» Βασικές διατάξεις και µεταρρυθµίσεις σε σχέση µε το προηγούµενο νοµοθετικό πλαίσιο του Κώδικα Τελών Χαρτοσήµου
Παρότι η προσδοκία του επιχειρηµατικού κόσµου (αλλά και των φοροτεχνικών) για την πλήρη και αµετάκλητη κατάργηση του Κώδικα Τελών Χαρτοσήµου (Κ.Τ.Χ.) δεν πραγµατοποιήθηκε ουσιαστικά, η Κεντρική ∆ιοίκηση προχώρησε στον εκσυγχρονισµό του νοµοθετικού πλαισίου, καθώς οι απαρχαιωµένες διατάξεις του Κ.Τ.Χ. είχαν ξεπεραστεί προ πολλού από τα σύγχρονα συναλλακτικά δεδοµένα.
Τον Σεπτέµβριο του 2024 ψηφίστηκε ο νόµος 5135/2024 (ΦΕΚ Α’ 147/16-09-2024), που κατήργησε το Π.∆. της 28ης Ιουλίου 1931 – Κώδικας Τελών Χαρτοσήµου, εισάγοντας παράλληλα το αποκαλούµενο «Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγών» (Ψ.Τ.Σ.) το οποίο επιβάλλεται από 1.12.2024. Συναλλαγές που καταρτίστηκαν ή διενεργήθηκαν µέχρι την 30η Νοεµβρίου 2024 επιβαρύνονται µε τέλος χαρτοσήµου και η βεβαίωση τους µπορεί να γίνει και µετά την 1η ∆εκεµβρίου 2024, µε την επιφύλαξη των διατάξεων περί παραγραφής.
Γενικές αρχές του Ψ.Τ.Σ.
Το Ψ.Τ.Σ. επιβάλλεται σε συγκεκριµένες συναλλαγές που αναφέρονται στον Ν.5135/2024. Αντίθετα µε ότι ίσχυε στον Κ.Τ.Χ., όπου το τέλος χαρτοσήµου επιβάλλονταν µόνο επί των συντασσόµενων εγγράφων (αρχή της τυπικότητας) που είχαν καταρτισθεί στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό, υπό προϋποθέσεις, πλέον το κρίσιµο σηµείο για τον χρόνο επιβολής του Ψ.Τ.Σ. δεν αποτελεί η σύναψη συµφωνίας για την διενέργεια µια συναλλαγής αλλά η εκτέλεση και η πραγµατοποίηση της. Επίσης το Ψ.Τ.Σ. οφείλεται για κάθε συναλλαγή αυτοτελώς, ανεξάρτητα αν εµφανίζεται ή όχι καταρτιζόµενη σε ένα έγγραφο µαζί µε άλλες συναλλαγές (αρχή της αυτοτέλειας των συναλλαγών). Tο Ψ.Τ.Σ. επιβάλλεται και στις συµβάσεις που καταρτίζονται υπό όρο, αίρεση ή προθεσµία.
Το νέο τέλος επιβάλλεται χωρίς να εξετάζεται ο τόπος πραγµατοποίησης της συναλλαγής, ούτε ο τόπος κατάρτισης ή εκτέλεσης της σύµβασης που ρυθµίζει την συναλλαγή, όπως ίσχυε στον Κ.Τ.Χ. (αρχή της εδαφικότητας). Εφαρµόζεται όµως σε συναλλαγές κατά τις οποίες ένας τουλάχιστον εκ των συναλλασσόµενων είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος ή έχει µόνιµη εγκατάσταση στην Ελλάδα, κατά την έννοια των διατάξεων του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήµατος (αρ. 6 Ν.4172/2013).
Οι διατάξεις του Ν.5135/2024 δεν εφαρµόζονται σε συµβάσεις και συναλλαγές που υπάγονται στο πεδίο εφαρµογής:
α) του Κώδικα Φόρου Προστιθέµενης Αξίας (ν. 5144/2024, Α’ 162),
β) του Κώδικα ∆ιατάξεων Φορολογίας Κληρονοµιών, ∆ωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια (ν. 2961/2001, Α’ 261),
γ) του α.ν. 1521/1950 (Α’ 245), περί φορολογίας µεταβίβασης ακινήτων,
δ) του Μέρους ∆εύτερου, περί επιβολής ειδικού φόρου τραπεζικών εργασιών, και του Μέρους Τρίτου, περί επιβολής φόρου στη συγκέντρωση κεφαλαίου, του ν. 1676/1986 (Α’ 204), και
ε) του άρθρου 27 του ν. 2873/2000 (Α’ 285), περί τέλους µεταβίβασης αυτοκινήτου οχήµατος.
Υποκείµενοι στο Ψ.Τ.Σ. (αρ. 4 Ν.5135/2024)
Υποκείµενος στο Ψ.Τ.Σ., αν δεν ορίζεται διαφορετικά στον νόµο, είναι:
α) επί συναλλαγών των άρθρων 7 έως 21 (αναλογικό τέλος συναλλαγής) ο λήπτης της χρηµατικής παροχής ή ο ωφελούµενος από αυτές ή, σε περίπτωση που ένας εκ των συµβαλλοµένων είναι το ∆ηµόσιο ή φορέας γενικής κυβέρνησης, ο έτερος συµβαλλόµενος,
β) επί συναλλαγών των άρθρων 22 έως 29 (αναλογικό τέλος συναλλαγής) ο συναλλασσόµενος µε το ∆ηµόσιο ή τον φορέα γενικής κυβέρνησης, και
γ) επί των πράξεων του άρθρου 30 (πάγιο τέλος συναλλαγής) ο αιτούµενος την έκδοση διοικητικής άδειας ή άλλου διοικητικού εγγράφου.
∆εν είναι υποκείµενοι του Ψ.Τ.Σ. (λόγω ιδιότητας):
α) το ∆ηµόσιο και οι φορείς γενικής κυβέρνησης της περ. β) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), συµπεριλαµβανοµένων των ∆ηµοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης,
β) οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους και
γ) το Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων.
Συντελεστές και Πάγια τέλη του Ψ.Τ.Σ.
Το Ψ.Τ.Σ. υπολογίζεται κατά περίπτωση είτε ως ποσοστό επί του οικονοµικού αντικειµένου της συναλλαγής, βάσει των άρθρων 7 έως 29 (αναλογικό τέλος), είτε ως σταθερό ποσό βάσει του άρθρου 30 για την αντίστοιχη διοικητική πράξη (πάγιο τέλος).
Οι συντελεστές που εφαρµόζονται για την επιβολή του αναλογικού τέλους, είναι τέσσερις και παρατίθενται ενδεικτικά οι σηµαντικότερες περιπτώσεις κατά συντελεστή:
3,60% (α) Επαγγελµατικές µισθώσεις εφόσον δεν έχει επιλεγεί η υπαγωγή τους σε καθεστώς ΦΠΑ, β) δάνεια πλην της περίπτωσης που αναφέρεται παρακάτω, γ) αποζηµιώσεις, δ) τόκοι υπερηµερίας καθώς και τόκοι που επιδικάζονται από δικαστικές αποφάσεις ή προκύπτουν από απόγραφα), ε) συναλλαγές όπου ο ένας συµβαλλόµενος είναι το ∆ηµόσιο, ∆ήµος ή ΝΠ∆∆.
2,40% (α) ∆άνεια στα οποία είτε όλοι οι συµβαλλόµενοι είναι φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηµατική δραστηριότητα, είτε τουλάχιστον ένας από τους συµβαλλόµενους έχει τη νοµική µορφή της Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ), β) χρηµατικά ποσά ή συνδροµές που καταβάλλονται σε επιµελητήρια, ενώσεις, συλλόγους, γ) πρόστιµα, χρηµατικές ποινές & έξοδα ποινικής διαδικασίας που εισπράττονται από το ∆ηµόσιο).
1,20% (α) Αµοιβές µελών ∆.Σ. Ανωνύµων Εταιρειών, διαχειριστών ΕΠΕ και ΙΚΕ, συνεταιρισµών, σωµατείων, συλλόγων, ακόµη και αν παρέχονται υπό µορφή ποσοστών ή εξόδων κίνησης, β) καταθέσεις & αναλήψεις από και προς νοµικά πρόσωπα και νοµικές οντότητες που διενεργούνται από εταίρους, µετόχους ή άλλα πρόσωπα, εφόσον δεν πρόκειται για απολήψεις έναντι κερδών και εφόσον πρόκειται για κεφαλαιουχικές ή προσωπικές εταιρείες που συστάθηκαν στην ηµεδαπή ή την αλλοδαπή, γ) συνδροµές καταβαλλόµενες σε σωµατεία.
0,30% (περιπτώσεις προσκοµιζόµενων επιταγών («πινάκια») σε εγκατεστηµένα στην Ελλάδα πιστωτικά ιδρύµατα για είσπραξη, ενεχυρίαση ή φύλαξη).
Υπόχρεος για τη δήλωση και την απόδοση του Ψ.Τ.Σ.
Υπόχρεος για τη δήλωση και την απόδοση του τέλους είναι ο υποκείµενος στο Ψ.Τ.Σ., εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στον νόµο. Ωστόσο αν ένας από τους συναλλασσόµενους είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής και χωρίς µόνιµη εγκατάσταση στην Ελλάδα και ανεξαρτήτως της νοµικής µορφής των συναλλασσόµενων, υπόχρεος για την απόδοση του Ψ.Τ.Σ. είναι ο έτερος συναλλασσόµενος. Αν ένας από τους συναλλασσόµενους είναι νοµικό πρόσωπο ή νοµική οντότητα και ο έτερος είναι φυσικό πρόσωπο, υπόχρεος για την απόδοση του Ψ.Τ.Σ. είναι το νοµικό πρόσωπο ή η νοµική οντότητα.
Οι συναλλασσόµενοι συµφωνούν την µεταξύ τους κατανοµή της επιβάρυνσης που αντιστοιχεί στο Ψ.Τ.Σ., ανεξαρτήτως του υποκείµενου στο τέλος ή του υπόχρεου για τη δήλωση και απόδοσή του.
Υποβολή ∆ήλωσης και απόδοση του Ψ.Τ.Σ.
Η δήλωση απόδοσης του Ψ.Τ.Σ. υποβάλλεται ηλεκτρονικά, (µέσω της ψηφιακής πύλης «myAADE» στη διαδροµή Εφαρµογές > Φορολογικές Υπηρεσίες > Τέλη & ειδικοί φόροι > Ψηφιακό τέλος συναλλαγής) µέχρι την τελευταία ηµέρα του επόµενου µήνα από τον µήνα που αφορά και περιλαµβάνει τις συναλλαγές που πραγµατοποιήθηκαν κατά τον µήνα αυτόν και την οικονοµική αξία τους (Α.1149/2024). Το Ψ.Τ.Σ. αποδίδεται εντός της ίδιας προθεσµίας.
Σηµεία ενδιαφέροντος του Ν.5135/2024 – ∆ιαφοροποιήσεις σε σχέση µε τον Κ.Τ.Χ.
Ειδικά σε ότι αφορά στα δάνεια, το Ψ.Τ.Σ. επιβάλλεται σε δάνεια έντοκα και άτοκα καθώς και σε πιστώσεις κάθε είδους, εξοµοιούµενες µε δάνεια και πιστωτικές κάρτες. Επίσης επιβάλλεται σε πράξεις µετατροπής του συνόλου ανεξόφλητης οφειλής που απορρέει από δανειακή σύµβαση (κεφάλαιο και τόκοι) σε νέο δάνειο, εφόσον το αρχικό δάνειο δεν είχε υπαχθεί σε ΨΤΣ ή είχε νόµιµα απαλλαγεί από αυτό.
Κατά παρέκκλιση, δεν επιβάλλεται το νέο τέλος στη περίπτωση που δανειστής ή οφειλέτης είναι χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα ή εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, ή όταν δανειστής είναι αλλοδαπή τράπεζα κατά την έννοια του άρθρου 36 του ν. 3220/2004, ή πρόκειται για οµολογιακά δάνεια του Ν. 4548/2018.
Το επιβαλλόµενο Ψ.Τ.Σ. ανά δάνειο δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ (αρ. 8 παρ. 4 Ν.5135/2024).
Καταργούνται ορισµένες περιπτώσεις επιβολής χαρτοσήµου, όπως σε συµβάσεις χρησιδανείων, συµβατικών τόκων δανείων και πιστώσεων, ασφαλιστικών συναλλαγών, σύσταση και αύξηση κεφαλαίου µη κερδοσκοπικών νοµικών προσώπων/οντοτήτων, αντίθετα µε όσα προέβλεπε ο Κ.Τ.Χ.
Στις συµβάσεις Συµβιβασµού, του άρθρου 871 του Αστικού Κώδικα, το τέλος επιβάλλεται επί του συµφωνούµενου ποσού και όχι στο αρχικώς αξιούµενο ποσό όπως ίσχυε µε τις διατάξεις του Κ.Τ.Χ.
Στην περίπτωση των παρεπόµενων συµφώνων και ποινικών ρητρών, αφαιρείται από το καταβλητέο ποσό, κάθε ποσό που έχει καταβληθεί ως Ψ.Τ.Σ. για την κύρια σύµβαση.
Κατά παρέκκλιση των όσων ισχύουν για τις αµοιβές που καταβάλλονται σε µέλη διοίκησης, δεν επιβάλλεται Ψ.Τ.Σ. στις αµοιβές µελών διοικητικών συµβουλίων Α.Ε., διαχειριστών Ε.Π.Ε. και Ι.Κ.Ε. στην περίπτωση που αυτές καταβάλλονται µέσω της διανοµής κερδών.
*Ο Γεώργιος Ι. Βαρβίας είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής – APEX ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΕ ∆ιδάσκων στα Μεταπτυχιακά Προγράµµατα του Ι.Ε.Σ.Ο.Ε.Λ.
