Τα τελευταία χρόνια οι ραγδαίες αλλαγές στη τεχνολογία και συγκεκριμένα στις τεχνολογίες της πληροφορικής, του διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών έχουν μεταμορφώσει το τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε. Πολλοί άνθρωποι σήμερα επιλέγουν – εφόσον η εργασία τους ή/και ο εργοδότης τους το επιτρέπει – να μην εργάζονται στα γραφεία τους αλλά από απόσταση ή να μετακινούνται περιοδικά σε διάφορα μέρη όπου παραμένουν κάποιο διάστημα και να εργάζονται από εκεί. Αυτό τους επιτρέπει να απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα ζωής ελαχιστοποιώντας τον ημερήσιο χρόνο μετακίνησης τους προς και από το χώρο εργασίας τους. Τα τελευταία χρόνια συναντά κάποιος όλο και συχνότερα “εργαζόμενους από απόσταση-remote workers” δηλαδή άτομα που εργάζονται από το σπίτι τους – ή από κάποια άλλη τοποθεσία – και μεταβαίνουν κατά διαστήματα στο χώρο εργασίας τους για συνεργασία με τους συναδέλφους τους εφόσον απαιτείται. Συναντά επίσης “ψηφιακούς νομάδες-digital nomads” άτομα δηλαδή που εργάζονται από απόσταση αλλά δεν έχουν μία σταθερή τοποθεσία εργασίας – όπως οι “εργαζόμενοι από απόσταση”- αλλά τους αρέσει να μετακινούνται κατά διαστήματα σε διαφορετικές τοποθεσίες όπου διαμένουν κάποιο διάστημα εργαζόμενοι από εκεί. Οι “ψηφιακοί νομάδες” συνδυάζουν την εργασία τους με ταξίδια και περιστασιακές διακοπές ταξιδεύοντας και γνωρίζοντας νέα μέρη, διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες έχοντας ένα διαφορετικό life-style. Το φαινόμενο των “εργαζομένων από απόσταση” και των “ψηφιακών νομάδων” αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τη περίοδο της πανδημίας Covid-19 όπου πολλοί εργαζόμενοι αναγκάστηκαν να εργάζονται μακριά από τους παραδοσιακούς χώρους εργασίας τους. Ενώ οι “εργαζόμενοι από απόσταση” εργάζονται σε παραδοσιακές εταιρείες όπου τους επιτρέπεται και μπορούν να εργάζονται μακριά από το γραφείο τους οι “ψηφιακοί νομάδες” έχουν μια πιο ανεξάρτητη και επιχειρηματική κουλτούρα καθώς οι ίδιοι βρίσκουν συνήθως το αντικείμενο της εργασίας τους και τους πελάτες τους συνδυάζοντας την εργασία τους με ταξίδια και ψυχαγωγία. Στην ουσία αποτελούν εργαζόμενους που τους αρέσει να ταξιδεύουν και να επισκέπτονται διάφορα μέρη και επιζητούν την ισορροπία μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής τους ζωής.
Τα Κανάρια νησιά της Ισπανίας αποτελούν ένα πολύ δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Οι τοπικές αρχές έχουν δημιουργήσει κατάλληλες υποδομές και έχουν αναλάβει διαφημιστικές πρωτοβουλίες για τη προσέλκυση εργαζομένων από απόσταση και ψηφιακών νομάδων τονίζοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τους. Οι τοπικές αρχές των νησιών Μαδέϊρα και Πόρτο Σάντο της Πορτογαλίας υλοποιούν προγράμματα προσέλκυσης ψηφιακών νομάδων προσπαθώντας να δημιουργήσουν τοπικές κοινότητες γι’ αυτούς. Το νησί Μπαρμπάντος στη περιοχή της Καραϊβικής θάλασσας έχει δημιουργήσει – με την υποστήριξη του προγράμματος ανάπτυξης του ΟΗΕ – ένα σύστημα διευκόλυνσης και υποστήριξης για ένα έτος εκείνων των ψηφιακών νομάδων που επιθυμούν να μεταβούν και να εργαστούν εκεί. Οι Ισπανικές Βαλεαρίδες νήσοι στη δυτική Μεσόγειο φιλοξενούν πολλούς ψηφιακούς νομάδες ενώ λειτουργούν διάφοροι χώροι συλλογικής εργασίας προσαρμοσμένοι στις ανάγκες των εργαζομένων αυτών. Το Μπαλί της Ινδονησίας αποτελεί ένα γνωστό και δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Παράλληλα έχει αναπτύξει τις κατάλληλες υποδομές για τη προσέλκυση σημαντικού αριθμού εργαζομένων από απόσταση και ψηφιακών νομάδων. Στη χώρα μας λειτουργεί η ηλεκτρονική πλατφόρμα www.workfromgreece.gr στην οποία τονίζονται τα ελκυστικά χαρακτηριστικά της χώρας μας και παρέχονται πολλές χρήσιμες πληροφορίες για όσους θέλουν να επισκεφθούν και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα σαν ψηφιακοί νομάδες.
Η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων σε ένα μέρος προϋποθέτει την επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με τη φορολογία τους, τη visa τους, την ιατρική τους περίθαλψη, την άδεια οδήγησης καθώς και τους χώρους εργασίας και διαμονής τους. Σε πολλά μέρη δημιουργούνται συλλογικοί χώροι εργασίας (co-working spaces) προσαρμοσμένοι στις ανάγκες τους. Αλλού δημιουργούνται συλλογικοί χώροι διαμονής (co-living spaces) κατάλληλα προσαρμοσμένοι προσφέροντας τις ανέσεις ενός καλού ξενοδοχείου.
Σημαντικός παράγοντας προσέλκυσης ψηφιακών νομάδων σε μία περιοχή είναι η ύπαρξη κατάλληλων υποδομών που περιλαμβάνουν την ύπαρξη internet υψηλών ταχυτήτων και κατάλληλων και άνετων χώρων συλλογικής εργασίας. Η Κρήτη έχει αναπτύξει σημαντικές υποδομές στο γρήγορο internet και παρέχει άλλες ανέσεις οι οποίες ευνοούν την εργασία από απόσταση. Υπάρχει πληθώρα κατάλληλων και άνετων καταλυμάτων για τη διαμονή ψηφιακών νομάδων αλλά και, ατομικοί κυρίως, χώροι εργασίας για την εργασία τους όπως καφέ με γρήγορα και αξιόπιστα συστήματα Wi-Fi. Τα μοναδικά φυσικά τοπία του νησιού, τα πλούσια πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία του, η μοναδική εύγευστη και υγιεινή κρητική κουζίνα, η φιλικότητα του πληθυσμού προς τους επισκέπτες, το σχετικά χαμηλό κόστος ζωής και η πληθώρα πολιτιστικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων όλο το χρόνο καθιστούν τη Κρήτη μία ελκυστική τοποθεσία για ψηφιακούς νομάδες και εργαζομένους από απόσταση. Επιπρόσθετα το ήπιο μεσογειακό κλίμα, η ευκολία πρόσβασης στο νησί, η χαμηλή εγκληματικότητα και η ύπαρξη πολύ καλών τοπικών τεχνολογικών πανεπιστημίων τα οποία προσφέρουν τη δυνατότητες συνεργασίας και στήριξης τους καθιστούν τη Κρήτη ένα προνομιακό μέρος για εργαζομένους από απόσταση και ψηφιακούς νομάδες. Οι εργαζόμενοι αυτοί καταναλώνουν το εισόδημα τους στη Κρήτη και αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων που τους φιλοξενούν. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 32η θέση στη διεθνή κατάταξη του 2023 όπου αξιολογούνται οι χώρες ανάλογα με την ελκυστικότητα τους για τη προσέλκυση εργαζομένων από απόσταση. Όπως φαίνεται και στο παρατιθέμενο πίνακα μεταξύ των 15 πρώτων χωρών στη διεθνή κατάταξη μόνο ο Καναδάς δεν είναι Ευρωπαϊκή χώρα.
Ο πολλαπλασιασμός των “εργαζομένων επισκεπτών υψηλής ειδίκευσης στη Κρήτη” θα δημιουργήσει ένα μικρό αλλά ενδιαφέρον νέο είδος θεματικού τουρισμού στο νησί εμπλουτίζοντας και διαφοροποιώντας το σημερινό τουριστικό προϊόν του. Ταυτόχρονα πολλοί από τους επισκέπτες επιθυμούν να ενσωματώνονται στη ζωή των τοπικών κοινοτήτων αλληλοεπιδρώντας και δημιουργώντας δίκτυα με αυτές συμμετέχοντας σε διάφορες πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις.
Καθώς ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων και των εργαζομένων από απόσταση αναμένεται να αυξηθεί στο μέλλον η Κρήτη θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ιδανικό τόπο για τη διαμονή και τη φιλοξενία τους καθώς προσφέρει ιδανικές συνθήκες εργασίας και καλή ποιότητα ζωής εκπληρώνοντας τις προσδοκίες των περισσότερων από αυτούς για την ισορροπία μεταξύ της προσωπικής και επαγγελματικής τους ζωής.
Τα χαρακτηριστικά του Μπαλί της Ινδονησίας που προσελκύουν ψηφιακούς νομάδες
Καλές καιρικές συνθήκες
Δυνατότητα εργασίας σε κατάλληλα διαμορφωμένους κοινούς χώρους εργασίας με σύγχρονες υποδομές
Εύκολη πρόσβαση στη τοποθεσία
Κατάλληλες υποδομές του Internet με υψηλές ταχύτητες
Ωραία φυσικά τοπία
Καλές υποδομές με πολλές ανέσεις για επισκέπτες
Ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες
Φιλική τοπική κοινωνία στους επισκέπτες
Υποστήριξη των τοπικών αρχών στη τουριστική βιομηχανία
Χαμηλή εγκληματικότητα
Πλεονεκτήματα της Κρήτης για τη προσέλκυση ψηφιακών νομάδων και εργαζομένων από απόσταση
Καλές καιρικές συνθήκες και ήπιο κλίμα
Εύκολη μετάβαση στο νησί με πλοίο και αεροπλάνο
Καλές υποδομές και ανέσεις για διαμονή και εργασία
Υψηλές ταχύτητες internet
Πολλές περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους
Πολλά πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία
Διάσημη τοπική γαστρονομία
Πλούσια πολιτιστική ζωή όλο το έτος
Χαμηλή εγκληματικότητα
Πολύ καλά πανεπιστήμια τα οποία προσφέρονται για συνεργασία και στήριξη των ψηφιακών νομάδων
Υποστήριξη των τοπικών αρχών στη τουριστική βιομηχανία
Φιλική διάθεση των κατοίκων προς τους επισκέπτες
Σχετικά χαμηλό κόστος διαβίωσης
Ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο για τη διαμονή και την εργασία τους
Οφέλη από τη προσέλκυση ψηφιακών νομάδων και εργαζομένων από απόσταση στη Κρήτη
Αύξηση του αριθμού των επισκεπτών στη Κρήτη και του τουριστικού εισοδήματος
Ένταξη των ψηφιακών νομάδων στις τοπικές κοινότητες με ανταλλαγή ιδεών, εμπειριών και δεξιοτήτων
Ανάπτυξη νέων υποδομών και υπηρεσιών κατάλληλα προσαρμοσμένων στις ανάγκες των ψηφιακών νομάδων όπως κατάλληλοι κοινοί χώροι εργασίας και χώροι κατάλληλοι για τη διαμονή τους
Δυνατότητα διαμονής των ψηφιακών νομάδων τους χειμερινούς μήνες στη Κρήτη όταν δεν υπάρχει μαζικός τουρισμός
Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος του νησιού
Κατάταξη διαφόρων χωρών ανάλογα με την ελκυστικότητα τους για προσέλκυση εργαζομένων από απόσταση (2023)
Θέση κατάταξης Χώρα
1η Δανία
2η Ολλανδία
3η Γερμανία
4η Ισπανία
5η Σουηδία
6η Πορτογαλία
7η Εσθονία
8η Λιθουανία
9η Ιρλανδία
10η Σλοβακία
11η Φινλανδία
12η Βέλγιο
13η Ισλανδία
14η Καναδάς
15η Γαλλία
32η Ελλάδα
Πηγή: World Economic Forum
Κριτήρια για τη κατάταξη διαφόρων χωρών ανάλογα με την ελκυστικότητα τους για προσέλκυση εργαζομένων από απόσταση (2023)
Κριτήριο αξιολόγησης Παράγοντες που αξιολογούνται
Ασφάλεια του διαδικτύου Αξιολογούνται οι υποδομές του διαδικτύου και το νομικό καθεστώς προστασίας
Ψηφιακή και άλλες υποδομές Αξιολογούνται οι υπηρεσίες διαδικτύου, η ύπαρξη συλλογικών χώρων εργασίας και οι άλλες υποδομές της χώρας
Οικονομική ελκυστικότητα Αξιολογείται η ελκυστικότητα της χώρας σαν τουριστικός προορισμός, το κόστος ζωής, οι υπηρεσίες υγείας και η δυνατότητα συνεννόησης στην Αγγλική γλώσσα
Κοινωνική ασφάλεια Αξιολογούνται οι συνθήκες προσωπικής ασφάλειας και η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών
Πηγή: World Economic Forum
Περισσότερα στοιχεία για τη προσέλκυση ψηφιακών νομάδων στη Κρήτη είναι διαθέσιμα στο επιστημονικό άρθρο του γράφοντος “Possibilities of developing thematic tourism related with digital nomads in the island of Crete, Greece” το οποίο δημοσιεύεται το προσεχές διάστημα στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό European Journal of Humanities and Social Sciences.
