Οἱ πράξεις ποὺ περιγράφονται στὴν ποιητικὴ σύνθεση πρέπει νὰ προκαλοῦν στὸν ἀναγνώστη κάποια συγκίνηση ἰδιαίτερη, κάποια συναισθήματα ἔντονα προκειμένου νὰ ἐντυπωθῇ στὸ μυαλό του τὸ ποίημα. Θ’ ἀναφερθοῦν δύο στοιχεῖα ποὺ μποροῦν νὰ προκαλέσουν ἔντονα συναισθήματα στὸν ἀναγνώστη:
1. Τὸ ἀ δ ό κ η τ ο. Τὸ ἀδόκητο προκύπτει ὅταν ἡ ὅλη ἐξέλιξη τῆς ὑπόθεσης κυλάῃ ὁμαλὰ καὶ τίποτα δὲν προμηνύει μιὰ ἔκβαση ἄλλη ἀπὸ αἴσια ἢ τέλος πάντων φυσιολογική, μὲ τὸ νόημα ὅτι εἶναι ἡ ἔκβαση ποὺ περιμένει ἢ θέλει ὁ ἀναγνώστης. Λίγο πρὶν κλείσῃ τὸ ποίημα, ἕνα γεγονός, μιὰ πράξη ἑνὸς χαραχτῆρα ἀνατρέπει τὴν ὁμαλὴ ἔκβαση καὶ τότε συμβαίνουν πράγματα ποὺ δὲν περιμένει κανείς: οὔτε οἱ χαραχτῆρες, οὔτε οἱ ἀναγνῶστες.
Αὐτὸ τ’ ἀδόκητο προκαλεῖ ἔ κ π λ η ξ η σ’ ὅλους. Συνήθως ἡ ἔκπληξη αὐτὴ εἶναι δυσάρεστη καθὼς τὸ γεγονὸς ποὺ τὴν προκάλεσε εἶναι ἀρνητικὸ κι ἀκολουθεῖ σχεδὸν πάντα καταστάσεις ἤρεμες καὶ χωρὶς ἐξάρσεις. Ἑπομένως, ἡ μετάβαση γίνεται ἀπ’ τὴν τάξη στὴν ἀταξία.
2. Ὅσα πράττουν τὰ πρόσωπα τοῦ ποιήματος ἀποκτοῦν κάποια στιγμὴ μέσα στὴ ῥοὴ τῆς ὑπόθεσης χαραχτῆρα δεινό. Τέτοιες πράξεις μπορεῖ νάναι φόνοι – κυρίως μεταξὺ συγγενικῶν προσώπων – ἢ αὐτοχειρίες. Ἐπίσης, ἡ ἐξαπάτηση, ὁ δόλος, οἱ σκευωρίες συγκαταλέγονται στὰ δεινὰ αὐτά. Ἡ ἐκτέλεση τέτοιων πράξεων, τὶς συνέπειες τῶν ὁποίων ὁ πράτων δὲν γνωρίζει μέχρι καὶ τὸ τέλος τῆς ὑπόθεσης ἐνῷ ὁ ἀναγνώστης γνωρίζει, προκαλεῖ περίεργα συναισθήματα.
Χαραχτηριστικὴ περίπτωση εἶν’ ἡ ἐκτέλεση πράξης εἰς βάρος Α συγγενικοῦ προσώπου ἀπ’ ἄλλο συγγενικὸ πρόσωπο τοῦ ὁποίου ὁ ἀρχικὸς στόχος ἦταν τὸ Β συγγενικὸ πρόσωπο, ἀλλὰ λόγῳ κακῆς ἐκτίμησης, βιασύνης, ἢ ἐπιπολαιότητας, θῦμα γίνεται τὸ Α κι ὄχι τὸ Β πρόσωπο. Ὅλ’ αὐτὸ τὸ παιχνίδι τῆς μοῖρας εἶναι εἰς βάρος τοῦ θύτη ποὺ ἀγνοεῖ μέχρι τέλους τὶς πραγματικὲς συνέπειες τῆς πράξης του (ὅτι δηλαδὴ ἔπραξε εἰς βάρος τοῦ λάθους προσώπου), ἐνῷ τὶς ἀνακαλύπτει ὁ ἀναγνώστης ἀλλὰ μόνον στὸ τέλος τοῦ ποιήματος.
Τὸ δεύτερο αὐτὸ στοιχεῖο τῆς συγκίνησης προκαλεῖ ἐπίσης ἔκπληξη καὶ συνιστᾶ τὴ λεγόμενη ἀριστοτελικὴ περιπέτεια. Εἶναι δυνατὸν νὰ προκληθῇ μιὰ ἐλαφριὰ θυμηδία γι’ αὐτὸ τὸ εἰρωνικὸ παιχνίδι τῆς μοῖρας καὶ κάποτε μιὰ συμπάθεια γιὰ τὸν θύτη.
