Η μειωμένη δημοφιλία της ανάγνωσης βιβλίων στους νέους απλώνεται σαν επιδημία.
Κοινή παραδοχή
Αν ρωτήσετε ένα μαθητή ή μια μαθήτρια αν διαβάζει εξωσχολικά βιβλία μην εκπλαγείτε από την απάντησή τους. Οι μη φίλοι της ανάγνωσης παίρνουν κεφάλι.
Συμφωνώ ότι δεν είναι είδηση. Ομως ας αναρωτηθούμε…
Ποιοι είναι αυτοί που διαβάζουν σήμερα;
Πόσοι είναι αυτοί που εκτιμούν το εύρος του πλούτου του γραπτού λόγου;
Είναι χαμένος χρόνος η ανάγνωση ενός βιβλίου ή μήπως είναι η πολυτιμότερη επένδυση που την κάνουν λίγοι;
Στο σημερινό σημείωμα αναφέρω μερικές από τις συνέπειες της μη ανάγνωσης οι οποίες δεν είναι άμεσα ορατές στους μη εκπαιδευτικούς.
Μείωση και στις Η.Π.Α
Οι δείκτες αναγνωστικής ικανότητας των μαθητών Δημοτικού Σχολείου και Γυμνασίου στις Η.Π.Α δείχνουν πτώση του ποσοστού των μαθητών που πετυχαίνουν τη βάση. Η πτώση των ποσοστών μπορεί να είναι μικρή, όμως είναι συνεχής από το 1992 που γίνεται αυτή η μέτρηση.
Ανησυχητική είναι η μεγαλύτερη μείωση της αναγνωστικής ικανότητας που παρατηρείται στα παιδιά που προέρχονται από χαμηλές κοινωνικές τάξεις, στα παιδιά των μεταναστών, στα παιδιά με ειδικές ανάγκες, και στις φτωχότερες πολιτείες των Η.Π.Α. Εξαίρεση αποτελούν τα παιδιά με ασιατική καταγωγή τα οποία υπερέχουν.
Τέλος, η μοναδική περιοχή στην οποία παρατηρήθηκε αύξηση της αναγνωστικής ικανότητας των μαθητών το 2017 ήταν στα σχολεία γύρω από την Ουάσιγκτον.
Τα γυμνασιόπαιδά μας στους δείκτες της PISA
Ο διεθνής διαγωνισμός PISA του Ο.Ο.Σ.Α. που γίνεται κάθε 3 χρόνια είναι αποκαλυπτικός για τις επιδόσεις των Γυμνασιόπαιδών μας στην κατανόηση κειμένων.
Η αναγνωστική ικανότητα των Ελληνόπουλων υποχώρησε κατά 8 μονάδες στο διαγωνισμό που έγινε το 2015. Έτσι βρισκόμαστε 26 βαθμίδες κάτω από το μέσο όρο των αναπτυγμένων χωρών.
Αναφέρω ενδεικτικά μερικές επιδόσεις στις οποίες φαίνεται η συνεχιζόμενη πρωτοπορία των Ασιατών και των Βόρειο Ευρωπαίων μαθητών:
Δεν διαβάζουμε…
Οι έφηβοί μας δεν παραδέχονται εύκολα τις παραλείψεις τους, επειδή ακριβώς αγνοούν το γεγονός και τη βαρύτητα που μπορεί να έχουν.
Προ ημερών, σε σεμινάριο που έκανα σε μια ομάδα μαθητών Γ’ Γυμνασίου, σε μια κρίση ειλικρίνειας παραδέχθηκαν ότι…
«Δεν διαβάζουμε τίποτα άλλο, εκτός από τα σχολικά μας βιβλία».
Κάτι που προφανώς είναι γνωστό στους εκπαιδευτικούς τους που είναι σε συνεχή επαφή μαζί τους. Αυτή η μη συνήθεια ανάγνωσης έχει μια σειρά συνέπειες όπως θα δούμε παρακάτω.
Ας κρατήσουμε ένα βιβλίο γνώσεων…
Για να μετρήσετε το εύρος της έλλειψης γνώσεων των νεαρών εφήβων μας, πείσετε μαθητές της Γ’ Γυμνασίου να κρατήσουν στα χέρια τους ένα ειδικό βιβλίο γνώσεων.
Προκαλέσετε τους να διαβάσουν οτιδήποτε κρίνουν ενδιαφέρον για 5 λεπτά.
Θα διαπιστώσετε μερικά αξιοπρόσεκτα όπως…
✓Δεν έχουν την περιέργεια να το ξεφυλλίσουν.
✓Η συμπεριφορά τους δείχνει ότι φοβούνται να το εξερευνήσουν.
✓Δυσκολεύονται να επιλέξουν τι θα διαβάσουν.
✓Δυσκολεύονται στην κατανόησή του.
✓Δυσκολεύονται να αναφέρουν προφορικά, σε περίληψη, τι διάβασαν.
Αν κρίνετε ότι τα παραπάνω είναι υπερβολικά, δεν έχετε παρά να δοκιμάσετε.
Λεξικό, τι είναι αυτό;
Μια άλλη μου προσπάθεια ήταν να “γραδάρω” την επάρκεια μαθητών Στ’ Δημοτικού στη χρήση λεξικού. Οι συμπεριφορές τους παρόμοιες με αυτές των εφήβων που ανέφερα παραπάνω.
Aγνωστη η χρήση του λεξικού.
«O,τι θέλουμε το βρίσκουμε στο διαδίκτυο» ήταν η δικαιολογία αρκετών παιδιών.
Το γεγονός ότι ένα καλό λεξικό, προσφέρει περισσότερα και σε βάθος φαίνεται να μην βαρύνει στις επιλογές τους.
Η αδυναμία πολλών να εντοπίσουν ένα λήμμα, δείχνει έλλειψη στρατηγικής και μη εμπειρία στη χρήση λεξικού. Δυστυχώς δείχνει και μικρή χωρητικότητα στη μνήμη εργασίας τους.
Τα παιδιά δεν φταίνε!
Πιστεύω ότι τα παιδιά είναι τα μόνα που δεν φταίνε.
Ποιοι είναι οι φταίχτες;
• Η επιβολή Φ.Π.Α στα βιβλία,
• Ο μη εμπλουτισμός των σχολικών βιβλιοθηκών,
• Η μη πρόβλεψη σχετικών δράσεων στα σχολικά προγράμματα,
• Η απουσία οργανωμένων προγραμμάτων φιλαναγνωσίας για πολλά χρόνια,
• Η κυριαρχία του διαδικτύου.
Συμπερασματικά
Οι συνέπειες της μη οργανωμένης ανάγνωσης εξωσχολικών βιβλίων θα είναι ορατές την επόμενη μέρα:
• H αδυναμία επεξεργασίας απλών σχετικά κειμένων θα συνοδεύει πολλούς από τους σημερινούς μαθητές στο μέλλον.
• Η ένδεια στις βάσεις των γνώσεων τους δεν καλύπτεται εύκολα.
• Αυτή η ένδεια προκαλεί αλυσιδωτές συνέπειες στην ανάπτυξη, την πρόοδο και την εξέλιξη του ατόμου.
• Η κατ’ εξακολούθηση “αδιαβασιά” δημιουργεί σαθρά θεμέλια στο γνωστικό υπόβαθρο του νέου πολίτη, δηλαδή αδύναμη μνήμη εργασίας. Ολα αυτά τον οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο ρηχών δράσεων…
• Ποιοι κρίνετε (οι φιλαναγνώστες ή οι ακάτεχοι) ότι θα υιοθετήσουν καινοτομίες, αξιολόγηση και διά βίου μάθηση;
Τέλος, ας αναρωτηθούμε ποιοι ωφελούνται και ποιοι πλήττονται από τη μειωμένη δημοφιλία της ανάγνωσης στην Ελλάδα;
*Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
