«Οταν μιλάς σ’ έναν άνθρωπο, κοίτα τον στα μάτια. Οταν σου μιλά, κοίτα τον στο στόμα».
Βενιαμίν Φραγκλίνος, συγγραφέας – πολιτικός (1706-1790)
Λένε πως τα μάτια είναι ο καθρέπτης της ψυχής, αλλά το βέβαιο είναι ότι αποκαλύπτουν πολλά στους γνωρίζοντες.
Σήμερα στην εποχή της μεγάλης ανεργίας και απόλυτης επικοινωνίας το αναμενόμενο θα ήταν να είμαστε επαΐοντες σ’ αυτό τον τομέα. Δηλαδή, πιότερο επικοινωνιακοί και ενήμεροι για την αξιολόγηση των μη τυπικών προσόντων όσων ζητάνε εργασία. Και φυσικά όλες οι επιλογές προσωπικού και στελεχών να γινόταν μόνο από ειδικούς που θα αξιολογούν τους υποψήφιους με επιστημονικά κριτήρια.
Στο σημερινό σημείωμα περιγράφω ένα δείγμα από τις παλιές και τις σύγχρονες πρακτικές στην αξιολόγηση προσωπικού.
Ψάχνω για δουλειά…
Ηταν Αύγουστος μήνας όταν βρέθηκα να ψάχνω για δουλειά στον Πειραιά. Με το δίπλωμα της Σχολής Πλοιάρχων στο χέρι χτυπούσα τις πόρτες ναυτιλιακών εταιρειών. Ψιλόλιγνος, ούτε 19 χρονών, ορφανός, καλαμιά στον κάμπο όπως θα λέγαμε, στέκομαι μπροστά σ’ ένα στέλεχος που φαίνεται να είναι απασχολημένος.
«Καλημέρα σας, ψάχνω δουλειά για δόκιμος…».
«Ποια Σχολή τελείωσες;». Ηταν η πρώτη ερώτηση.
«Την Υδρα, κύριε».
Φαίνεται ότι ήταν η μαγική λέξη. Είχε βλέπεις παράδοση για την πειθαρχία, τις σκληρές συνθήκες εκπαίδευσης και τους καλούς καπετάνιους.
Σηκώνει το κεφάλι, με κοιτάζει στα μάτια σαν να με γραδάρει και ρωτά «Με τι σειρά;»
«Δέκατος στους 56», απαντώ κι ανταποδίδω το βλέμμα.
«Από πού είσαι;».
«Από την Κρήτη».
«Δώσε μου το φυλλάδιό σου».
Μπάρκαρα τον επόμενο μήνα. Δώδεκα ώρες πτήσης με τρία διαφορετικά αεροπλάνα με έφεραν στην Ακτή Ελεφαντοστού στα βάθη της Αφρικής. Το πλοίο, ένα λιβεριανό φορτηγό με πλήρωμα Έλληνες και Αφρικανούς σάλπαρε μια ώρα αργότερα. Βρέθηκα να είμαι ο νεότερος από μισή ντουζίνα δοκίμους. Οι προσδοκίες μου για εξέλιξη ήταν ανύπαρκτες. Τι μέτρησε στην προαγωγή μου σε ανθυποπλοίαρχο τρεις μήνες αργότερα; Τα προσόντα μου; Ισως, αν και την αλήθεια την έμαθα μετά από μήνες. Ο καπετάνιος ρώτησε εμπιστευτικά αξιωματικούς και υπαξιωματικούς αν ήμουν φίλερις, αν μάθαινα εύκολα κι αν ήμουν συνεργάσιμος. Τα υπόλοιπα τα παρατηρούσε και τα μέτραγε ο ίδιος. Ο καπτά Νικόλας με το αετίσιο βλέμμα, από ένστικτο, εφάρμοσε πρακτικές που συνιστούν σήμερα εταιρείες συμβούλων.
To σύγχρονο πλαίσιο αξιολόγησης
Σήμερα, η επιλογή, η επιμόρφωση κι η προαγωγή στελεχών στον ιδιωτικό τομέα περιλαμβάνει εκπαίδευση στην αξιολόγηση προσωπικού. Αυτή η εκπαίδευση αρχίζει συνήθως με ένα ερωτηματολόγιο αυτό-αξιολόγησης με ερωτήσεις όπως οι παρακάτω.
Δοκιμάστε να τις απαντήσετε όχι με ένα ΝΑΙ ή ΟΧΙ, αλλά να αυτό-βαθμολογηθείτε με άριστα το 10:
1. Εχετε σαφείς προσδοκίες από σας και από τους άλλους;
2. Βοηθάτε την ανώτερη απόδοση των υφισταμένων σας;
3. Αναθέτετε εργασίες;
4. Διατηρείτε καλές σχέσεις στο εργασιακό σας περιβάλλον;
5. Δημιουργείτε δίκτυα συνεργασίας;
6. Έχετε αυτοπεποίθηση;
7. Είστε συγκεντρωμένος στους στόχους σας;
8. Τηρείτε τις δεσμεύσεις σας;
9. Βοηθάτε και εκπαιδεύετε άλλους να αναπτυχθούν;
10. Παρέχετε εφόδια και πόρους στους υφισταμένους σας;
11. Είστε δίκαιος;
12. Δημιουργείτε περιβάλλον διά βίου μάθησης;
13. Κάνετε σωστές επιλογές προσώπων;
14. Έχετε σαφείς μακροπρόθεσμους στόχους;
15. Είσθε παρατηρητικός και καινοτόμος;
16. Προτιμάτε τις κλειστές παρέες ή τις ευρείες συνεργασίες;
17. Φοράτε παρωπίδες ή βλέπετε πάντοτε την ευρύτερη εικόνα;
Αν έχετε θέση ευθύνης, αναλογιστείτε τι απαντήσεις θα παίρνατε αν ζητούσατε από τους υφισταμένους σας να κάνουν το ίδιο για αυτούς και για σας…
Η άγνωστη παράμετρος
Πέρασαν πολλά χρόνια για να μάθω μια άγνωστη παράμετρο που μετρούσε στην πρόσληψη και στην αξιολόγηση παλαιότερα. Ηταν το βλέμμα. Αυτό που στέλνει μήνυμα ενδιαφέροντος και προσοχής.
Σήμερα ερευνητές αναφέρουν ότι μια πρώτη ένδειξη αυτισμού σε βρέφη και νήπια είναι η αποφυγή άμεσης επικοινωνίας με τα μάτια. Τα μάτια, οι κινήσεις της κόρης, η διάρκεια του βλέμματος αποκαλύπτουν πότε λες ψέματα, τον τρόπο που σκέπτεσαι, την ταχύτητα αντίδρασης, τις πολιτικές σου πεποιθήσεις τη συνεργατική σου διάθεση κ.ά.
Τώρα φανταστείτε ένα αξιολογητή ή ένα στέλεχος που επιθυμεί να προσλάβει προσωπικό όχι μόνο να μην γνωρίζει τα παραπάνω, αλλά και να αποφεύγει να κοιτάξει το συνεντευξιαζόμενο.
Το αποτέλεσμα είναι φτωχή μη λεκτική επικοινωνία και φυσικά λάθος επιλογές. Λάθη που πληρώνονται. Τις επιπτώσεις τις δέχεται κατ’ αρχήν ο συνεντευξιαζόμενος κι αυτοί που επηρεάζονται από την τοποθέτησή του.
Οι φωτογραφίες του κειμένου περιγράφουν διαφορετικές προσεγγίσεις στη συνέντευξη.
Συμπερασματικά
Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας αλλάζουν με εξαιρετική ταχύτητα. Κάθε λάθος πρόσληψη, σημαίνει απόλυση ή βλάβη για πολλούς. Οι επιλογές προσωπικού και στελεχών οφείλουν να γίνονται μόνο από ειδικούς που θα αξιολογούν με επιστημονικά κριτήρια όλα τα προσόντα.
• Πτυχιούχος Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση,
συγγραφέας ‘Μαθαίνω Εύκολα’, ‘Θυμάμαι Εύκολα’
• Επικοινωνία: polygnosi@gmail.com, facebook: polygnosi
