Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου, 2024

“Πρωταθλήτρια” σε αφίξεις η Ryanair στο αεροδρόμιο Χανίων

“Πρωταθλήτρια” στις αφίξεις αεροσκαφών στο αεροδρόμιο “Δασκαλογιάννης” των Χανίων αναδεικνύεται η Ryanair, ενώ την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν κατά σειρά οι: TUI, EasyJet, Scandinavian Airlines (SAS) και Corendon Airlines Europe.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την έρευνα – ανάλυση των πτήσεων του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Δυτικής Κρήτης (Western Crete Aviation Observatory – WCAO), η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Ετήσιας Έρευνας Τουρισμού του ΜΑΙΧ (Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης).
Το Παρατηρητήριο Αεροπορικού Κλάδου Δυτικής Κρήτης, με ιδρυτή και επικεφαλής τον ερευνητή του ΜΑΙΧ Δημήτρη Ζοπουνίδη, αποτελεί ερευνητικό παράρτημα του εξειδικευμένου επιστημονικού ιστότοπου αεροπορικού ενδιαφέροντος, aviationlife.gr , που ασχολείται συγκεκριμένα με την πτητική δραστηριότητα και τις αεροπορικές εταιρείες που επιχειρούν στον Διεθνή Αερολιμένα Χανίων «Δασκαλογιάννης».

“ΠΡΩΤΙΑ” ΓΙΑ ΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ


Ο ιδρυτής και επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Δυτικής Κρήτης (WCAO) και του επιστημονικού ιστότοπου αεροπορικού ενδιαφέροντος, aviationlife.gr Δημήτρης Ζοπουνίδης.

Ειδικότερα, όπως επισημαίνει ο κ. Ζοπουνίδης, σε ό,τι αφορά τις αφίξεις αεροσκαφών ανά χώρα για τους μήνες Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο, σταθερά στην πρώτη θέση βρίσκεται το Ηνωμένο Βασίλειο.
Συγκεκριμένα, σε σύνολο 1.833 αφίξεων τον Μάιο, το 20,6% (379) των αεροσκαφών που προσγειώθηκαν στο “Δασκαλογιάννης” ήταν από το Ηνωμένο Βασίλειο και ακολουθούν η Γερμανία (13,6% – 250 σκάφη), η Δανία (13,5% – 249 σκάφη), η Φινλανδία (10,3% – 189), η Σουηδία (7,7% – 156 σκάφη) κ.ά.
Τον Ιούνιο το σύνολο των αεροσκαφών από το εξωτερικό που προσγειώθηκαν στο “Δασκαλογιάννης” ήταν 2.734.
Την πρώτη θέση διατήρησε το Ηνωμένο Βασίλειο (13,5% – 376 σκάφη), ενώ ακολουθούν η Δανία (11,8% – 325 σκάφη), η Γερμανία (12% – 330 σκάφη), η Νορβηγία (9,3% – 256 σκάφη), η Σουηδία (9% – 247 σκάφη) κ.ά.
Τον Ιούλιο οι αφίξεις αεροσκαφών στο Δασκαλογιάννης αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο φτάνοντας τις 3.363, «μία αύξηση περίπου 28% σε σχέση με τον Ιούνιο και 83% σε σχέση με τον Μάϊο, τάση που δείχνει την άνοδο της πτητικής δραστηριότητας και την είσοδο στη λεγόμενη high season», τονίζει ο κ. Ζοπουνίδης.
Από εκεί και πέρα, το Ηνωμένο Βασίλειο διατήρησε τα πρωτεία (15,04% – 506 σκάφη), ενώ ακολουθούν η Δανία (12,9% – 435 σκάφη), η Νορβηγία (11,03% – 371 σκάφη), η Γερμανία (10,22% – 344 σκάφη), η Πολωνία (7,9% – 266 σκάφη) κ.ά.

ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΝΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

«Με τα έως τώρα συλλεχθέντα δεδομένα (έως και 22/08/2022), η Ryanair αναδεικνύεται η αεροπορική εταιρεία με τις περισσότερες αφίξεις και εξυπηρετούμενους προορισμούς στον Διεθνή Αερολιμένα Χανίων. Ακολουθεί η TUI στην 2η θέση, η ευρωπαϊκή EasyJet στην 3η θέση, ο αερομεταφορέας της Σκανδιναβίας (Σουηδία, Νορβηγία, Δανία) Scandinavian Airlines (SAS) στην 4η θέση, ενώ την κορυφαία πεντάδα συμπληρώνει η Corendon Airlines Europe», αναφέρει ο κ. Ζοπουνίδης.
Αναλυτικά η κορυφαία δεκάδα είναι η εξής: 1) Ryanair 2) TUI 3) EasyJet 4) SAS 5) Corendon Airlines 6) Transavia 7) Norwegian 8) Finnair 9) Aegean Airlines και 10) Condor .
Στις επόμενες θέσεις εντοπίζονται οι: Lufthansa Group, Wizz Air, Sunclass Airlines, Jet2.com και η Novair.
– Ειδικότερα η Ryanair, όπως επισημαίνεται στην έρευνα, εξυπηρετεί 36 προορισμούς εξωτερικού φέτος από/προς τον Αερολιμένα Χανίων. Στο πρόγραμμα της από το «Δασκαλογιάννης» περιλαμβάνονται προορισμοί όπως: Ανατολικά Μιντλαντς, Βαρσοβία Μόντλιν, Βενετία Τρεβίζο, Βερολίνο, Βουκουρέστι, Βρέμη, Βρότσλαβ, Βρυξέλλες Σαρλερουά, Γκντανσκ, Δουβλίνο, Κρακοβία, Λιντς Μπράντφορντ, Λονδίνο Στάνστεντ, Μάλτα, Μάντσεστερ, Μασσαλία, Μέμμιγκεν, Μιλάνο Μπέργκαμο, Μπάρι, Μπολόνια, Νάπολη, Νιουκάστλ, Ντίσελντορφ NRN, Νυρεμβέργη, Πάφος, Πίζα, Ρώμη Φιουμιτσίνο, Ρώμη Τσιαμπίνο, Τορίνο, Φρανκφούρτη HHN, Σόφια, Στοκχόλμη, Τελ Αβίβ και Βιέννη.
Οι Ιταλικοί προορισμοί όπως Τορίνο, Πίζα και Μπολόνια είναι προορισμοί που δεν υπήρχαν στο πρόγραμμα της αεροπορικής για το 2021. Το Νιουκάστλ επίσης, είναι νέος προορισμός της εταιρείας από τα Χανιά.
Φέτος, η Ryanair, δεν συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα της, τους εξής προορισμούς (που εκτέλεσε το 2021): Μπίλουντ Δανία, Μπρίστολ Ηνωμένο Βασίλειο, Κολωνία Γερμανία, Βίλνιους Λιθουανία.
– Σε ό,τι αφορά την TUI, ο κορυφαίος κολοσσός ταξιδιών και πτήσεων, συνδέει το «Δασκαλογιάννης» με την Κεντρική (Βρυξέλλες, Άμστερνταμ, Οστένδη) και Βόρεια Ευρώπη (Σκανδιναβία) καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο (Λονδίνο Γκάτγουικ, Μπέρμιγχαμ, Μάντσεστερ, Ντόνκαστερ). Οι πτήσεις από τον Αερολιμένα Γκάτγουικ του Λονδίνου, εξυπηρετούνται και από ευρείας ατράκτου αεροσκάφη. Σε συνεργασία με την Aegean, εκτέλεσε πτήσεις και από το Καλμάρ της Σουηδίας.
– Η EasyJet συνδέει και φέτος τα Χανιά με τους κλασσικούς προορισμούς που συνέδεσε το 2020 και το 2021, όπως Βερολίνο, Μασσαλία, Νίκαια, Λονδίνο Γκάτγουικ καθώς και Λυών, Μιλάνο Μαλπένσα. Οι νέες συνδέσεις για το 2022, είναι ο Αερολιμένας του Λούτον στο Λονδίνο (LTN), η Γενεύη καθώς και η Γλασκόβη. Αξίζει να σημειωθεί ότι φέτος δεν εκτέλεσε το Χανιά – Παρίσι Σαρλ Ντε Γκωλ CDG, που είχε εκτελέσει πέρυσι τον Αύγουστο και για ενάμιση μήνα, ενώ παραμένει η μοναδική αεροπορική εταιρεία που συνδέει τα Χανιά με το αεροδρόμιο Μαλπένσα του Μιλάνου (MXP).
– Η SAS αναδείχθηκε μία από τις κορυφαίες αεροπορικές εταιρείες του αερολιμένα Χανίων για φέτος. Η Σκανδιναβική εταιρεία, αερομεταφορέας της Νορβηγίας, Σουηδίας και Δανίας και μέλος της Star Alliance, εκτελεί πληθώρα πτήσεων τόσο τσάρτερ (SAS Charter) όσο και προγραμματισμένων για μεμονωμένες πωλήσεις. Ενδεικτικές είναι οι συνδέσεις από: Κοπεγχάγη, Όσλο, Στοκχόλμη, Μπίλουντ, Στάβανγκερ κ.ά.
– Η Corendon Airlines Europe – εταιρεία τσάρτερ συνέδεσε φέτος τον αερολιμένα Χανίων με την Κολωνία, την Νυρεμβέργη, την Βασιλεία καθώς και το Μπίλουντ. Οι συνδέσεις προς Κολωνία, Βασιλεία και Μπίλουντ είναι νέες και δεν είχαν εκτελεστεί το 2020 και το 2021. Τα αεροσκάφη της Airbus A320 και Airbus A321 εκτελούν τη διαδρομή από Μπίλουντ, ενώ τα Boeing 737 της, τις συνδέσεις από Νυρεμβέργη, Κολωνία και Βασιλεία. Οι πτήσεις από Βασιλεία, ολοκληρώθηκαν στα μέσα Αυγούστου.
Ενδεικτικά, κάποιες ακόμη αεροπορικές εταιρείες που είναι σημαντικές για το δείγμα και εκτελούν φέτος πτήσεις από/προς το «Δασκαλογιάννης» είναι οι: Norwegian, Finnair, Aegean Airlines, Condor, Lufthansa, Austrian Airlines, Brussels Airlines, Edelweiss, Wizz Air, Sunclass Airlines, Novair κ.ά.
Την πλήρη λίστα των αεροπορικών εταιρειών της παρούσας έρευνας με τους προορισμούς που εξυπηρετούν μπορεί κάποιος να τη βρει κατόπιν επικοινωνίας στο info@aviationlife.gr.

ΔΙΑΜΟΝΗ ΑΝΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Σχετικά με τη περίοδο διαμονής των τουριστών με τελικό προορισμό τη Δυτική Κρήτη και αερολιμένα αναχώρησης, των Χανίων και σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα δεδομένα, ο κ. Ζοπουνίδης τόνισε ότι μπορούν να γίνουν οι εξής παρατηρήσεις.
Ο μέσος όρος διαμονής των επιβατών – τουριστών των αεροπορικών εταιρειών που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας έρευνας, είναι περίπου 10 ημέρες.
Η Νορβηγική αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους, Norwegian, είναι αυτή που οι επιβάτες της διαμένουν στα Χανιά πάνω από 13 ημέρες. Ακολουθούν οι επιβάτες της British Airways με σχεδόν 13 ημέρες. Οι δύο αυτοί αερομεταφορείς, ήταν αυτοί που και πέρσι (2021) ήταν στην κορυφαία τριάδα που οι επιβάτες τους διαμένουν περισσότερο από τον μέσο όρο στο νησί. Αξιοσημείωτη είναι και η περίπτωση των αεροπορικών εταιρειών – μελών του Lufthansa Group που εκτελούν πτήσεις για τη φετινή χρονιά στο «Δασκαλογιάννης» (Austrian Airlines, Brussels Airlines, Edelweiss), όπου οι επιβάτες τους διαμένουν 12-13 ημέρες στην Κρήτη.
Ψηλά στην κατάταξη και πάνω από τον συνολικό μέσο όρο των αεροπορικών εταιρειών που μελετώνται και για αριθμητικό ενδιαφέρον, βρίσκονται ακόμα οι εταιρείες Corendon Airlines, TUI και Condor.
Η περίπτωση της Ryanair, αξίζει αναφοράς καθώς, ενώ πέρσι βρισκόταν πολύ χαμηλά σε σχέση με τον μέσο όρο (περίπου στις 7-8 ημέρες) μαζί με τη Wizz Air (ουγγρική χαμηλού κόστους), φέτος οι επιβάτες που μεταφέρει, διαμένουν στο νησί πάνω από 10 ημέρες. Η Wizz Air, από την άλλη παρέμεινε πολύ χαμηλά και μαζί με την Aegean Airlines (έπεσε σε σχέση με πέρσι) και την Finnair (ο μεγαλύτερος Φινλαδικός αερομεταφορέας) είναι πολύ πιο χαμηλά από τον μέσο όρο, κοντά στις 7 ημέρες (πακέτα εβδομαδιαίων διακοπών).

ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΝΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Η Ryanair με τη Wizz Air ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Οι δύο αεροπορικές εταιρείες, είναι οι ναυαρχίδες του χαμηλού κόστους στην Ευρώπη και οι ναύλοι και υπηρεσίες που προσφέρουν ενίοτε είναι εξαιρετικά χαμηλοί. Έτσι, δίνουν τη δυνατότητα σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού να ταξιδέψει, αδιαφορώντας για το εισόδημα. Τα εισοδήματα των τουριστών που μεταφέρουν στην Κρήτη και έχουν τελικό προορισμό τα Χανιά, κυμαίνονται χαμηλότερα σε σχέση με τον ανταγωνισμό, αφού το εισόδημα του 42.5% των επιβατών της Ryanair (ποσοστό ελαφρώς μειωμένο σε σχέση με το 2021), είναι μέχρι 30.000 ευρώ.
Η SAS, η British Airways, η Sunclass Airlines και η Norwegian βρίσκονται πολύ πιο πάνω από τον μέσο όρο, που σημαίνει ότι οι τουρίστες που μεταφέρουν προς Κρήτη, έχουν αρκετά υψηλά εισοδήματα. Ενδεικτικά, το πάνω από το μισό των ερωτηθέντων που ταξίδεψαν με τις συγκεκριμένες αεροπορικές εταιρείες, διαθέτει εισόδημα πολύ υψηλό. Ένα σημαντικό ποσοστό των επιβατών της Norwegian και της British Airways ξεπερνά τις 200.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα.
Εν κατακλείδι, υπογραμμίζει ο κ. Ζοπουνίδης, όσον αφορά τη συσχέτιση εισοδημάτων, αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση των προαναφερθέντων αεροπορικών εταιρειών, όπου απέχουν σημαντικά από τον μέσο όρο, μεταφέροντας τουρίστες με πολύ υψηλά εισοδήματα, με καθημερινές πτήσεις από το Λονδίνο Heathrow (SAS) και την Σκανδιναβία (SAS, Sunclass, Norwegian). Στον αντίποδα, παρατηρείται ότι οι χαμηλού κόστους αεροπορικές εταιρείες όπως η Wizz Air και Ryanair (τελευταία στην κατάταξη των εισοδημάτων), μεταφέρουν τουρίστες με χαμηλότερα εισοδήματα, αφού σαφώς έχουν χαμηλότερους ναύλους. Οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες που επιχειρούν στο «Δασκαλογιάννης» το 2022, έχουν ποικιλία και εύρος στα εισοδήματα, για αυτό και αναφέρονται οι πιο αξιοσημείωτες περιπτώσεις.

ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Με την δημιουργία αυτού του δείκτη, τα πιο άξια αναφοράς συμπεράσματα είναι το ότι η British Airways μεταφέρει τους περισσότερους μεσήλικες στο νησί, η Ryanair, η Condor και η Jet2.com μεταφέρουν κυρίως νεολαία, ενώ στον αντίποδα η Sunclass Airlines, δεν μεταφέρει σχεδόν κανέναν τουρίστα ηλικίας κάτω των 24 ετών. Σε γενικό πλαίσιο, οι αεροπορικές εταιρείες που επιχειρούν φέτος στον αερολιμένα Χανίων, μεταφέρουν επιβάτες όλων των ηλικιών.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΥΣΙΕΣ

Ο κ. Ζοπουνίδης τονίζει ακόμα ότι άξια προσοχής είναι η απουσία του μεγαλύτερου Πολωνικού αερομεταφορέα, LOT. Η εταιρεία δεν συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα της φέτος, τα Χανιά ως προορισμό. Ενώ το 2020 (η πανδημία είχε μόλις λίγους μήνες ξεσπάσει) και το 2021, επιχείρησε και εκτέλεσε αρκετές συνδέσεις (Βαρσοβία, Γκντανσκ, Βρότσλαβ, Κατοβίτσε, Κρακοβία, Πόζναν), φέτος δεν εκτέλεσε καμία πτήση. Οι Πολωνοί βρίσκονται στην κορυφαία πεντάδα, ενώ ο αερομεταφορέας τους, φέτος δεν προσγειώθηκε μία φορά στο «Δασκαλογιάννης». Οι περισσότεροι τουρίστες από την Πολωνία, ήρθαν μέσω της Ryanair καθώς και μέσω των τσάρτερ πτήσεων της Enter Air και Smartwings.
Η απουσία επίσης, της Great Dane Airlines, που χρεοκόπησε πέρυσι το Φθινόπωρο, είναι επίσης άξια αναφοράς, καθώς τα Χανιά, ήταν στο πρόγραμμα της.

Αφίξεις Αεροσκαφών και Εθνικότητες

Μάϊος
Οι αφίξεις αεροσκαφών που καταγράφηκαν τον Μάϊο ήταν συνολικά 1,833. Η κορυφαία δεκάδα έχει ως εξής.
1. Ηνωμένο Βασίλειο 379 αεροσκάφη (20,6%)
2. Γερμανία 250 αεροσκάφη (13,6%)
3. Δανία 249 αεροσκάφη (13,5%)
4. Φινλανδία 189 αεροσκάφη (10,3%)
5. Σουηδία 156 αεροσκάφη (8,5%)
6. Πολωνία 142 αεροσκάφη (7,7%)
7. Νορβηγία 120 αεροσκάφη (6,5%)
8. Βέλγιο 71 αεροσκάφη (3,8%)
9. Γαλλία 59 αεροσκάφη (3,2%)
10. Ολλανδία 57 αεροσκάφη (3,1%)

Ιούνιος

Οι αφίξεις αεροσκαφών που σημειώθηκαν τον Ιούνιο ήταν 2,734. Η δεκάδα για τον Ιούνιο διαμορφώνεται ως εξής.
1. Ηνωμένο Βασίλειο 376 αεροσκάφη (13,75%)
2. Δανία 325 αεροσκάφη (11,88%)
3. Γερμανία 330 αεροσκάφη (12%)
4. Νορβηγία 256 αεροσκάφη (9,3%)
5. Σουηδία 247 αεροσκάφη (9%)
6. Πολωνία 240 αεροσκάφη (8,7%)
7. Φινλανδία 206 αεροσκάφη (7,5%)
8. Ιταλία 144 αεροσκάφη (5,2%)
9. Γαλλία 71 αεροσκάφη (2,59%)
10. Ρουμανία 69 αεροσκάφη (2,52%)

Ιούλιος
Τον Ιούλιο καταγράφηκαν 3,363 αφίξεις αεροσκαφών στον Αερολιμένα Χανίων, μία αύξηση περίπου 28% σε σχέση με τον Ιούνιο και 83% σε σχέση με τον Μάϊο, τάση που δείχνει την άνοδο της πτητικής δραστηριότητας και την είσοδο στη λεγόμενη high season.
Η δεκάδα διαμορφώνεται ως εξής για τον Ιούλιο.
1) Ηνωμένο Βασίλειο 506 αεροσκάφη (15,04%)
2) Δανία 435 αεροσκάφη (12,9%)
3) Νορβηγία 371 αεροσκάφη (11,03%)
4) Γερμανία 344 αεροσκάφη (10,22%)
5) Πολωνία 266 αεροσκάφη (7,9%)
6) Σουηδία 275 αεροσκάφη (8,1%)
7) Φινλανδία 196 αεροσκάφη (5,8%)
8) Ιταλία 186 αεροσκάφη (5,5%)
9) Γαλλία 105 αεροσκάφη (3,1%)
10) Βέλγιο 96 αεροσκάφη (2,8%)%)

Εξαιρετική σεζόν ως προς τις πτήσεις

Συμπερασματικά ο ιδρυτής και επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Δυτικής Κρήτης (WCAO) και του επιστημονικού ιστότοπου αεροπορικού ενδιαφέροντος, aviationlife.gr Δημήτρης Ζοπουνίδης, σημειώνει ότι η φετινή περίοδος πτήσεων και δραστηριοποίησης των αεροπορικών εταιρειών, για τον Αερολιμένα Χανίων “Δασκαλογιάννης” «είναι μία σαφώς εξαιρετική περίοδος, ιδίως σε σύγκριση με την αντίστοιχη του 2020 και του 2021, αφού ξεπερνάει (με τα μέχρι τώρα δεδομένα) τα επίπεδα του 2019».
«Η πλειοψηφία των αεροπορικών εταιρειών, αποκατέστησε το πρόγραμμα και τις συνδέσεις που διατηρούσαν και στο παρελθόν, πριν την πανδημία, ενώ ξεκίνησαν και αρκετές νέες συνδέσεις. Πολλοί αερομεταφορείς, επίσης, αύξησαν τόσο τους προορισμούς όσο και τα δρομολόγια προς ήδη υπάρχοντες προορισμούς, όπως η Ryanair, η Corendon, η SAS, η easyJet, η Sunclass, η Condor, η TUI, κλπ. Επίσης, αρκετά μεγάλα αεροσκάφη (ευρείας ατράκτου) επισκέφτηκαν και φέτος τον αερολιμένα από πολλούς αερομεταφορείς, δείγμα της αυξημένης ζήτησης πτήσεων και αεροπορικών θέσεων. Τα παραπάνω, είναι συνολικά, απόρροια της μεγάλης επιθυμίας και της τεράστιας ζήτησης για ταξίδι έπειτα από δύο συναπτά έτη πανδημίας και περιορισμών, έπειτα από πολλές διαρθρωτικές αλλαγές.
Οι πτήσεις και ο τουρισμός έχει εξέρχεται σταδιακά από τη λεγόμενη “high season”, έχοντας εξελιχθεί έως τώρα εξαιρετικά».
Να σημειωθεί τέλος ότι η πλήρης ανάλυση του Western Crete Aviation Observatory (aviationlife.gr), με όλα τα στοιχεία και τις πληροφορίες για τις συνδέσεις, τις πτήσεις και τις αεροπορικές εταιρείες που επιχείρησαν φέτος στον Διεθνή Αερολιμένα Χανίων, μπορεί να σταλεί στους ενδιαφερόμενους, κατόπιν επικοινωνίας στο info@aviationlife.gr.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα