Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Σότσι, που σχεδιάστηκαν για να δείξουν σ’ όλο τον κόσμο την ισχύ της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν θα γλυτώσουν τον ρώσο πρόεδρο από νέες δυσκολίες, όταν η φιέστα τελειώσει.
Οι δυσκολίες αυτές παρουσιάζονται σε διάφορους τομείς. Η οικονομία έχει προβλήματα: η ανάπτυξη έφτασε το 2013 το 1,4%. Η βιομηχανική παραγωγή και οι επενδύσεις έχουν αρνητικό πρόσημο. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να βρει τη μαγική συνταγή που θα οδηγήσει στην ανάκαμψη. Η διαρροή κεφαλαίων συνεχίζεται, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις καθυστερούν και η αύξηση των κοινωνικών δαπανών που αποφάσισε ο Πούτιν επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς των περιοχών.
Η οικονομική στασιμότητα επιβαρύνει τις πολιτικές προοπτικές: σύμφωνα με μία ανεξάρτητη δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, η δημοτικότητα του προέδρου σημειώνει αρνητικό ρεκόρ. Ενας στους τρεις Ρώσους έχει αρνητική άποψη για τον πρόεδρο.
Στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές, το στρατόπεδο του Πούτιν κατέγραψε σημαντικές αποτυχίες σε μεγάλες περιφέρειες. Η τάση αυτή μπορεί να επιβεβαιωθεί στο Νοβοσιμπίρσκ, τρίτη σε μέγεθος περιφέρεια της Ρωσίας, όπου πραγματοποιούνται πρόωρες δημοτικές εκλογές στις 6 Απριλίου.
Αλλά και στη Μόσχα, ο απερχόμενος δήμαρχος επανεξελέγη δύσκολα στις περυσινές εκλογές, με διαφορά μόλις 30.000 ψήφων από τον δεύτερο. Ο Πούτιν πολλαπλασιάζει έτσι τους ελιγμούς για να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Όπως επισημαίνει στη Μοντ ο οικονομολόγος και πρώην υφυπουργός Ενέργειας Βλαντίμιρ Μίλοφ, οι ελιγμοί αυτοί θα του επιτρέψουν ίσως να κερδίσει χρόνο, αλλά τα βασικά προβλήματα δεν θα εξαφανιστούν. Και όλοι αναρωτιούνται αν ο ρώσος πρόεδρος έχει οποιοδήποτε όραμα για το μέλλον της χώρας. Η ιστορική του αποστολή ήταν να σταθεροποιήσει τη χώρα μετά τις ταραχώδεις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Ποια είναι όμως η αποστολή του σήμερα; Στη διάρκεια της προεδρίας του Μεντβέντεφ (2008 – 2012), φάνηκαν οι άξονες κάποιου στρατηγικού σχεδίου. Από τότε που επέστρεψε όμως ο Πούτιν στην προεδρία, όλα αυτά τελείωσαν. Και η χώρα επέστρεψε στο στάδιο της ανακατανομής των αγαθών, της εθνικοποίησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων και της μάχης κατά των ομοφυλόφιλων και των «ξένων κατασκόπων».
“ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΤΕΜΚΙΝ”
Το πρόβλημα είναι ότι ζούμε πλέον στον 21ο αιώνα, και σ’ έναν ιδιαίτερα ανταγωνιστικό κόσμο, που μία τέτοια προσέγγιση δεν έχει πια νόημα. Η Ρωσία, γράφει ο Μίλοφ, έχει ανάγκη από μια τελείως διαφορετική ηγετική ομάδα, ικανή να απελευθερώσει το τεράστιο παραγωγικό δυναμικό της χώρας και να κάνει την οικονομία ανταγωνιστική. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί όμως με τη σπατάλη δισεκατομμυρίων για την κατασκευή αυτών των «χωριών Ποτέμκιν» της σύγχρονης εποχής, όπως εκείνη η γέφυρα των 731 εκατομμυρίων ευρώ που συνδέει την ξηρά με το νησί Ρούσκι, κοντά στο Βλαδιβοστόκ. Εκεί έγινε τον Σεπτέμβριο του 2012 το διακυβερνητικό οικονομικό φόρουμ της Οικονομικής Συνεργασίας για την Ασία – Ειρηνικό. Από τότε, όμως, η γέφυρα δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε, αφού στο νησί δεν υπάρχουν αξιόλογες οικονομικές δραστηριότητες.
Το ίδιο ισχύει και για το στάδιο χωρητικότητας 200.000 θέσεων που κατασκευάστηκε για το Σότσι, μια πόλη που ο μόνιμος πληθυσμός της δεν ξεπερνά τους 450.000 κατοίκους. Αυτό είναι το στίγμα της εποχής Πούτιν: η δαπάνη των υπέρογκων εισοδημάτων από το αέριο και το πετρέλαιο σε “σχέδια Ποτέμκιν”, που κυριαρχεί η διαφθορά, αντί για τη διάθεσή τους για την υγεία, την παιδεία ή τις μεταφορές. Δεν είναι περίεργο ότι οι Αγώνες του Σότσι έχουν χαρακτηριστεί οι πιο διεφθαρμένοι της ιστορίας.
Και αυτό δεν θα σταματήσει με αυτούς τους αγώνες. Η Ρωσία θα φιλοξενήσει το 2018 το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου, ενώ πολλές διεθνείς σύνοδοι θα δώσουν την ευκαιρία να γίνουν νέες σπατάλες. Κι όλα αυτά, σε μια οικονομία που βυθίζεται στη στασιμότητα.
Ο Πούτιν έχει δύο τρόπους για να συνεχίσει να παρουσιάζεται ως η μοναδική λύση για το μέλλον της χώρας. Ο ένας είναι η εκμετάλλευση των φόβων της ρωσικής κοινωνίας για τις συνέπειες τυχόν ριζικών αλλαγών. Ο άλλος είναι η έκκληση προς τις επαρχίες να στηρίξουν τον πρόεδρο έναντι της ρωσικής ιντελιγκέντσιας, η οποία παρουσιάζεται ως τελείως αποκομμένη από την πραγματικότητα.
