■ Η σηµασία τους για τον ανθρώπινο οργανισµό
ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ
Οι πρωτεΐνες είναι µόρια από αµινοξέα που η σύνθεση τους καθορίζεται από τα γονίδια µας.
Οι πρωτεΐνες συµµετέχουν σε ένα πολύ µεγάλο εύρος λειτουργιών στο σώµα µας και είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη κυκλοφορία του αίµατος κ.α
Πιο συγκεκριµένα:
• όλα τα ένζυµα που δραστηριοποιούνται στον οργανισµό µας είναι πρωτεΐνες, που συµµετέχουν σε όλες τις βιοχηµικές διεργασίες του, όπως είναι η πέψη και η απορρόφηση θρεπτικών συστατικών
• τα αντισώµατα που παράγονται από το ανοσοποιητικό µας σύστηµα για να αντιµετωπίσουµε κάποια λοίµωξη ή µόλυνση
• οι πρωτεΐνες συµµετέχουν κατά τον πολλαπλασιασµό(γονιµοποίηση), ακόµη στην ανάπτυξη του σώµατος ή στην επούλωση τραυµάτων
• αποτελούν το βασικό συστατικό των µυών εξασφαλίζοντας την κίνηση στο σώµα µας, αλλά και την σωστή λειτουργία όλων των οργάνων του σώµατος
• αποτελούν δοµικό συστατικό του σώµατος, όπως για παράδειγµα οι πρωτεΐνες των συνδετικών ιστών π.χ η ελαστίνη και το κολλαγόνο
-συµµετέχουν σε πλήθος ορµονικών λειτουργιών, όπως για παράδειγµα η ορµόνη ινσουλίνη που είναι πρωτεϊνικής φύσεως, βοηθά στη ρύθµιση του σακχάρου στο αίµα
• συµβάλλουν στη µεταφορά συστατικών στο σώµα µας, όπως η αιµοσφαιρίνη µεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς µέσω της κυκλοφορίας
Βλέπουµε λοιπόν πόσο σηµαντικό ρόλο παίζουν οι πρωτεΐνες στην ανάπτυξη και τη σωστή λειτουργία του οργανισµού µας
ΑΜΙΝΟΞΕΑ
Τα αµινοξέα είναι ένα από τα βασικά διατροφικά συστατικά του οργανισµού. Η ιδιότητα των είναι να συνενώνονται σχηµατίζοντας πρωτεϊνικές αλυσίδες. Οι πρωτεΐνες συµµετέχουν στο µηχανισµό κίνησης των µυών, ακόµη αποτελούν το βασικό δοµικό συστατικό των κυτταρικών µεµβρανών. Επιτελούν σηµαντικές βιοχηµικές λειτουργίες ως ένζυµα, ως ορµόνες, ως αντισώµατα, ενώ συµµετέχουν στη ρύθµιση του όγκου των υγρών που απαιτεί ο ανθρώπινος οργανισµός
Οι πρωτεΐνες αυτές ανανεώνονται συνεχώς, µε τη συνεχή αποδόµηση και αποβολή των αµινοξέων από τη µια, αλλά µε την αντίστοιχη πρόσληψη και σύνθεση των από την άλλη
Υπάρχουν 20 διαφορετικά αµινοξέα που συµµετέχουν στη πρωτεϊνική σύνθεση µε διαφορετικές ιδιότητες το καθένα. Από αυτά κάποια αµινοξέα 9 τον αριθµό, όπως η βαλίνη, η µεθειονίνη και τρυπτοφάνη χαρακτηρίζονται απαραίτητα αµινοξέα. Τα συγκεκριµένα δεν µπορεί να τα συνθέσει ο ανθρώπινος οργανισµός και πρέπει να τα προσλάβει αυτούσια από διατροφικές ή άλλες πηγές.
Τα υπόλοιπα που όπως χαρακτηρίζονται µη απαραίτητα αµινοξέα, όπως η αλανίνη, γλουταµίνη, τυροσίνη, µπορούν να συντεθούν από τον οργανισµό µας υπό κανονικές συνθήκες
ΤΡΟΦΕΣ ΜΕ ΥΨΗΛΗ
ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΜΙΝΟΞΕΩΝ
Πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας που περιέχουν σε υψηλό ποσοστό αρκετά απαραίτητα αµινοξέα προσλαµβάνονται µε τη κατανάλωση κυρίως ζωικών προϊόντων, όπως το κόκκινο και το λευκό κρέας ή το ψάρι, αλλά και τα αυγά κυρίως το ασπράδι, γαλακτοκοµικά προϊόντα, γάλα, γιαούρτι, τυρί.
Για την εκπλήρωση διατροφικών αναγκών και των χορτοφάγων (vegans)πηγές φυτικών προϊόντων είναι το ψωµί και ζυµαρικά ολικής άλεσης, τα όσπρια, φακές, φασόλια, ρεβίθια, ο αρακάς, όλοι οι ξηροί καρποί και τα βούτυρα τους (φυστικοβούτυρο), η βρώµη, η σόγια, το µπρόκολο και το σπανάκι
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ
Το πλείστον των ανθρώπων µπορούν υπό κανονικές συνθήκες να προσλάβουν όση πρωτεΐνη και αµινοξέα χρειάζονται για την φυσιολογική λειτουργία του οργανισµού των, µόνο από διατροφικές πηγές.
Για κάποιους ανθρώπους ωστόσο είναι δύσκολο να καταναλώνουν καθηµερινά τα τρόφιµα αυτά σε επαρκείς ποσότητες για τις ανάγκες τους. Οι αιτίες µπορεί να είναι είτε αδυναµία πρόσληψης λόγω οικονοµικών δυσκολιών, πολύωρη εργασία σε συνδυασµό µε κακή σίτιση, είτε για λόγους υγείας (τροφικές δυσανεξίες, δυσχέρεια στη κατάποση σε ηλικιωµένους), ανορεξία, δυσπεψία σε διάφορες οµάδες ασθενών.
Επίσης αυξηµένες ανάγκες σε αµινοξέα ανακύπτουν σε περιόδους ανάρρωσης µετά από διάφορες ασθένειες ιδίως όταν συνυπάρχει µειωµένη κινητικότητα ή καθήλωση στο κρεβάτι. Ακόµη µεγαλύτερης ανάγκες υπάρχουν όταν απαιτηθεί φυσιοθεραπεία και αποκατάσταση µετά εγκεφαλικό επεισόδιο ή µετά από ένα τραυµατισµό ή ένα ορθοπεδικό χειρουργείο
Ένα αµινοξύ που ανήκει στα µη απαραίτητα αµινοξέα είναι η L-αργινίνη που συνθήκες που οδηγούν σε αυξηµένη ζήτηση της από το σώµα είναι διάφορες λοιµώξεις, χειρουργεία. Επιστηµονικές έρευνες έχουν δείξει ότι συµπληρώµατα διατροφής που την περιέχουν µπορεί να βοηθήσουν ικανοποιητικά. Ακόµη συµπληρώµατα διατροφής που περιέχουν βήτα-αλανίνη, κρεατινίνη, σε ορισµένες περιπτώσεις µπορεί να βοηθήσουν τον οργανισµό
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Είναι καλό να συµβουλευόµαστε κάποιο ειδικό επιστήµονα υγείας, σε συνεργασία µε το διαιτολόγο, πότε µπορούµε να χρησιµοποιούµε συµπληρώµατα διατροφής προκειµένου να ενισχύουµε τον οργανισµό
*Ο Αναστάσιος Τριποδιανάκης είναι χηµικός (Τ. Υπ. Αγοράς Τροφίµων)
ΠΗΓΕΣ: Ειδική βιβλιογραφία
