Τρία Ινστιτούτα του ΙΤΕ έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις μοναδικές δύο προτάσεις που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν τα μνημεία λόγω της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών.
Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, «η ακεραιότητα των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων και των πολιτιστικών τοπίων απειλείται από την κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις φυσικές καταστροφές. Η αλλοίωση ή η καταστροφή των -εξαιρετικά ευάλωτων- μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα έχει αρνητικό αντίκτυπο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, λόγω της πολιτιστικής τους σημασίας ως πηγή πληροφοριών για το ιστορικό παρελθόν αλλά και της οικονομικής και κοινωνικής τους βαρύτητας ως σύμβολα εθνικής ταυτότητας. Για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αυτών θεμάτων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε πρόσκληση υποβολής ανταγωνιστικών ερευνητικών προτάσεων με θέμα “Αντιμετώπιση Κινδύνων και Κλιματική Αλλαγή” (Disaster Resilience & Climate Change, H2020-DRS-11-2015) στο πλαίσιο του ιδιαιτέρως ανταγωνιστικού Ευρωπαϊκού Προγράμματος Πλαισίου για την Έρευνα και την Καινοτομία, Horizon 2020. Στην πρόσκληση υπεβλήθησαν 42 αιτήσεις από κοινοπραξίες Ερευνητικών – Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων και εταιριών απ’ όλη την Ευρώπη. Από αυτές, επιλέχθηκαν μόνο δύο (2): το HERACLES (“HEritage Resilience Against CLimate Events on Site” – “Ανθεκτικότητα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ενάντια στα κλιματικά γεγονότα στον συγκεκριμένο χώρο”) και το STORM (“Safeguarding Cultural Heritage, Technical and Organisational, Resources Management” – “Προστατεύοντας την Πολιτιστική Κληρονομιά, διαχείριση τεχνικών και οργανωτικών πόρων”).
Στα δύο αυτά έργα συμμετέχουν τρία (3) Ινστιτούτα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ηρακλείου και Ρεθύμνου αλλά και με το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ) και το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών (ΙΥΜ) έχουν ενεργό ρόλο μαζί με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου και το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Έργο HERACLES, το οποίο θα ασχοληθεί με την εκτίμηση κινδύνου, το σχεδιασμό και την προώθηση συστημάτων/λύσεων που θα αποκρίνονται στις ανάγκες προστασίας των μνημείων της Πολιτισμικής Κληρονομιάς έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, με έμφαση σε μνημεία του Ηρακλείου (αρχαιολογικός χώρος του ανακτόρου της Κνωσού και το Ενετικό Θαλάσσιο Φρούριο Rocca a Mare ή Κούλες) και σε μνημεία της Ιταλικής πόλης Gubbio. Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (ΙΜΣ) σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου συμμετέχουν στο έργο STORM, το οποίο θα μελετήσει την βιώσιμη και αποτελεσματική προστασία και διαχείριση της πολιτισμικής κληρονομιάς σε έξι διαφορετικούς αρχαιολογικούς χώρους μεταξύ των οποίων το Ιστορικό Κέντρο του Ρεθύμνου.
Τα δύο αυτά έργα αναμένεται να προσφέρουν λειτουργικές και αποτελεσματικές λύσεις για την υποστήριξη όλων των Φορέων και ειδικών που εμπλέκονται στη συντήρηση, διατήρηση και διαχείριση των χώρων Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, συντηρητές, υπεύθυνοι αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, γεωφυσικοί, μετεωρολόγοι, πάροχοι υπηρεσιών ηλεκτρονικής πλατφόρμας πληροφόρησης, φορείς λήψης αποφάσεων και άσκησης πολιτικής κ.α.), τη μείωση του κατακερματισμού στον τομέα της προστασίας και της διαχείρισης της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και την παροχή αποτελεσματικών προτάσεων και δεδομένων για να υποστηριχθούν οι πολιτικές διαχείρισης και προστασίας των κρατικών φορέων.
Η τόσο ισχυρή παρουσία του Ερευνητικού δυναμικού της Κρήτης στα μοναδικά δύο έργα που χρηματοδοτήθηκαν, ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα, αποδεικνύει ακόμη μία φορά και πολύ εμφατικά την επιστημονική αρτιότητα και το ανταγωνιστικό προφίλ του Ερευνητικού-Εκπαιδευτικού οικοσυστήματος της Κρήτης, με πρωτοστατούντα τα Ινστιτούτα του ΙΤΕ. Επίσης η επιλογή χρηματοδότησης αυτών των δύο έργων αναδεικνύει τη μοναδική σημασία των μνημείων Πολιτισμικής Κληρονομιάς της Κρήτης καθώς και το υψηλού επιπέδου και αξιόπιστο έργο που επιτελείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ηρακλείου και την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ρεθύμνου. Οι φορείς της Κρήτης διαμορφώνουν μια ισχυρή κοινοπραξία από Ερευνητικά και Ακαδημαϊκά εργαστήρια αιχμής και υπεύθυνους διαχείρισης μνημείων μοναδικής πολιτισμικής αξίας. Μέσα στους 36 μήνες των δύο έργων οι Φορείς αυτοί θα απορροφήσουν στην Κρήτη συνολικά 1.700.000 ευρώ, μια σημαντική χρηματοδότηση για την υποστήριξη της ερευνητικής, ακαδημαϊκής και πολιτιστικής κοινότητας του νησιού».
