Είναι γνωστό ότι η Δημοκρατία στηρίζεται στους τρεις πυλώνες της εξουσίας. Την εκτελεστική εξουσία που ασκείται από την κυβέρνηση και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στη νομοθετική εξουσία που ασκείται από τη Βουλή και στη δικαστική εξουσία που ασκείται από τη δικαιοσύνη.
Αυτές οι εξουσίες πρέπει να ‘ναι ανεξάρτητες και να λειτουργούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα. Να λειτουργούν στο όνομα του λαού. Να σέβεται όμως η κάθε μία εξουσία την ανεξαρτησία της άλλης. Δυστυχώς όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Και αποδεικνύεται από τον τρόπο της λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Η Βουλή μετατρέπεται σε «βιομηχανία» ψήφισης νομοσχεδίων, όπως τα θέλει η εκάστοτε κυβέρνηση και η έγκριση τους είναι βέβαιη, διότι γίνεται κάτω από τη «δαμόκλειο σπάθη» της κομματικής πειθαρχίας.
Η δικαστική εξουσία είναι «όμηρος» της εκτελεστικής εξουσίας, αφού η ανώτατη ηγεσία της στο Συμβούλιο Επικρατείας, στον Άρειο Πάγο και στο ελεγκτικό συνέδριο διορίζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση με εισήγηση του υπουργικού συμβουλίου.
Έτσι, στην πρώτη περίπτωση έχουμε περιορισμό της ελεύθερης βούλησης των βουλευτών και «στραγγαλισμό» της κατά συνείδηση ψήφου τους και στη δεύτερη περίπτωση εξάρτηση της ανώτατης δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική εξουσία.
Ποιος λοιπόν μπορεί να πιστέψει ότι η διορισμένη ηγεσία της δικαιοσύνης δεν θα πρόσκειται προς το εκάστοτε κυβερνητικό κόμμα; Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η προαγωγή του Π. Κόκκινου στη θέση του προέδρου του Αρείου Πάγου, που με επιλογή του Κ. Μητσοτάκη βρέθηκε από 13ος στην επετηρίδα 1ος, γιατί βέβαια θα επακολουθούσε το ειδικό δικαστήριο για τον Α. Παπανδρέου.
Με την ευκαιρία της αναφοράς εκείνης της δίκης, γιατί μέχρι σήμερα δεν διαμαρτυρήθηκε το ΠΑΣΟΚ, όταν ο πρωθυπουργός ανέφερε από το βήμα της Βουλής ότι πήγαιναν κούτες με πάμπερς γεμάτες χρήματα στο Καστρί; Αυτό για μια ίσως… παράλειψη.
Έγιναν λοιπόν πολλές συνταγματικές αναθεωρήσεις, αλλά δεν έγινε συνταγματική αναθεώρηση για να δοθεί πλήρης ανεξαρτησία στη δικαιοσύνη. Να μη γίνονται οι λειτουργοί της «παρατρεχάμενοι» των κομμάτων. Η εκτελεστική εξουσία θέλει να εξουσιάζει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, που αποτελεί γνώρισμα των αυταρχικών καθεστώτων. Όμως, με ένα τέτοιο καθεστώς δεν μπορεί να υπάρξει εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος. Θα αναφερθώ ιδιαίτερα στη δικαστική εξουσία, γιατί απασχόλησε το λαό μας, μέχρι που μπορεί να φθάσει η ανεξαρτησία της, με την υπόθεση των υποκλοπών. Δυστυχώς, όμως, σχεδόν πάντοτε συμβαίνει σε υποθέσεις που συγκλόνισαν τη χώρα, έγινε πάλι αντικείμενο πολιτικής διαμάχης και κομματικών ανταγωνισμών!
Αυτό είναι το αποτέλεσμα των συνταγματικών διατάξεων για τη δικαιοσύνη και έτσι φαλκιδεύεται και αποδυναμώνεται το κύριο όπλο της αξιοπιστίας της, όταν επιχειρείται η κομματικοποίηση της. Στις όποιες κομματικές παρεμβάσεις και στην προσπάθεια της χειραγώγησης της από τα κόμματα, θα πρέπει η δικαιοσύνη να αντιστέκεται και να μην επηρεάζεται από τις προσταγές των κομμάτων. Τα κόμματα θέλουν οι αποφάσεις της να βοηθούν τα κομματικά τους συμφέροντα. Οι αποφάσεις της όμως λαμβάνονται στο όνομα του λαού, όπως αναφέρεται στο Σύνταγμα της χώρας και όχι στο όνομα κάποιου κομματικού οφέλους ή κόστους. Αυτές τις μέρες, δυστυχώς, οι λειτουργοί των ανεξάρτητων θεσμών της δικαιοσύνης βρέθηκαν στη δίνη του κομματικού φανατισμού, με αποτέλεσμα να διερωτάται ο λαός μας αν πραγματικά η δικαιοσύνη προστατεύεται από την ανεξαρτησία της.
Ακούστηκαν ύβρεις και απειλές στους λειτουργούς της δικαιοσύνης και μάλιστα από βουλευτές που συνιστούν καταβαράθρωση ενός κράτους δικαίου!
Τα κόμματα δεν αποτελούν τον μοναδικό δημοκρατικό θεσμό και δεν συμβάλλουν στην ποιότητα της Δημοκρατίας, όταν μοναδικός στόχος τους είναι η κατοχή των αρμών της εξουσίας. Είναι οι θεματοφύλακες της νομιμότητας και όχι της υπονόμευσης της δημοκρατικής ομαλότητας. Καμία εκτελεστική εξουσία δεν βρίσκεται υπεράνω του Συντάγματος και δεν επιτρέπει τον έλεγχο της για θέματα που άπτονται της χρηστής διοίκησης του κράτους. Το κράτος με τους θεσμούς του δεν ανήκει στα κόμματα αλλά στον λαό μας. Όταν λοιπόν υπάρχει εκτραχηλισμός του ήθους και ύφους της εξουσίας, της μειωμένης ευθύνης έναντι των θεσμών, της έκπτωσης της δημόσιας ηθικής τότε ενισχύονται οι εχθροί της Δημοκρατίας. Τότε δεν θα πρέπει να «κλαψουρίζουμε» για Λαγούς και Κασιδιάρηδες! Η δικαιοσύνη λοιπόν δεν μπορεί να λειτουργήσει ελεύθερα και ανεμπόδιστα όταν βάλλεται για την αξιοπιστία της.
Αποτελεί, όχι μόνο τον θεματοφύλακα της προστασίας της νομιμότητας αλλά και το τελευταίο καταφύγιο του πολίτη όταν αδικείται και αναζητά το δίκιο του. Οι αποφάσεις της δικαιοσύνης μπορούν να διαφυλάξουν τον πολίτη από την αλαζονεία κάθε εξουσίας.
Αυτές τις μέρες περιμένουν με αγωνία εκατομμύρια Έλληνες την απόφαση του Αρείου Πάγου, για να μην τους ξεσπιτώσουν οι διάφοροι απόφαση του Αρείου Πάγου, για να μην τους ξεσπιτώσουν οι διάφοροι Πάτσηδες. Περιμένουν την προστασία της δικαιοσύνης, διότι οι αποφάσεις της εκτελεστικής εξουσίας τούς άφησαν απροστάτευτους από τα «κοράκια» της εμπορευματοποίησης του πόνου του λαού μας. Πρέπει να γνωρίζει η εκτελεστική εξουσία ότι οι αποφάσεις της δικαιοσύνης λαμβάνονται στο όνομα του λαού και όχι στο όνομα των οικονομικών συμφερόντων.
Πρέπει λοιπόν να λειτουργεί η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Πρέπει όμως να βοηθήσουν και οι λειτουργοί της. Αν κάνουμε μια ιστορική αναδρομή για τη στάση των δικαστών σε κρίσιμα προβλήματα, δεν έχουν την ίδια συμπεριφορά όλοι οι δικαστές. Υπήρξαν δικαστές που αντιστάθηκαν στις προσταγές της εξουσίας, σε υποθέσεις που συγκλόνισαν την Ελλάδα.
Αυτοί οι δικαστές έμειναν στην ιστορία, γιατί σεβάστηκαν τη δικαιοσύνη και την ανεξαρτησία της, ενώ αυτοί που κιότεψαν στις προσταγές της εξουσίας έγιναν παράδειγμα προς αποφυγή! Στην ιστορία έμειναν ο Πολυζωίδης και ο Τσερτσέτης που αρνήθηκαν να καταδικάσουν σε θάνατο τον ήρωα του 1821 Θ. Κολοκοτρώνη. Δεν πειθάρχησαν στις υποδείξεις και τις απειλές της εξουσίας.
«Το σώμα μου μπορείτε να το κάμετε ό,τι θέλετε,
μα τον στοχασμό μου, τη συνείδηση μου
ποτέ δεν θα μπορέσετε να παραβιάσετε»
Στην ιστορία έμεινε ο ανακριτής Σαρτζετάκης για την υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη και όχι ο εισαγγελέας του Α.Π. Κόλλιας που προσπάθησε να βάλει το αρχείο τον φάκελο της δολοφονίας!
Στην ιστορία έμειναν οι δικαστικοί που αντιστάθηκαν στην εξουσία του στρατιωτικού καθεστώτος και όχι οι 5 Αρεοπαγίτες που έγιναν μέλη της πρώτης κυβέρνησης της Χούντας.
Στην ιστορία έμεινε ο δικαστής Ντεγιάννης που δίκασε τη Χούντα, όπως και στις μαύρες σελίδες της δικαιοσύνης οι ανώτατοι δικαστές που συντάξανε τα συντάγματα της Χούντας και αποφάνθηκαν ότι η «επανάσταση» της 21ης Απριλίου δημιούργησε δίκαιο, γιατί επικράτησε. Θα ‘πρεπε να μην υπήρχαν διαχωρισμοί στη στάση των λειτουργών της δικαιοσύνης. Αυτό επιβάλλεται από τις αρχές της ισονομίας και ισοπολιτείας της Δημοκρατίας.
Αν η εκτελεστική εξουσία σεβόταν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης κι αν οι λειτουργοί της ήσαν μακριά από τις προσταγές της για κομματικό κυρίως όφελος, τότε δεν θα ψάχναμε να βρούμε Τσερτσέτηδες σε γεγονότα που συγκλόνισαν την Ελλάδα.
Και μακάρι ο ιστορικός του μέλλοντος να μην αναζητήσει έναν Τσερτσέτη ή έναν Κόλλια στην υπόθεση των υποκλοπών που συγκλονίζει τη χώρα για 6 μήνες!
Η δικαιοσύνη μπορούσε να προλάβει την καταβαράθρωση της δημόσιας ζωής, που οι πιο ακραίες ύβρεις αντικατέστησαν τον πολιτικό λόγο, αν υπήρχε άμεση παρέμβαση της.
Έτσι, το έργο της διερεύνησης του σκανδάλου προσέτρεξαν και άλλοι δημοκρατικοί φορείς που επιβοηθούν τη δικαιοσύνη!
Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Στις αλλεπάλληλες σφυγμομετρήσεις που παρακολουθούμε βλέπουμε ότι η ακρίβεια και η οικονομία προηγούνται στις προτιμήσεις των ερωτώμενων από την ποιότητα και διαφάνεια της Δημοκρατίας. Βέβαια, επόμενο είναι όταν ερωτηθεί ένας πολίτης που έχει φτωχοποιηθεί και δεν μπορεί να ζήσει τα παιδιά του, να δίνει προτεραιότητα στην επιβίωση του και όχι στη διαφάνεια της Δημοκρατίας. Επόμενο είναι να δίνει προτεραιότητα στην οικονομική μορφή της ατομικής του δραστηριότητας, γιατί όταν κατέχεται από οικονομικά προβλήματα, υπάρχουν σκέψεις, αδιέξοδα και βάσανα. Δεν υπάρχουν γι’ αυτόν χαρές κι όνειρα. Και είναι γεγονός ότι όσο αντιμετωπίζει προβλήματα επιβίωσης ο λαός μας, άλλο τόσο ενισχύεται η αδιαφορία του για τα κοινά. Πρέπει λοιπόν να πεισθεί ο πολίτης ότι η λειτουργία της Δημοκρατίας είναι στενά δεμένη με την οικονομία.
Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς κοινωνικό κράτος και κοινωνικό κράτος χωρίς Δημοκρατία.
Στις χώρες του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού υπήρχε κοινωνικό κράτος, χωρίς όμως Δημοκρατία. Και αυτά τα καθεστώτα κατέρρευσαν. Η ύπαρξη μιας συμμετοχικής Δημοκρατίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας ιδεολογικής δύναμης που θα συμβάλει στην οικοδόμηση ενός κοινωνικού κράτους.
Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με αδιάφορους πολίτες. Η Δημοκρατία είναι τρόπος ζωής και δεν δίνει το παρών μόνο κάθε τέσσερα χρόνια. Δημοκρατία θα πει πως οι πολίτες ακόμα και αν εργάζονται αδιάκοπα για να επαρκέσουν στις ιδιωτικές και οικιακές τους ανάγκες, πρέπει να ‘χουν χρόνο για να συμμετέχουν στα κοινά. Τα αυταρχικά καθεστώτα θέλουν παθητικούς και πολιτικά αδιάφορους υπηκόους. Δεν πιστεύουν ότι ο καλός πολίτης είναι ο ελεύθερος πολίτης, ο συνειδητός και ενεργός υπεύθυνος πολίτης. Θέλουν μια κοινωνία αδιάφορη και ακινητοποιημένη, γιατί φοβούνται τις κοινωνικές εκρήξεις. Θέλουν αδιάφορους πολίτες, για να μην προβάλλονται κοινωνικά δικαιώματα και οικονομικές διεκδικήσεις, πιστεύοντας ότι έτσι εξασφαλίζεται η κοινωνική ειρήνη. Κι αν καμιά φορά αυτά τα καθεστώτα θυμούνται το κράτος ότι πρέπει να παρεμβαίνει, το θυμούνται όταν θέλουν να μη διαταραχθούν τα όρια της κοινωνικής ειρήνης. Και μοιράζουν είτε κουπόνια φτώχειας είτε αστυνομική καταστολή!
Όμως μια τέτοια οικονομική πολιτική δεν μπορεί να ‘χει σχέση με το κοινωνικό κράτος. Για να υπάρξει κοινωνική πολιτική πρέπει να γίνει ανακατανομή του εθνικού εισοδήματος. Να υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη όταν οι λίγοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι και μάλιστα σε συνθήκες μεγάλης οικονομικής κρίσης. Φαίνεται ότι η οικονομική κρίση όχι μόνο δεν μείωσε το εισόδημα των ολιγαρχών, αλλά εκτινάχθηκε σε πρωτοφανή κέρδη. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός οι εταιρείες που ασχολούνται με την ενέργεια, τα καύσιμα, την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, τα super markets να παρουσιάζουν κέρδη το 2022 που φθάνουν το 400%. Γιατί δεν φθάνουν στο 10% για να γίνει η ζωή των πολιτών λιγότερο βασανιστική;
Την ώρα που οι Έλληνες δεν μπορούν να πληρώσουν το ρεύμα, που δεν μπορούν να βάλουν καύσιμα για να πάνε στη δουλειά τους, να μην μπορούν να προμηθευτούν τα αναγκαία τρόφιμα για να ζήσουν την οικογένεια τους, αυτές οι εταιρείες θησαυρίζουν. Και μάλιστα εταιρείες που έχουν άμεση σχέση με την επιβίωση του λαού μας. Και μάλιστα θησαυρίζουν ενώ διαρκεί ο πόλεμος! Φαίνεται ότι υπάρχει αισχροκέρδεια. Άλλωστε γιατί στην Κύπρο η τιμή της βενζίνης είναι 1,50€/ λίτρο και στην Ελλάδα 2,00€/ λίτρο, όταν η Κύπρος προμηθεύεται καύσιμα από την Ελλάδα;
Ο Γεώργιος Παπανδρέου έλεγε ότι «οι αριθμοί ευημερούν και ο λαός πένεται».
Στη χώρα μας δεν ευημερούν ούτε οι αριθμοί ούτε ο λαός! Το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος «κατατρώγουν» την ελληνική κοινωνία. Μέσα σ’ αυτήν λοιπόν την οικονομική κρίση που έχει γονατίσει τον λαό μας, η οικοδόμηση ενός κοινωνικού κράτους αποτελεί εθνική επιβίωση. Χρειάζεται λοιπόν αγώνας για να λειτουργήσει ένα κοινωνικό κράτος, αλλά με μια ισχυρή Δημοκρατία. Η Δημοκρατία θα ‘ναι λειψή και κολοβωμένη όσο οι πολίτες της λιμοκτονούν από την οικονομική πολιτική που υπηρετεί τον ακραίο καπιταλισμό. Όμως η οικονομική ανάπτυξη του λαού συμπορεύεται με την ενδυνάμωση της Δημοκρατίας. Τα σχέδια μιας δημοκρατικής πολιτείας δεν θα πρέπει να αναπνέουν τον κλειστό αέρα μιας στεγανοποιημένης εξουσίας, αλλά πρέπει να βγαίνουν στο φως δημοκρατικού ελέγχου. Η συμμετοχή του λαού στην ποιοτική αναβάθμιση της Δημοκρατίας, θα αποτελέσει εμπόδιο κάθε εξουσίας που φοβάται το φως του δημοκρατικού ελέγχου. Η αδιαφορία για τα κοινά είναι ο εχθρός της δημοκρατικής ανέλιξης. Όταν η αδιαφορία μας αφήνει ανυπεράσπιστη την ελεύθερη έκφραση και ο πολίτης φοβάται να λέει στον συνάνθρωπο του αυτό που θα ‘θελε να πει, τότε η Δημοκρατία τραυματίζεται. Όταν αστυνομεύεται η ανθρώπινη ελευθερία και περιορίζεται η ελεύθερη σκέψη, τότε έχουμε την πνευματική εξόντωση του πολίτη που ισοδυναμεί με τη φυσική του εξόντωση. Και είναι γεγονός όταν οι κυρίαρχοι της εξουσίας διακατέχονται από φόβο και ανασφάλεια, τότε προχωρούν στον περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης. Και δυστυχώς τέτοιες πρακτικές δεν παρατηρούνται μόνο στις δικτατορίες αλλά και στις φιλελεύθερες Δημοκρατίες.
Μπορεί στις φιλελεύθερες Δημοκρατίες οι περιορισμοί να ‘ναι κεκαλυμμένοι, αλλά ο στόχος τους είναι κοινός με τα δικτατορικά καθεστώτα. Προχωρούν στον κοινωνικό έλεγχο δια μέσω αυτών των περιορισμών για τη διαιώνιση των κυρίαρχων στην εξουσία.
Είναι, λοιπόν, υποχρέωση κάθε υπεύθυνου πολίτη η διαφύλαξη της ποιότητας της Δημοκρατίας και πρέπει να προηγείται στις προτιμήσεις του.
Να γίνει ο λαός μας το δημοκρατικό του παρόν για τον ηθικό μετασχηματισμό της Δημοκρατίας. Αλίμονο στη Δημοκρατία που κυριαρχείται από σκάνδαλα και διαφθορά και η κοινωνία αδιαφορεί στην παρακμή και παρουσιάζει εθισμό στη διαφθορά. Τότε η κοινωνία δεν είναι ρωμαλέα και η Δημοκρατία είναι καχεκτική.
Η Δημοκρατία ακόμα κι αν είναι αστική μπορεί να δώσει τις προϋποθέσεις για την οικοδόμηση ενός κοινωνικού κράτους, αρκεί ο λαός μας να πρωτοστατεί στον αγώνα απέναντι σε όσους έχουν σαν στόχο τη λειτουργία μιας αδιάφορης Δημοκρατίας για τον λαό. Η Δημοκρατία, λοιπόν, πρέπει να προηγείται στις προτιμήσεις μας. Χωρίς τη λειτουργία της το κοινωνικό κράτος ζει στη μοναξιά! Μια Δημοκρατία με πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιεχόμενο θα προσφέρει όνειρα και χαρές στον πολίτη και θα ελαχιστοποιήσουν τα βάσανα του λαού. Μια τέτοια προοπτική δεν αποτελεί απόρροια κάποιου ψευδεπίγραφου «κομματικού πατριωτισμού», αλλά στόχο της εθνικής μας επιβίωσης.
Ένας λαός έχει προοπτική όταν η Δημοκρατία συμπορεύεται με το κοινωνικό κράτος.
*Ο Βασίλης Πεντάρης
είναι π. βουλευτής Χανίων
