζει ο κ. Γιαννακάκης. «Το κοινό των Χανίων μπορεί να υποστηρίξει μεγάλες εκδηλώσεις και μεγάλες συναυλίες, μεγάλες παραστάσεις και ως εκ τούτου έχει ανάγκη η πόλη από ένα μεγάλο θέατρο των 2.500 και πλέον θέσεων. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να είναι μέσα στην πόλη». Παράλληλα, όπως εξηγεί «υπάρχει ανάγκη για θέατρο μέσα στην πόλη». Ως εκ τούτου, σχεδιάζεται η διαμόρφωση ενός πολύ μικρότερου θεάτρου, της τάξεως των 500 θέσεων, στην Ανατολική Τάφρο ή στη Δυτική, στα πρότυπα του θεάτρου «Μελίνα Μερκούρη» της Ρόδου που θα φιλοξενεί μικρότερες και πιο ήπιες εκδηλώσεις και παραστάσεις.
