Το αντίκτυπο
στις επιχειρήσεις
Η επιτάχυνση των καινοτομιών και η ταχύτητα των δραστικών αλλαγών (disruptiveness), είναι δύσκολο να κατανοηθούν ή να προβλεφθούν και αποτελούν πηγή συνεχούς έκπληξης, ακόμη και για το πιο καλά δικτυωμένο και ενημερωμένο άτομο. Πράγματι, σε όλους τους κλάδους, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι οι τεχνολογίες που στηρίζουν την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις.
Από την πλευρά της προσφοράς, πολλές βιομηχανίες βλέπουν στην εισαγωγή των νέων τεχνολογιών τη δημιουργία νέων τρόπων να εξυπηρετούν τις υπάρχουσες ανάγκες και την σημαντική δραστική (disrupt) αλλαγή των υφιστάμενων αλυσίδων αξίας του κλάδου. Η δραστικότητα (disruptiveness) επίσης απορρέει και από τους ευέλικτους, καινοτόμους ανταγωνιστές οι οποίοι, χάρη στην πρόσβαση στις παγκόσμιες ψηφιακές πλατφόρμες για την έρευνα, την ανάπτυξη, το μάρκετινγκ, τις πωλήσεις και τη διανομή, μπορούν να εκδιώξουν κάποια κατεστημένα πιο γρήγορα από ποτέ με τη βελτίωση:
• της ποιότητας,
• της ταχύτητας ή
• της τιμής,
έτσι ώστε ο καταναλωτής να βρει μεγαλύτερη αξία στο προϊόν ή υπηρεσία που του προσφέρεται.
Επίσης, οι σημαντικές αλλαγές που συμβαίνουν στην πλευρά της ζήτησης, καθώς αυξάνεται η διαφάνεια, η συμμετοχή των καταναλωτών και τα πρότυπα της συμπεριφοράς τους (κυρίως λόγω πρόσβασης σε δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και βάσεις δεδομένων) αναγκάζουν τις εταιρείες να προσαρμόσουν τον τρόπο που:
• σχεδιάζουν,
• προωθούν και
• παραδίδουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους
Μια βασική τάση είναι η ανάπτυξη ψηφιακών πλατφορμών που λειτουργούν με την βοήθεια της τεχνολογίας, που συνδυάζουν τόσο τη ζήτηση όσο και την προσφορά με αποτέλεσμα να αλλάζουν δραστικά τις υπάρχουσες δομές της βιομηχανίας, όπως αυτά που βλέπουμε, στην «οικονομία διαμοιρασμού» (sharing economy) ή «οικονομία ζήτησης» (on demand economy) στην Uber, Airbnb κ.α. Αυτές οι τεχνολογικές πλατφόρμες, που χρησιμοποιούνται μέσω smartphone, συγκεντρώνουν ανθρώπους, περιουσιακά στοιχεία και δεδομένα, δημιουργώντας έτσι εντελώς νέους τρόπους κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών. Επιπλέον, μειώνουν τα εμπόδια για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες να δημιουργήσουν πλούτο, αλλάζοντας το προσωπικό και επαγγελματικό περιβάλλον των εργαζομένων. Αυτές οι νέες πλατφόρμες επιχειρήσεων πολλαπλασιάζονται γρήγορα στη μορφή νέων υπηρεσιών, που μπορεί να είναι από πλυντήρια ρούχων και καταστήματα, από δουλειές και χώροι στάθμευσης έως χώροι για μασάζ και γραφεία ταξιδιών.
Στο σύνολό τους, υπάρχουν τέσσερα κύρια αποτελέσματα της Τετάρτης Βιομηχανικής Επανάστασης στις επιχειρήσεις:
• στις προσδοκίες των πελατών,
• στη βελτίωση του προϊόντος
• στη συνεργατική καινοτομία
• και στις μορφές οργάνωσης.
Είτε καταναλωτές είτε επιχειρήσεις, οι πελάτες είναι όλο και περισσότερο στο επίκεντρο της οικονομίας, το οποίο έχει να κάνει με τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών.
Επιπλέον, υλικά προϊόντα και υπηρεσίες, μπορούν τώρα να ενισχυθούν με ψηφιακές δυνατότητες που αυξάνουν την αξία τους.
Οι νέες τεχνολογίες κάνουν τα προϊόντα πιο ανθεκτικά και αξιόπιστα, ενώ οι βάσεις δεδομένων και η ανάλυση τους αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο διατηρούνται.
Εν τω μεταξύ, ο κόσμος που περιέχει τις εμπειρίες των πελατών, τις υπηρεσίες που προσφέρονται μέσω βάσεων δεδομένων και την απόδοση των επιχειρήσεων μέσω ανάλυσης, απαιτεί νέες μορφές συνεργασίας, ιδιαίτερα με δεδομένη την ταχύτητα με την οποία λαμβάνει χώρα η καινοτομία και οι δραστικές αλλαγές τις οποίες προκαλεί.
Η εμφάνιση των παγκόσμιων ψηφιακών πλατφόρμων και άλλων νέων επιχειρηματικών μοντέλων, τελικά, σημαίνει ότι το ταλέντο, η επιχειρησιακή κουλτούρα και οι μορφές οργάνωσης θα πρέπει να επανεξεταστούν.
Συνολικά, η αδυσώπητη μετατόπιση από την απλή ψηφιοποίηση (Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση) στην καινοτομία που βασίζεται σε συνδυασμούς των τεχνολογιών (τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση) αναγκάζει τις εταιρείες να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν.
Συμπερασματικά, οι ηγέτες και τα ανώτερα στελέχη των επιχειρήσεων πρέπει να κατανοήσουν το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον τους, να αμφισβητούν τις παραδοχές των εκτελεστικών οργάνων τους και συνεχώς να καινοτομούν και να εκπαιδεύουν συνεχώς το προσωπικό τους στις νέες τεχνολογίες.
Το αντίκτυπο
στις κυβερνήσεις
Καθώς ο φυσικός, ο ψηφιακός και ο βιολογικός κόσμος συνεχίζουν να συγκλίνουν, οι νέες τεχνολογίες και πλατφόρμες θα επιτρέψουν όλο και περισσότερο στους πολίτες:
• να συνεργαστούν με τις κυβερνήσεις,
• να εκφράζουν τις απόψεις τους,
• να συντονίζουν τις προσπάθειές τους
• ακόμη και να παρακάμψουν την εποπτεία των δημόσιων αρχών.
Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις θα αποκτήσουν νέες τεχνολογικές δυνατότητες για να αυξήσουν τον έλεγχό στους πληθυσμούς:
• με την εξάπλωση συστημάτων επιτήρησης
• και την ικανότητα να ελέγχουν την ψηφιακή υποδομή τους.
Σε γενικές γραμμές, όμως, οι κυβερνήσεις θα αντιμετωπίσουν ολοένα και περισσότερη πίεση για να αλλάξουν την τρέχουσα προσέγγισή τους στον κοινό πολίτη και στη χάραξη πολιτικής, αφού αποδυναμώνεται ο κεντρικός τους ρόλος για τη διεξαγωγή πολιτικής, λόγω των νέων πηγών ανταγωνισμού και την αναδιανομή της εξουσίας που οφείλεται στις νέες τεχνολογίες.
Δεδομένου του ταχύ ρυθμού αλλαγής και επιπτώσεων της τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης, οι νομοθέτες και οι ρυθμιστικές αρχές δοκιμάζονται σε πρωτοφανή βαθμό και ως επί το πλείστον αποδεικνύονται ανίκανοι να ανταποκριθούν.
Πώς, λοιπόν, μπορούν να διατηρήσουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών και του κοινού γενικότερα, συνεχίζοντας παράλληλα την υποστήριξη της καινοτομίας και της τεχνολογικής ανάπτυξης;
Με αποδοχή “ευέλικτης” διακυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει συνεχώς να προσαρμόζονται σε ένα νέο, ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον, να επανασχεδιάζουν τον εαυτό τους, έτσι ώστε να μπορούν πραγματικά να κατανοήσουν τι είναι αυτό που ρυθμίζουν. Για να γίνει αυτό, οι κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικοί οργανισμοί θα πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών.
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση θα επηρεάσει βαθιά τη φύση της εθνικής και της διεθνούς ασφάλειας, επηρεάζοντας τόσο την πιθανότητα όσο και τη φύση μιας πιθανής σύγκρουσης. Η ιστορία του πολέμου και της διεθνούς ασφάλειας είναι η ιστορία της τεχνολογικής καινοτομίας και σήμερα δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι σύγχρονες συγκρούσεις των κρατών γίνονται όλο και πιο “υβριδικές” στη φύση τους, συνδυάζοντας παραδοσιακές τεχνικές μάχης με στοιχεία προηγουμένως συνδεόμενα με μη κρατικούς φορείς. Η διάκριση μεταξύ πολέμου και ειρήνης, μαχόμενων και μη μαχόμενων ακόμη και βίας και μη βίας (π.χ. κυβερνοπόλεμος) γίνεται όλο και πιο θολή.
Καθώς αυτή η διαδικασία λαμβάνει χώρα και νέες τεχνολογίες, όπως τα αυτόνομα ή βιολογικά όπλα γίνονται πιο εύκολα στη χρήση, άτομα και μικρές ομάδες θα είναι ικανά να προκαλέσουν μαζική βλάβη. Αυτή η νέα ευπάθεια θα οδηγήσει σε νέους φόβους. Αλλά την ίδια στιγμή, οι πρόοδοι στην τεχνολογία θα δημιουργήσουν τη δυνατότητα μείωσης της κλίμακας ή τις επιπτώσεις της βίας, μέσω της ανάπτυξης νέων τρόπων προστασίας, για παράδειγμα, ή μέσω μεγαλύτερης ακρίβειας στη στόχευση εχθρικών ενεργειών.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Οικονομολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
** Η Ιωάννα Ατσαλάκη είναι MSc Πολυτεχνείου Κρήτης
