Οι έννοιες του νοήµατος και της διαδικασίας είναι πολύ σηµαντικές στο µάνατζµεντ. Υπάρχει όµως διαφωνία ποια έννοια µεταξύ των δύο πρέπει να προηγείται της άλλης.
Το διαδικαστικό οπλοστάσιο δεν γνωρίζει πλέον κανένα όριο. Υπάρχει διοικητική διαδικασία, διαδικασία πρόσληψης, νοµική διαδικασία, ιατρική διαδικασία, διαδικασία διαλογής κίτρινων και πράσινων απορριµµάτων, διαδικασία ασφάλειας που φτάνει στο σηµείο να επιβάλει ένα συγκεκριµένο µέγεθος υγρού που θα µεταφερθεί στην καµπίνα του αεροπλάνου. ∆εν λείπουν βέβαια τα παράλογα, γιατί όλα πρέπει να προγραµµατιστούν, όλα να ρυθµιστούν, όλα να διασφαλιστούν, όλα να φιµωθούν. Τίποτα δεν πρέπει να αφήνεται στην κριτική σκέψη, στην τύχη, στον πραγµατισµό, στην ευθύνη. Ο φόβος του ρίσκου, της αβεβαιότητας, των απρόβλεπτων της ζωής µας κυριαρχεί και εν µέρει εξηγεί αυτή τη διαδικαστική ηγεµονία. Με βάση την αρχή της προφύλαξης που περιορίζει τις ενέργειες µας χρησιµοποιώντας ηθικές νόρµες σε περίπτωση ανθρωπιστικού, περιβαλλοντικού ή υγειονοµικού ρίσκου (πανδηµία), η ανθρωπότητα πέρασε σε µια προληπτική ιδεολογία που εντοπίζει το παραµικρό ρίσκο, προβλέπει τις παραµικρές κινήσεις και ενέργειες των ανθρώπων, κατευθύνει το µεγαλύτερο µέρος της συµπεριφοράς τους για να διασφαλίσει ότι τα πάντα είναι υπό έλεγχο µέσα από κατάλληλες παραγράφους και προδιαγραφές.
Ευφυής δράση
Με βάση τα παραπάνω, το νόηµα πρέπει να είναι πρώτο και η διαδικασία δεύτερη. Όταν αυτή γίνεται απόλυτη προτεραιότητα σε βάρος του νοήµατος (της σκέψης), εδώ είναι που η συµπεριφορά µας γίνεται απάνθρωπη, οι πράξεις µας µηχανοποιούνται, η νοηµοσύνη µας αυτοµατοποιείται. Η άρνηση του τελικού σκοπού και του νοήµατος µιας κατάστασης για τον αποκλειστικό λόγο του σεβασµού της διαδικασίας καταστρέφει τη σκέψη και εγγυάται τη βλακεία.
Η διαδικασία δεν είναι νόµος, δεν είναι νόµιµη ή παράνοµη, δεν λέει τί είναι δίκαιο και τί άδικο. Είναι µια ελεγχόµενη σειρά λειτουργιών και συµπεριφορών που το άτοµο µπορεί πάντα να αποφασίσει να µην ακολουθήσει αν δεν υπάρχει νόηµα.
Οι διαδικασίες γίνονται όλο και πιο ισχυρές καθώς προχωρούν κεκαλυµµένες. Ποτέ δεν χρησιµοποιούν βία, η οποία είναι πολύ ορατή, πολύ επικίνδυνη. Επιβάλλονται ύπουλα, πάντα µε καλές προφάσεις, έως ότου ο διαδικαστικός µηχανισµός αντικαταστήσει τη σκέψη (το νόηµα). Παρατηρούµε αυτήν τη µηχανοποίηση του µυαλού στο γραφειοκράτη ή στο σχολαστικό προϊστάµενο µιας δηµόσιας υπηρεσίας, που µερικές φορές ικανοποιούνται από τη µικρή εξουσία τους, δήµιοι µε πολιτικά ρούχα, γραφειοκράτες αποµονωµένοι από τις συνέπειες των αποφάσεών τους, που καταλήγουν να µιλούν ως διοικητικό έγγραφο και των οποίων το συµφωνηµένο και αποδεκτό λεξιλόγιο προβάλλει τον προβληµατισµό τους. ∆εν αντιλαµβάνονται πλέον την κατάσταση γύρω τους παρά µόνο την απόφασή τους.
Συµπερασµατικά, βέβαια δεν είναι σωστό η άρνηση σε οποιαδήποτε διαδικασία. Κανένας οργανισµός, καµιά κοινωνία δεν µπορεί να λειτουργήσει χωρίς διαδικασίες, αυτό είναι προφανές. Το θάρρος να αντισταθείς σηµαίνει να σκέφτεσαι αυτό που υποτίθεται ότι πρέπει να εφαρµόσεις και να ενεργείς µόνο αν η δράση έχει νόηµα. Η κατανόηση πρέπει επιτακτικά να αντικαταστήσει τη ξέφρενη διαδικασία, διαφορετικά το µάνατζµεντ θα συνεχίσει να είναι µια απανθρωποποιηµένη βιοµηχανία τέτοιων παράλογων κανονισµών.
